خیانت زناشویی یکی از جدی ترین آسیب‌هایی است که روابط میان زوجین را با بحران مواجه می‌سازد و در بسیاری از موارد به فروپاشی خانواده منجر می‌شود. با توجه به افزایش چشمگیر مراجعات به مراکز مشاوره و دادگاه های خانواده در سالهای اخیر، شناخت دقیق و واقع بینانه از علل بروز این پدیده، ضرورتی انکارناپذیر برای مشاوران، روانشناسان و سیاست‌گذاران اجتماعی محسوب می‌شود.
یافته‌های حاصل از پژوهشی که در مرکز مشاوره خانواده آویژه و با تمرکز بر دیدگاه زوجین مراجعه‌کننده به دادگاه خانواده انجام گرفته، نشان می‌دهد که خیانت زناشویی نه تنها دارای ابعاد مختلفی چون خیانت عاطفی، پیامکی، و مجازی است، بلکه ادراک و تفسیر افراد از خیانت نیز تحت‌تأثیر عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی قرار دارد.
در این پژوهش، اغلب افرادی که برای حل اختلافات ناشی از خیانت به دادگاه مراجعه کرده‌اند، خیانت جنسی را عامل اصلی عدم تحمل ادامه رابطه عنوان کرده‌اند؛ در حالی‌که پیش از آن نیز با اشکال دیگری از خیانت، نظیر ارتباطات پیامکی، مواجه شده بودند اما واکنش قاطعی نشان نداده بودند.
داده های به دست آمده از علل خیانت زناشویی از دیدگاه زوجین مراجعه کننده به دادگاه خانواده حاکی از آن است که نگرش زنان و مردان نسبت به خیانت متفاوت است. زنان بیشتر بر جنبه های عاطفی و احساسی خیانت تمرکز داشته‌اند، در حالی‌که مردان اغلب به جنبه های رفتاری یا جنسی آن اشاره کرده‌اند. علاوه بر این، متغیرهایی همچون مرحله زندگی زناشویی، پیشینه خانوادگی، باورهای دینی و فرهنگی، ویژگی های شخصیتی و میزان تعهد فردی، همگی به‌عنوان عوامل تأثیرگذار در شکل‌گیری یا ادراک خیانت شناخته شده‌اند.
در این میان، دو دسته عوامل کلیدی به عنوان شرایط مداخله‌گر شناسایی شده‌اند:
۱. عوامل فردی نظیر شخصیت، مسئولیت‌پذیری و سطح تعهد؛
۲. عوامل اجتماعی مانند نقش جنسیت، شرایط خانوادگی، اعتقادات دینی، چالش‌های اقتصادی و چرخۀ زندگی مشترک.
پژوهش حاضر، که در بستر واقعی تجربه‌های زوجین درگیر با مسئله خیانت و با همکاری مرکز مشاوره آویژه انجام شده، تلاش دارد تا تصویری عمیق‌تر و کاربردی‌تر از علل خیانت زناشویی ارائه دهد؛ تصویری که بتواند پایه‌گذار مداخلات مؤثرتر و سیاست‌گذاری‌های پیشگیرانه در جهت حفظ بنیان خانواده باشد.
علل خیانت زناشویی از دیدگاه زوجین مراجعه کننده به دادگاه خانواده
دسته‌بندی کامل علل خیانت زناشویی
جهت مشاوره برای هم وطنان خارج از کشور روی لینک زیر کلیک کنید.
هموطنان خارج از کشور
برای رزرو وقت مشاوره حضوری روی لینک زیر کلیک کنید.
رزرو جلسه مشاوره حضوری
🟢 ۱. مسائل فردی
🔹 مفاهیم اولیه:
- تنوع طلبی و محق دانستن
- اثبات خود
- کسب لذت
- اعتیاد
🔸 مقوله عمده: مسائل روان‌شناختی
📌 توضیح: این گروه از عوامل به ویژگی های درونی فرد، تمایلات، هیجانات و نیازهای ارضا نشده مربوط می‌شود. فرد ممکن است برای احساس ارزشمندی یا لذت طلبی دست به خیانت بزند.
🟢 ۲. مسائل گذشته
🔹 مفاهیم اولیه:
- عاشق شدن
- عشق ناکام گذشته
- ادامه روابط قبلی
🔸 مقوله عمده: تجربه های پیشین فرد
📌 توضیح: خاطرات یا روابط عاشقانه یا جنسی گذشته که هنوز برای فرد بسته نشده‌اند، می‌توانند در ازدواج فعلی اثر گذاشته و منجر به خیانت شوند.
🟢 ۳. مسائل جنسی و جسمی
🔹 مفاهیم اولیه:
- عدم توافق جنسی
- ناتوانی جنسی
- عقیم بودن
- سردمزاجی
- گرایش جنسی انحرافی
- فقدان بستر گرم و صمیمی
- بیماری مزمن
🔸 مقوله عمده: نارضایتی جنسی یا اختلالات جسمی
📌 توضیح: نبود رابطه جنسی رضایت‌بخش، بیماری‌های مزمن، یا مشکلات جنسی زمینه‌ساز خیانت هستند، مخصوصاً زمانی که نیازهای طرف مقابل نادیده گرفته شود.
