فرزند اول خانواده بودن بهتر است یا فرزند آخر؟ مطالعات نشان می دهد که بین خصوصیات فرزند اول، فرزند وسط و فرزند آخر تفاوت های زیادی وجود دارد. واقعیت این است که بین بچه اول خانواده بودن یا بچه آخر بودن، نمی توان گفت کدام یک بهتر است. هر کدام از آنها ویژگی ها و خصوصیات مثبت و منفی مربوط به خودش را دارد. بچه های اول معمولا ضریت هوشی بالاتری دارند. مسئولیت پذیرتر هستند و قدرت رهبری بالایی دارند.

با این حال، شما باید به درک درستی از ویژگی ها و خصوصیات بچه های اول برسید. وقتی والدین آگاهی کامل تری نسبت به خصوصیات بچه اول خود داشته باشند. بهتر می توانند اولین فرزند خود را درک کرده و حساسیت کمتری نسبت به او دارند. مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به دلیل سوالات مکرر شما در زمینه مزایا و معایب فرزند اول بودن، ویژگی فرزندان اول و … مقاله ای جامع و تخصصی را در زمینه خصوصیات فرزند اول نگارش کرده اند. اگر شما نیز می خواهید فرزند خود را بهتر بشناسید و با نیازها و خواسته های آن آشنا شوید پس حتما این مقاله جامع و تخصصی را مطالعه بفرمایید.

ویژگی های فرزندان اول چیست؟

همانطور که گفته شد ترتیب تولد می تواند بر روی ویژگی های شخصیتی، موقعیت افراد و یا حتی شغل آنها تاثیر بگذارد. فرزندان اول خانواده به دلیل اینکه بیشتر از دیگر فرزندان زیر ذره بین والدین خود بوده اند، خصوصیات اخلاقی و شخصیتی خاص خود را دارند. اکثر زوجین هنگامی که برای اولین بار پدر و مادر می شوند به شدت مضطرب و نگران فرزند خود از نظر سلامتی، تربیت، اخلاق و رفتار و … هستند. آنها دوست دارند که فرزند خود را به بهترین شکل و به نحو احسن تربیت کنند. به همین دلیل به شدت محافظه کار و سخت گیر هستند. وقتی نوزادی متولد می شود همراه با خود ویژگی های شخصیتی ندارد بلکه آنها را به مرور و با توجه به شرایط، موقعیت ها، جنسیت و حتی ترتیب تولدش کسب می کند.

بارزترین خصوصیات فرزندان اول که می توان گفت جز مزایای فرزند اول بودن است، عبارت اند از:

فرزندان اول خانواده باهوش تر از بقیه فرزندان هستند

دختر اول خانواده و یا پسر اول خانواده ضریب هوشی بالاتری نسبت به سایر فرزندان دارد. اما این موضوع لزوما به معنای آن نیست که آنها از نظر ژنتیکی باهوش تر هستند. بلکه آنها این هوش را به صورت اکتسابی به دست آورده اند. آنها تعاملات و گفت و گوهای بیشتری با والدین خود داشته اند. همچنین نقش معلمی را برای خواهر یا برادر کوچکتر خود اجرا کرده اند و تجربه های بالایی در زمینه های مختلف دارند. پس در نتیجه به دانش آنها افزوده شده است.

فرزندان ارشد اغلب افرادی منضبط هستند

بیشتر بچه های اول خانواده افرادی منضبط و قانون مدار هستند. آنها از هر جهت تماما زیر نظر والدین خود بوده و پدر و مادر نسبت به آنها و تربیتشان حساس بوده اند. فرزند اول خانواده همیشه به عنوان یک الگو برای سایر فرزندان شناخته می شود و او همیشه باید یک الگو نمونه برای خواهر و برادر خود باشد. به همین دلیل خودش نیز سعی می کند انضباط داشته و همیشه حواسش به کارها باشد. البته اغلب این نظم و انضباط بالا بیشتر در بزرگسالی و هنگامی که آنها زندگی مستقل خود را تشکیل داده اند، نمایان می شود.

بچه های اول خانواده افرادی کمال گرا هستند

فرزندان اول از پدر و مادر خود یاد گرفته اند که کارها را با سازماندهی خاص خود انجام دهند. همچنین حواسشان به این موضوع باشد که بهترین ها را با حداقل قیمت و یا صرف کمترین زمان ممکن، بدست آورند. آنها دوست دارند که همه کارهایشان را به نحو احسن انجام دهند و بهترین نتیجه را در انجام فعالیت های خود بدست آورند. اگر فرزند بزرگ شما خواهر یا برادر کوچکتر داشته باشد. در بیشتر مواقع می تواند یک الگو و نمونه خوب برای تربیت آنها بوده و به فرزندان دیگر کمک کند. کمال گرایی یک صفت عالی در فرزندان اول است.

