اکثر کودکان نسبت به بیان احساسات خود صریح و صادق هستند. آنها به راحتی عشق، نفرت، غم، حسادت یا سایر احساسات خود را ابراز می کنند. یکی از این احساسات حسادت است. حسادت در کودکان یک پدیده ی نسبتا رایج است. که اکثر خانواده ها این احساس را در فرزند خود مشاهده می کنند. خانواده هایی که صاحب دو یا چند فرزند هستند بیشتر در مورد حسادت بین فرزندان تجربه دارند. حسادت از راه های مختلف بر روی کودک تاثیر می گذارد. پس وقتی متوجه حسودی کردن کودکان شدید چه باید کنید؟ مشاوران مرکز مشاوره آویژه در این مقاله به بررسی علت حسادت در کودکان، راهکارهای کنترل حسادت در کودکان و سن حسادت در کودکان پرداختند. اگر شما نیز نگران تاثیرات منفی حسادت بر روی کودکتان و چگونگی نحوه برخورد با حسادت در کودکان هستید این مقاله مناسب شماست تا جواب درستی برای سوالاتتان در مورد کودک حسود پیدا کنید.

حسادت چیست و از کجا سرچشمه می گیرد؟

وقتی کودک متوجه کمبود محبت و توجه از طرف افراد مهم زندگی اش می شود، احساس حسادت را تجربه می کند. افراد مهم در زندگی کودک والدین و خواهر و برادر هایش هستند. کودک به شدت بر روی مادرش حساس است. شما می توانید برق حسادت را در چشمان کودک هنگامیکه متوجه شود مادرش به او توجه کافی ندارد و حواسش به سمت دیگری مثل برادر یا خواهر کوچکتر یا حتی یکی از افراد فامیل است، مشاهده کنید.

حسادت یکی از سخت ترین و ناخوشایندترین احساساتی است که کودک تجربه می کند. این احساس به دنبال خود ترس از دست دادن یکی از افراد مهم زندگی را برای کودک معنادار می کند یا باعث ایجاد استرس و اضطراب از مهم نبودن و ارزش نداشتن، می شود. کودک نسبت به کسی که توجه والدینش را به خود جذب کرده عصبانی و پرخاشگر می شود.

دلایل حسادت در کودکان چیست؟

علت حسادت در کودکان متفاوت است. رفتار و دلایل مختلفی می تواند باعث شود که فرزند شما کودک حسودی شود. برخی از دلایل حسادت در کودکان عبارتند از:

محبت و نوازش بیش از اندازه

همه والدین از محبت کردن و نوازش فرزند خود لذت می برند. اما حواستان باشد اگر محبت و توجه به کودک فراتر از حد معمول و بیش از اندازه باشد، فرزند شما را به یک کودک حسود تبدیل می کند. چون کودک با توجه و محبت زیاد شما احساس برتری نسبت به دیگران می کند و خود را بالاتر از همه تصور می کند . پس هنگامیکه کودک با فردی بهتر از خودش یا چیزی بهتر از آنچه که او در اختیار داشته روبرو می شود، احساس حسادت و ناامنی می کند.

مقایسه کودک با همسالان و کودکان دیگر

این موضوع که شما فرزندتان را از نظر رشد، رفتار و … با دیگر هم سن هایش مقایسه کنید بسیار طبیعی است. اما حواستان باشد که کودکتان از این مقایسه ها بویی نبرد. اگر مدام فرزندتان را با خواهر یا برادر یا دوست مقایسه کنید، نه تنها باعث ایجاد احساس رقابت ناسالم و اعتماد به نفس پایین کودکتان می شوید بلکه حسادت در کودک نیز بوجود می آید.

نگرانی و محافظت بیش از حد از کودک

هر پدر و مادری نگران سلامتی فرزندش است و همیشه سعی می کند او را در مقابل خطرات احتمالی محافظت کند. اما اگر والدین در محافظت از کودک و نگران او بودن زیاده روی کنند به کودکشان ناخواسته آسیب رسانده اند. کودکی که همیشه تحت محافظت شدید پدر و مادر بوده اگر تنها بماند، احساس گمراهی و سردرگمی می کند. این احساسات باعث می شود به کودکانی که اعتماد به نفس بالاتری دارند و متکی به خودشان هستند حسادت کند. برای کنترل نگرانی ها و دلواپسی های خود می توانید از یک مشاوره خانواده کمک بگیرید.

خود محوری بودن کودک

کودک خودش را مهم ترین عضو خانواده و جامعه می داند و او انتظار دارد تمام توجه و محبت اطرافیان صرفا به سمت او باشد. وقتی کسی به کودک آنچنان که انتظار دارد محبت نکند و به دیگری توجه کند بچه حسود می شود.

