درمان رفتاری شناختی(CBT)

درمان رفتاری شناختی یکی از معروف ترین روش های درمانی در علم روانشناسی میباشد. در این روش به فرد تحت درمان آموزش داده میشود که چطور افکار و عادات مخربش را شناسایی کند و با آنها برخورد کند.

اساس درمان با استفاده از روش رفتاری شناختی چیست؟

درمان شناختی-رفتاری بر روی افکار و احساسات منفی ای که دائما ذهن فرد را درگیر میکند تمرکز دارد. در این روش مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب ناشی از تفکرات مخرب مورد توجه قرار میگیرند و سعی میشود با استفاده از تکنیک هایی که درقسمت های بعد گفته میشود این مشکلات به کمترین میزان خود در فرد برسند. در طول پروسه درمان با استفاده از روش شناختی رفتاری این افکار و احساسات منفی با یک سری از افکار واقع گرایانه جایگزین میشوند.

انواع درمان به کمک روش رفتاری شناختی(CBT)

تکنیک های درمان شناختی رفتاری بسیار متفاوت هستند. این تکنیک ها از درمان به کمک یک گروه تا درمان به صورت انفرادی را شامل میشوند.

درمان شناختی

همانطور که از اسمش پیداست در این روش میخواهیم در ابتدا مشکلات احساسی و یا رفتاری شناسایی بشنود و سپس به سمت تغییر آنها پیش میرویم.

درمان با استفاده از استدلال های منطقی(dialectical behavior therapy)

در این روش سعی میشود تا با استفاده از استدلال های منطقی به سوی افکار منفی و شکننده برویم. تقویت قدرت ذهن یا همان(mindfulness) از پایه های درمانی به کمک این روش است.

درمان چندوجهی

در درمان به کمک روش شناختی رفتاری توصیه شده ترین روش استفاده از درمان چندوجهی می باشد. در این روش شما باید به 7 فاکتور توجه داشته باشید:

• رفتار بیمار
• تاثیرات این رفتار
• حساسیت او بر روی رفتار خود
• تخیل او
• پیدا کردن منشا رفتار
• اختلالات شخصیتی
• تاریخچه داروهای مصرفی بیمار

درمان عاطفی-منطقی

این روش بیشتر برای شناسایی عقاید کهنه ای که فرد با آن ها سر و کله می زده است استفاده میشود. در این روش این عقاید به صورت مستقیم مورد بررسی قرار میگیرند و شخص برای تغییر آنها باید از روش های منطقی استفاده کند.

در درمان شناختی رفتاری از چه تکنیک هایی استفاده میشود؟

در جلسات درمان شناختی رفتاری بیشتر بجای آنکه بر روی نحوه شناخت احساسات و افکار منفی کار شود، بر روی استفاده از تکنیک های مختلف برای از بین بردن آن افکار کار میشود. در این جلسات از روش های مختلفی استفاده میشود

• نقش بازی کردن
• مدیتیشن
• تمرینات ذهنی

همگی از مواردی هستند که در جلسات درمان رفتاری شناختی با توجه به نظر درمانگر انجام میشوند.

شناسایی افکار منفی

خیلی مهم است که یک شخص بتواند به درستی افکار و احساسات منفی اش را شناسایی کند. این کار بسیار سخت است ولی اولین قدمی است که باید برداشته شود.

یادگیری مهارت های جدید

یادگیری مهارت های جدید به خصوص در درمان شناختی رفتاری افسردگی بسیار موثر هستند. فردی که افسرده است برای اینکه بتواند خلق و خوی افسردگی را تغییر دهد نیاز دارد تا با یک فعالیت دوباره به زندگی گره بخورد و یادگیری یک مهارت بهترین کاری است که میتواند انجام دهد.

آموزش هدف گذاری موثر

هدف گذاری جزو اصلی ترین تکنیک های درمان شناختی رفتاری است. روش هدف گذاری توسط مشاور آموزش داده میشود. تقسیم بندی اهداف به سه قسمت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت و همچنین بررسی اهداف از لحاظ در دسترس بودن همگی به فرد تحت درمان توضیح داده میشود.

تقویت توانایی حل مسئله

توانایی حل مسئله به شما کمک میکند که بتوانید با برطرف کردن مشکلات ریز و درشت، فشاری که از لحاظ روانی بر روی فرد بیمار است را کاهش دهید.

توانایی حل مسئله در درمان شناختی رفتاری 5 مرحله دارد:

• شناسایی مشکل
• پیدا کردن چند راه حل احتمالی
• بررسی نقاظ ضعف و قوت هر راه
• انتخاب کردن یک راه حل برای پیاده سازی
• حل کردن مشکل با استفاده از راه حل

ارزیابی شخصی برای بهبود روند درمان

خودارزیابی در درمان شناختی رفتاری اعتیاد بسیار موثر است. در این روش فرد رفتارها، نشانه ها و تجربیات خود را در زمان های مختلف با درمانگر به اشتراک میگذارد. این کار باعث میشود تا اطلاعات دست اول و دقیقی به دست مشاور برسد تا بتواند روند درمان را بهتر طی کند. بطور مثال کسی که معتاد به سیگار است میتواند به مشاور توضیح دهد که در طول روز چندتا سیگار کشیده است و اینکه چند بار به فکر سیگار کشیدن افتاده است.