فرزند بزرگ خانواده افرادی با وجدان هستند

آنها یاد گرفته اند که در انجام کارها منصف و با وجدان باشند. اگر برای قضاوت از یک فرزند اول کمک گرفته اید پس نگران نباشید. آنها به شدت با وجدان هستند و به درستی شما را قضاوت خواهند کرد. یکی از خصوصیات فرزند اول این است که اگر نسبت به کاری کوتاهی کند و یا برای انجام آن انرژی و زمان نگذارد به شدت عذاب وجدان خواهد گرفت.

فرزندان اول به شدت قابل اعتماد هستند

افرادی که فرزند اول خانواده هستند، مسئولیت های زیادی را بر دوش می کشند. کمک کردن به خواهر یا برادر کوچکتر، راهنمایی فرزندان کوچکتر، کمک به والدین و … بخشی از کارها و مسئولیت های آنها است. والدین بعد از بچه دار شدن مجدد، ممکن است بخشی از مسئولیت های خود را در نگهداری فرزندان دیگر به فرزند اول واگذار کنند. آنها همیشه از فرزند بزرگ خود درخواست کمک می کنند. به همین دلیل فرزند اول یاد خواهد گرفت که کارها را به نحو احسن انجام دهد و یک فرد قابل اعتماد باشد. این قابل اعتماد بودن در بزرگسالی فرزندان اول نیز دیده می شود و تاثیر مثبتی در بزرگسالی آنها خواهد داشت.

فرزند ارشد خانواده به شدت محافظه کار است

محافظه کار بودن یکی از بارزترین خصوصیات فرزند اول است. همانطور که گفته شد والدین با تولد اولین فرزند به شدت نسبت به او نگران و حساس هستند. آنها سعی می کنند از همه نظر فرزند خود را کنترل کنند. اگر بچه اول باشی درک خواهی کرد که والدین محافظه کار چگونه هستند. پدر و مادر به شدت از فرزند اول خود مراقبت و محافظت می کنند. آنها سعی می کنند فرزند خود را به بهترین شکل تربیت کنند. محافظه کار بودن والدین می تواند به یک ویژگی در فرزند اول تبدیل شود. این محافظه کار بودن به فرزند می رسد و او نیز طبق عادت همیشه برای انجام همه کارهای خود به شدت محافظه کار می شود.

بچه های اول خانواده اکثرا مستقل هستند

بزرگ شدن با چند خواهر و برادر کوچکتر باعث می شود که فرزند اول به شدت مستقل شود. والدین با به دنیا آمدن فرزند دوم و یا سوم و … مجبور می شوند بیشتر تمرکز و حواس خود را صرف فرزند کوچک کنند و فرزندان اول را کمی رها کنند. در این شرایط فرزند اول یاد خواهد گرفت که خودش باید به تنهایی و مستقل به فعالیت ها و کارهایش بپردازد و در کنار آن حتی از خواهر یا برادر کوچکتر خود نیز مراقبت کند. به همین دلیل به شدت مستقل خواهد شد.

فرزند بزرگ خانواده همیشه به دیگران اهمیت می دهد

یکی از خصوصیات فرزند اول دختر یا پسر این است که عادت کرده همیشه به دیگران اهمیت بدهد. بزرگ شدن با برادر یا خواهر کوچکتر باعث ایجاد این ویژگی در فرد می شود. زیرا فرزند بزرگ همیشه مجبور است به غیر از خودش به جمع خواهر و برادر هایش که از او کوچکتر هستند نیز اهمیت بدهد. فرزند اول بیشتر زندگی خود را در جمع خواهر و برادرهای کوچکتر گذارنده و به راحتی می تواند با دیگران ارتباط برقرار کند. او یاد گرفته که هر موقع کسی به کمک او احتیاج داشت در دسترس باشد.