اضطراب

افزایش حساسیت کودکان و احساس اضطراب به دلایل جزئی نیز به حسادت در کودکان کمک می کند. گاهی اوقات اضطراب و استرس کودکان ناشی از عواملی مثل شب ادراری داشتن و یا بی اختیاری در کنترل ادرار است. اگر شما نیز از شب ادراری کودک خود رنج می برید. حتما مقاله درمان شب ادراری کودکان را مطالعه بفرمایید.

ایجاد رقابت ناسالم

رقابت بر روی رشد و پرورش کودک تاثیر بسزایی دارد. اما اگر این رقابت حالت مقایسه کردن بگیرد و از کودک انتظار داشته باشید کاری را انجام دهد که قادر به انجامش نیست یا در موقعیتی نامناسب باشد، تاثیر منفی بر شخصیت کودک می گذارد و باعث حسودی کردن کودکان می شود.

حسادت به خواهر یا برادر

حسادت فرزند بزرگتر به خواهر یا برادر کوچکتر بسیار رایج است. این حسادت زمانی اتفاق می افتد که والدین تمام تمرکز و محبت خود را برای کودک تازه متولد شده خود می گذارند. آنها از فرزند بزرگتر خود غافل می شوند و پاسخ مناسبی به نیازها و احساساتش نمی دهند. کودک بزرگتر در این شرایط نسبت به خواهر یا برادر کوچک خود حسودی می کند. او ممکن است برای انتقام از خواهر یا برادر خود پرخاشگر شود یا بخواهد به آنها آسیبی برساند. در این موقع تنبیه کودک به شکل نامناسب نه تنها فایده ای ندارد بلکه حسادت آنها را بیشتر می کند.

مهارت ها یا حسادت تحصیلی

همه بچه ها مثل هم نیستند. شاید مثلا کودکی در درس خواندن موفق باشد ولی ورزش نه! و در مقابل کودک دیگری در ورزش برتر باشد اما درسش خوب نباشد. حسادت به بقیه هم سن ها که نسبت به کودک در مدرسه یا یک تیم ورزشی برتر هستند، امری متداول است.

نشانه های کودک حسود چیست؟

اگر کودکتان یک یا چندتا از نشانه های زیر را داشت، شما یک کودک حسود دارید.

کودک می خواهد بیش از حد صاحب اختیار باشد

اگر کودکتان بخواهد بر روی همه مسائل و افراد تسلط داشته باشد و اختیار همه کاری با او باشد، احساس حسادت در او وجود دارد. او تمایلی به تقسیم خوراکی، پول یا حتی محبت پدر و مادر با دیگری ندارد و همه را تنها برای خودش و منحصر به خودش می خواهد. این نگرش به مرور زمان باعث افسردگی کودک می شود.

فرزند شما همیشه در حال مقایسه کردن است

یک بچه حسود مهارت ها و وسایل خود را با بچه های دیگر مقایسه می کند و وقتی که ببینید نسبت به دیگران کمبودی دارد یا وسیله یا چیزی که بقیه کودکان دارند او ندارد، نارضایتی و حسادت خود را نشان می دهد.

کودک حسود می خواهد با بد رفتاری جلب توجه کند

اگر فرزندتان به خواهر یا برادر کوچکتر خود حسادت می کند، تمام تلاش خود را برای جلب توجه شما می کند. بهترین راهی که برای جلب توجه به ذهن کودک خطور می کند، بدرفتاری است. کودک کارهایی را انجام می دهد که شما را عصبانی می کند. تمام این تلاش ها برای این است که توجه شما نسبت به او جلب شود.

دختر یا پسر حسود رفتار پرخاشگرانه از خود نشان می دهند

یک کودک حسود به شدت رفتار پرخاشگرانه و خشنی از خود نشان می دهد. او ممکن است علاوه بر بد رفتاری و پرخاشگری نسبت به خواهر یا برادر و یا دوستانش، به آنها آسیب نیز برساند. اگر فرزند شما نیز به شدت پرخاشگر و عصبانی است برای مقابله با پرخاشگری و کنترل خشم کودکان می توانید به مقاله کنترل خشم در کودکان مراجعه بفرمایید.

عواقب حسادت در کودکان چیست؟

حسادت در کودکان از نظر روانشناسی یک احساس منفی است. پس احتمالا بر شخصیت فرزند شما تاثیر منفی می گذارد. برخی از مشکلاتی که به دلیل حسادت در کودک بوجود می آید عبارتند از:

کودک پرخاشگر می شود.

فرزندتان ممکن است گوشه گیر و منزوی شود.