از روش درمانی شناختی رفتاری در چه جایی میتوانیم استفاده کنیم؟

درمان شناختی رفتاری میتواند در کوتاه مدت اثرات بسیار خوبی را برای افراد به همراه داشته باشد. این درمان به آنها کمک می کند تا عقاید و افکار خود را کنترل کنند.

از درمان شناختی رفتاری در این موارد استفاده شده است:

• اعتیاد
• کنترل خشم
• استرس و اضطراب
• اختلال دو قطبی
• افسردگی
• حملات پانیک
• مشکلات شخصیتی
• فوبیاها

علاوه بر این مشکلات فردی که مربوط به ذهن او میشوند، از این درمان برای موارد زیر هم استفاده میشود:

• دردهای مزمن و یا بیماری های سخت
• طلاق و جدایی
• از دست دادن عزیزان
• فراموشی
• اعتماد به نفس پایین

همگی این موارد با کمک روش های درمان شناختی رفتاری قابل درمان هستند.

مزایای استفاده از روش درمانی شناختی رفتاری کدام ها هستند؟

مهم ترین نکته در بیماران تحت درمان این روش این است که تفکرات این افراد میتواند نقش بسزایی در عملکرد آنها داشته باشد. بطور مثال کسی که مدت زیادی را به سقوط هواپیما فکر میکند مطمئنا از مسافرت با هواپیما دوری میکند.

هدف از درمان به روش شناختی رفتاری این است که به آنها بفهمانیم شما نمیتوانید همه چیز را در جهان کنترل کنید ولی میتوانید نحوه تعامل خودتان را جهان اصلاح کنید.

از مزایای درمان شناختی رفتاری میتوان به مسائل زیر اشاره کرد:

• به شما کمک میکند تا درباره مسائل مختلف واقع بینانه تر فکر کنید و افکار منفی و خرافی شما را آزار ندهد
• در مدت کوتاهی اثرات آن قابل رویت است. شما میتوانید نشانه های تغییر را از هفته 5 درمان به بعد ببینید
• برای بسیاری از بیماریهای روحی و روانی موثر است
• به راحتی و بدون داشتن امکانات خاصی میتوان از این روش درمانی استفاده کرد
• حتی ثابت شده است که اگر جلسات درمانی بصورت آنلاین نیز برگزار شوند به اندازه جلسات حضوری موثر هستند
• برای کسانی که به دارو درمانی اعتقادی ندارند جایگزین مناسبی است

چطوری درمان با روش شناختی رفتاری را شروع کنیم؟

بطور معمول انتخاب روش درمانی به عهده مشاور میباشد ولی مشاوران نیز در اینجور مواقع نظر خود شخص را میپرسند. اگر قرار است که درمان شناختی رفتاری را در پیش بگیرید بهتر است موارد زیر را انجام دهید.

زمان مناسبی را در نظر بگیرید

درست است که گفتیم این روش درمان در کوتاه مدت اثرات بسیار خوبی دارد ولی برای کامل کردن اثر درمانی آن باید جلسات زیادی را بگذرانید. بنابراین بهتر است زمان مخصوصی را برای حداقل 20 هفته در نظر بگیرید.

در روند درمان فعال باشید

نباید فکر کنید که درمان فقط در مرکز مشاوره اتفاق می افتد، بلکه شما باید همیشه آن نکات را در زندگی خود رعایت کنید تا بتوانید روند درمانی خودتان را هرچه سریع تر طی کنید

با درمانگر خود روراست باشید

اگر بخواهید به درمانگر خود دروغ بگویید و یا مسائلی را از او مخفی کنید مطمئن باشید که فقط وقت خودتان را تلف کرده زیرا روند درمانی با توجه به جواب هایی که شما میدهید طی میشود.

سخن پایانی

درمان شناختی رفتاری معروف ترین روش درمانی در علم روانشناسی است و کارایی آن ثابت شده است. اما نکته مهمی که وجود دارد این است که درمان توسط چه کسی انجام میدهد. مطمئن باشید که یک روانشناس خبره میتواند خیلی بهتر روند درمانی شما را بچیند و آن را اجرا کند.

سوالات متداول

درمان به روش شناختی رفتاری چیست؟

در این روش سعی میشود تا با کنترل افکار و احساسات منفی و جایگزین کردن آن ها با افکار منطقی شخص مشکلاتش برطرف شود

از درمان رفتاری شناختی در چه مواردی استفاده میشود؟

درمان اعتیاد، استرس، اضطراب، افسردگی و مشکلات پانیک از مواردی هستند که توسط درمان شناختی رفتاری قابل پیشگیری هستند

چگونه خودمان را برای درمان شناختی رفتاری آماده کنیم؟

تایم مشخصی را در هفته برای جلسات آن در نظر بگیریم.

درمان فقط به جلسات با درمانگر محدود نیست و باید در همه جا نکات آن را رعایت کنیم.