فرزندان اول رهبران قوی و پر قدرتی هستند

فرزند ارشد اغلب کسی است که مسئولیت های مختلفی را بر عهده می گیرد. او همیشه مسئولیت کنترل و مدیریت جمع برادر و خواهر هایش را به عهده دارد. هنگامی که بین فرزندان بحث و کشمکشی به وجود می آید، فرزند بزرگ با رهبری درست به حل و فصل مشکل پرداخته و آنها را مدیریت می کند. قرار گرفتن در جمع خواهر و برادرهای کوچکتر باعث شده است که فرزند اول یک رهبر و مدیر عالی باشد. البته باید حواستان باشد که احترام فرزند اول در تمام شرایط حفظ شود. این حفظ احترام به رهبری او قدرت می دهد. طبق تحقیقات انجام شده اکثر رئیس جمهورها فرزندان اول بوده اند. همچنین بسیاری از فضانوردان و مدیرعامل ها نیز از فرزندان اول خانواده بوده اند.

بچه های اول سخت کار می کنند

فرزندان اول خانواده تمایل به شدت بالایی به موفقیت دارند. هنگامی که تعداد فرزندان خانواده افزایش می یابد و فرزند دوم و سوم و … متولد می شود، توجه والدین به فرزندان ارشد کاهش می یابد. در این مرحله جلب توجه کردن برای فرزندان اول، به شدت سخت خواهد شد. پس بچه اول خانواده اغلب سعی می کند تا سخت کار کند و موفقیت های زیادی را بدست آورد. او این کارها را برای جذب توجه والدین و اینکه مطمئن شود والدین خود را راضی و تحت تاثیر قرار داده است، انجام می دهد. آنها به شدت سخت کوش هستند.

اولین فرزند خانواده اغلب سازگار هستند

فرزندان اول تمایل بیشتری به انجام آنچه که توسط والدین یا شخص دیگری گفته شده است، دارند. اکثر فرزندان اول به احتمال زیاد سازگار هستند. آنها نسبت به فرزندان دوم که تمایل به ماجراجویی دارند، کمتر سرکش و ناسازگار هستند. اگر به دنبال خصوصیات فرزند دوم و یا وسطی خانواده هستید، به شما پیشنهاد می کنم خواندن مقاله خصوصیات فرزند دوم را از دست ندهید.

فرزندان ارشد در یادگیری زبان دوم عملکرد بهتری دارند

این موضوع ممکن است تعجب آور باشد که: ترتیب تولد بر میزان یادگیری زبان دوم تاثیر می گذارد. در این زمینه مطالعاتی انجام شد و نشان داد که در خانواده های دو زبانه، فرزندان اول مهارت های خاصی در رابطه با یادگیری زبان دوم دارند. آنها نسبت به خواهر و یا برادرهای کوچکتر خود، بهتر زبان دوم را یاد خواهند گرفت.

فرزند اول خانواده کمتر از سایر فرزندان به سمت رفتارهای مخاطره آمیز می رود

بچه های اول در دوران نوجوانی خود خوش رفتارتر از سایر فرزندان هستند. طبق تحقیقات انجام شده، احتمال مصرف مواد و رابطه جنسی نامشروع در فرزندان اول بسیار کمتر از بقیه هم سالان و فرزندان میانی و آخر است. البته این موضوع در همه افراد صادق نمی باشد و به عوامل دیگری مثل فرهنگ خانواده، محل زندگی، وضعیت مالی و … نیز بستگی دارد. اگر احساس می کنید که فرزندتان به شدت پرخاشگر است و یا رفتارهای مخاطره آمیز زیادی دارد، بهتر است با یک روانشناس در این باره مشورت کنید. برای درمان پرخاشگری کودک می توانید مقاله درمان پرخاشگری کودکان را مطالعه بفرمایید.

مشکلات و معایب فرزند اول بودن

فرزند اول خانواده بودن در کنار خصوصیات مثبتی که با خود به همراه دارد برخی از ویژگی ها و معایبی را نیز در بر می گیرد که می تواند به فرزند شما آسیب برساند. شما به عنوان پدر یا مادر باید هم با خصوصیات فرزند اول پسر و یا دختر، و هم با معایب و مشکلات آنها آشنا باشید. دانستن معایب و مشکلاتی که فرزندان اول با خود دارند باعث می شود تا بتوانید به آنها در برقراری ارتباط و ساختن یک زندگی شاد کمک کنید. مهمترین مشکلات فرزند اول بودن عبارتند از:

بچه های اول ممکن است افراد به شدت خودخواهی باشند

فرزند ارشد نسبت به خواهر و برادر کوچکتر خود اسباب بازی و کتاب های بیشتری را دارد. آنها مدتی را تنها بوده اند و تنها فرزند خانواده به حساب می آمدند که این موضوع باعث شده است آنها افرادی خودخواه شوند. هنگامی که آنها صاحب خواهر و برادر کوچکتر می شوند با تقسیم نکردن اسباب بازی ها و یا کتاب های خود این خودخواهی و عدم همکاری را بروز می دهند. به دلیل اینکه آنها دیگر مرکز توجه والدین خود نیستند، ممکن است افراد به شدت حسود و لجبازی شوند که فقط به نیازها و خواسته های خود توجه می کنند. توجه زیاد شما به دیگر فرزندان باعث می شود که به اعتماد آنها لطمه وارد شده و نسبت به انگیزه های دیگران مشکوک شوند.