کودک به یک قلدر و زور گو تبدیل می شود.

حسادت باعث کاهش عزت نفس کودک می شود.

حسادت باعث اختلال در خواب و بی اشتهایی کودک می شود.

حسادت باعث بروز مشکلات عصبی مانند لکنت، تیک عصبی و … در کودک می شود.

چگونه حسادت در کودکان را از بین ببریم؟

راه حل حسادت در کودکان و برخورد با حسادت آنها باید مناسب و به جا باشد تا تاثیر مثبتی در کاهش حسادت داشته باشد. با حسادت باید به شیوه ای مناسب برخورد کرد تا تأثیر نامطلوبی بر فرزندتان نداشته باشد. در زیر چند راه برای مقابله با حسادت در کودکان گفته شده است.

به حرف فرزندتان گوش دهید

حسادت یک مشکل سطحی و ساده نیست و ریشه ای عمیق دارد. برای کودک خود وقت بگذارید، با او خود صحبت کنید و به نگرانی ها و دلایل او که باعث چنین رفتاری شده است گوش کنید. گوش دادن به ترس‌ها، نگرانی‌های فرزندتان به او کمک می کند تا بر احساس حسادت خود غلبه کند.

احساسات منفی او را به احساسات مثبت تبدیل کنید

به فرزند خود کمک کنید تا احساسات منفی خود را دور بریزد. مثلا اگر خواهر یا برادر یا دوستش در تحصیل بهتر از او است، باید فرزندتان را تشویق کنید که سخت درس بخواند و تلاش کند که نمرات بهتری بگیرد تا اینکه نسبت به دیگرانی که درسشان بهتر از اوست، رفتار بدی داشته باشد.

کودک خود را سرزنش نکنید

فرزندتان را به دلیل حسادتش به خواهر یا برادر کوچکتر سرزنش و تنبیه نکنید. حواستان باشد که فرزند شما در حال سپری کردن یک موقعیت عاطفی دشوار است و برای مقابله با این احساس به کمک شما احتیاج دارد.

به او یاد بدهید که وسایلش را با دیگران به اشتراک بگذارد

به کودک خود یاد بدهید که وسایل خود را با سایر کودکان به اشتراک بگذارد، یا خوراکی خود را به آنها تقسیم کند. این کار باعث می شود که فرزند شما هم دوست پیدا کند و هم به از بین بردن حسادتش کمک می کند

از مقایسه کودک خود با سایر کودکان خودداری کنید

مقایسه کردن باعث می شود فرد احساس کند موجودی بی ارزش یا ناتوان است. پس کودکتان را با بقیه هم سالانش یا خواهر و برادرش مقایسه نکنید. هر کودکی استعدادهای متفاوتی دارد. استعدادها و مهارت های کودک خود را کشف کنید و به او کمک کنید به جای مقایسه با دیگران، مهارت های خود را توسعه دهد. مثلا ممکن است شما به تازگی کودک خود را از پوشک گرفته باشید ولی او مانند همسالانش نتواند دستشویی خود را کنترل کند. او ممکن است دائم شلوارش را کثیف و یا خیس کند. هرگز به دیلی تفاوت او با دیگر همسالانش او را سرزنش نکنید. شما می توانید با مراجعه به مقاله نحوه پوشک گرفتن کودک اطلاعات تخصصی و کامل تری راجع به این موضوع کسب کنید.

کودکتان را بیش از حد تشویق و تحسین نکنید

هر پدر و مادری فرزندش را دوست دارد و همیشه به او افتخار می کند. شما شاید به خاطر سخت گوشی ها یا تلاش های فرزندتان از او تعریف و تمجید کنید. اما حواستان باشد افراط نکنید. این کار باعث می شود فرزندتان خود محور شود و نتواند برتری یا موفقیت دیگران را نظاره کند و دچار اعتماد به نفس کاذب می شود.

سخنی از مشاوران آویژه

حسادت در کودکان بسیار رایج و طبیعی است. اگر به شیوه ای مثبت و صحیح به حسادت بین فرزندان پاسخ داده شود، کمک می کند که کودک بر آن غلبه کند. اگر در برخورد با حسادت فرزندتان و یا کنترل حسادت در کودکان با مشکل مواجه شدید، می توانید از یک مشاوره کودک یا روانشناس کمک بگیرید. آنها شما را راهنمایی می کنند تا بتوانید حسودی کردن کودکان را به حداقل برسانید. در مقابل حسادت کودکان با صبر و آرامش رفتار کنید. برای آنها وقت بگذارید تا بتوانند در مورد نگرانی ها و احساسات خود با شما صحبت کنند.