آنها ممکن است برای مبارزه با استرس و اضطراب خود شروع به نشان دادن رفتارهایی مانند ناخن جویدن کنند. اگر فرزند شما نیز دچار این عادت بد و آسیب زننده شده است می توانید با مطالعه مقاله درمان ناخن جویدن کودکان به ترک این عادت کمک کنید.

ویژگی های رئیس بودن به صورت منفی در آنها ایجاد می شود

به محض به دنیا آمدن خواهر و برادر کوچکتر، فرزند اول به دلیل اینکه مجبور است والدین، اسباب بازی ها و وسایلش را با خواهر و برادرش به اشتراک بگذارد، احساس طرد شدن و حتی رنجش می کند. او ممکن است به شدت پرخاشگر شده و یا از ویژگی های منفی رئیس بودن استفاده کند. با رشد خانواده، مسئولیت بیشتری بر دوش فرزند اول قرار خواهد گرفت. در حالی که این کار دارای نکات مثبتی است، زیرا باعث ایجاد روحیه رهبری و معلمی خوب در فرزند می شود. گاهی نیز ممکن است نتایج عکس داشته و فشار زیادی را بر فرزند اول شما وارد کند. این فشار باعث می شود که فرزندتان به شدت خود انگیخته و عصبی شود.

مشکلات نگهداری از کودکان کوچکتر

مسلما والدین شما از شما به عنوان یک فرد بزرگتر برای نگهداری از کودکان استفاده می کنند. مشکلات نگه داری از کودکان بسیار زیاد است. شما باید دائم به فکر این باشید که خواهر یا برادر کوچکتر شما با چه کسانی بازی می کند. اگر به او اجازه انجام برخی از کارها را ندهید عصبی می شوند و ممکن است سر شما داد بزنند. پس باید برای نگهداری از فرزندان دیگر به شدت صبور و آرام باشید.

حسادت و لجبازی

همانطور که در بالا نیز اشاره شد، به دنیا آمدن فرزند دیگر می تواند برای کودک شما اعلام زنگ خطر باشد. او از این موضوع که والدین، دیگر مانند قبل به آنها محبت نمی کنند و یا حواسشان به آنها نیست، ناراحت و غمگین می شوند. آنها برای جلب توجه کردن و نشان دادن این موضوع که من نیز حضور دارم، دست به پرخاشگری و یا لجبازی می زنند. هرگز اجازه ندهید با توجه زیاد به فرزندان کوچک و یا اهمیت دادن به آنها، فرزند بزرگ شما احساس حسادت، ناامیدی و تنهایی را تجربه کند. اگر در این زمینه با مشکل مواجه شده اید می توانید از یک مشاوره کودک کمک بگیرید.

مراقبت و نگهداری بیش از حد

قبل از آنکه فرزند دوم به دنیا بیاید، پدر و مادر تمام حواس و وقت خود را برای فرزند اول می گذارند. آنها چون برای اولین بار است که بچه دار شدن را تجربه می کنند. به شدت از او مراقبت و محافظت می کند. والدین نسبت به فرزند اول خود سختگیرتر بوده و سعی می کنند همیشه او را کنترل و مدیریت کنند. این مراقبت های زیادی باعث می شود که فرزند شما نتواند به تنهایی از پس مشکلات برآید و همیشه نیاز به حضور شما را احساس می کند. همچنین باعث می شود که فرزند اول نسبت به زندگی و محدودیت هایی که شما برای آن تعیین کرده اید حساس شده و ناامید شود.

اگر فرزند شما در سن یازده سالگی باشد این حساسیت و شکایت های او بیشتر از قبل می شود. زیرا در این سن تغییرات شناختی و رشد فرزندتان باعث شده او بسیاری از مسائل را بهتر از قبل درک کند. برای کسب اطلاعات دقیق تر در این باره می توانید مقاله روانشناسی کودکان یازده ساله را مطالعه بفرمایید.

چگونه از فرزند اول خود محافظت و حمایت کنیم؟

والدین معمولاً انتظارات بالایی از پسر یا دختر اول خود دارند. گاهی اوقات این نوع فشار و توقعات بالا می تواند در روحیه و زندگی بچه اول شما تاثیرات منفی را به جای بگذارد. در این قسمت مشاوران مرکز مشاوره آویژه 3 نکته لازم و ضروری را برای تربیت صحیح و حمایت از فرزند اول بیان کرده اند.

به فرزند اول خود اجازه بدهید که در برخی از شرایط خودش به تنهایی تصمیم بگیرد. او نباید همیشه هر آنچه که شما دوست دارید را دوست داشته باشد. شاید شما بخواهید پسرتان را در کلاس فوتبال ثبت نام کنید زیرا خودتان عاشق فوتبال هستید. اما او واقعا دلش نخواهد که فوتبال را یاد بگیرد و علاقه به ورزش های رزمی داشته باشد. برای انجام کارها به فرزندتان گزینه های مناسب را پیشنهاد بدهید و اجازه دهید او خودش به تنهایی تصمیم بگیرد که کدام گزینه را دوست دارد.

سعی کنید انتقاد پذیر باشید و نسبت به نظرات و پیشنهادات فرزندتان به درستی رفتار کنید. هرگز آنها را سرزنش نکنید و اگر از شما انتقاد منصفانه ای داشتند آن را قبول کنید. مثلا ممکن است فرزند اول به شما شکایت کند که چرا همیشه حواستان به خواهر یا برادر کوچکتر است. از این حرف فرزند خود عصبانی نشوید و به او حق بدهید. سعی کنید موضوع را در آرامش کامل حل کنید.

همیشه بر روی فرزند خود تمرکز کنید نه روی مهارت های او. سعی کنید نشان بدهید که به خود او افتخار می کنید نه به مهارت هایی که کسب کرده است. البته این موضوع که او یادگیری قوی دارد و یا شاگرد ممتاز شده است، گفتنش اشکال ندارد. اما این کار که دائم او را بخاطر مهارت هایی که دارد تشویق کنید. او احساس می کند که او را بخاطر مهارت هایش دوست دارید نه خودش!

سخنی از مشاوران آویژه

اینکه شما فرزند اول خانواده هستید و یا فرزند آخر ممکن است در شخصیت و رفتار و منش شما تاثیر بگذارد. اما در نهایت این شما هستید که باید ویژگی ها و خصوصیات اخلاقی خود را بسازید و سعی کنید همیشه رفتار و کردار نیک را انتخاب کرده و به آن عادت کنید. اگر به تازگی پدر و یا مادر شده اید حواستان باشد که زیاد به فرزند خود سخت گیری نکنید. محافظه کار بودن تا حدودی نیکو است اما با گذشت زمان می تواند تاثیرات منفی را برای فرزندتان به همراه داشته باشد. سعی کنید او را درک کنید و با به دنیا آمدن خواهر و برادران دیگر از فرزند ارشد خود غافل نشوید. فرزندان شما در هر سن و جایگاهی نیاز به محبت، مهربانی و توجه بی پایان شما دارند. آنها را از خود ناامید نکنید.

اگر به تازگی بچه دار شده اید و حس شیرین پدر و یا مادر شدن را چشیده اید. اما نمی دانید که باید چگونه فرزند خود را تربیت کنید. یا فرزند دوم شما به دنیا آمده است و می خواهید تولد فرزند دوم شما کمترین آسیب را به بچه اول برساند. از یک مشاوره خانواده در این زمینه کمک بگیرید.

سوالات متداول

فرزند اول بودن چه تاثیری بر شما دارد؟

وسواس، میل به کمال، عزت نفس بالا، یا فشار برای برآورده کردن انتظارات و توقعات والدین از نشانه های رایج سندرم فرزند اول است. کودکان مبتلا به سندرم فرزند اول می توانند رهبری خوبی را از خود نشان دهند و به عنوان والدین دوم خواهر و برادر خود عمل کنند.

فرزندان اول با چه ویژگی هایی شناخته می شوند؟

آنها معمولاً مسئولیت پذیر، با اعتماد به نفس و وظیفه شناس هستند و به احتمال زیاد باورها و نگرش های والدین خود را منعکس می کنند. آنها اغلب ترجیح می دهند زمان بیشتری را با بزرگسالان و والدین خود بگذرانند. بچه های بزرگتر اغلب رهبران خوبی هستند و می توانند خانواده را مدیریت کنند.