🟢 ۴. مسائل عاطفی
🔹 مفاهیم اولیه:
خلاء عاطفی
عدم درک و همدلی
از بین رفتن عشق
عدم احساس خوشبختی
نادیده گرفته شدن
قهر بدون علت
🔸 مقوله عمده: فقدان ارتباط عاطفی و همدلی در رابطه
📌 توضیح: روابطی که فاقد صمیمیت، درک، حمایت عاطفی و عشق متقابل هستند، باعث می‌شوند افراد برای جبران کمبود عاطفی به شخص دیگری گرایش پیدا کنند.
🟢 ۵. ازدواج نامناسب
🔹 مفاهیم اولیه:
- ازدواج زودهنگام
- اختلاف سنی زیاد
- اختلاف طبقه‌ای
- اختلاف فرهنگی
🔸 مقوله عمده: ناسازگاری ساختاری و پیش‌زمینه‌ای در ازدواج
📌 توضیح: زمانی که ازدواج بر اساس معیارهای نادرست یا در شرایط ناسازگار شکل گرفته باشد، احتمال بروز خیانت بالا می‌رود.
🟢 ۶. خشونت و سوء رفتار
🔹 مفاهیم اولیه:
- خشونت کلامی
- خشونت فیزیکی
- تهمت و شکاکی
- سوءرفتار
- خیانت
- قهر و ترک منزل
🔸 مقوله عمده: رفتارهای مخرب درون رابطه
📌 توضیح: روابط پرتنش و توأم با خشونت می‌توانند فرد را به سمت رابطه‌ای دیگر سوق دهند تا از فشار روانی فرار کند.
🟢 ۷. عدم حضور همسر
🔹 مفاهیم اولیه:
- مأموریت
- مسافرت
- شیفت شب
- زندانی بودن
🔸 مقوله عمده: فاصله فیزیکی و زمانی با همسر
📌 توضیح: غیبت طولانی همسر می‌تواند حس تنهایی و بی‌توجهی ایجاد کند و در برخی موارد منجر به خیانت شود.
🟢 ۸. مشروعیت های خاص
🔹 مفاهیم اولیه:
- مشروعیت خاص قانونی
- مشروعیت خاص مذهبی
🔸 مقوله عمده: توجیه‌های اجتماعی-حقوقی یا دینی برای خیانت
📌 توضیح: برخی افراد با تکیه بر تفسیر خاص از قوانین یا اعتقادات دینی، خیانت را برای خود موجه جلوه می‌دهند.
جهت مشاوره برای هم وطنان خارج از کشور روی لینک زیر کلیک کنید.
هموطنان خارج از کشور
برای رزرو وقت مشاوره حضوری روی لینک زیر کلیک کنید.
رزرو جلسه مشاوره حضوری
🟢 ۹. مسائل محیطی
🔹 مفاهیم اولیه:
- الگوسازی نامناسب رسانه
- تقلید از اطرافیان
- عدم وجود مقابله مناسب
- در دسترس بودن اغواگران
🔸 مقوله عمده: تأثیرات بیرونی و اجتماعی
📌 توضیح: محیط‌های تحریک‌آمیز، رسانه های غیرمسئول، دوستان ناباب و نبود آگاهی یا توان مقابله با موقعیت‌های وسوسه انگیز، خیانت را تسهیل می‌کنند.
🟢 ۱۰. مسائل اقتصادی و اجتماعی
🔹 مفاهیم اولیه:
- کسب درآمد
- ترقی اقتصادی
- تجربه امکانات رفاهی
🔸 مقوله عمده: فشارهای مالی و اهداف اقتصادی
📌 توضیح: برای برخی افراد، خیانت به عنوان راهی برای پیشرفت مالی، رسیدن به رفاه یا فرار از فقر تلقی می‌شود.
🎯 بررسی علل خیانت در حوزه مسائل فردی
🟢 دسته اول: مسائل فردی و روان‌شناختی
خیانت، در بسیاری از موارد، ریشه در نیازهای روانی و فردی افراد دارد. در جلسات مشاوره‌ای که با زوجین مراجعه کننده به دادگاه خانواده داشته‌ام، علل زیر به‌طور مکرر بیان شده است:
۱. تنوع طلبی و احساس حقانیت در خیانت
برخی از مردان و زنان به‌ویژه مردان، خیانت را ناشی از تنوع طلبی جنسی و عاطفی و این باور که “حق دارند تجربه‌های متفاوتی داشته باشند” می‌دانند. این تفکر، یک مکانیزم ذهنی برای توجیه خیانت است.
مثلاً خانمی ۳۰ ساله می‌گوید:
«شوهرم نه عاشقمه، نه بهم اهمیت می‌ده. نمی‌دونم چرا باید باهاش بمونم. یکی دیگه هست که عاشقمه… قراره باهاش ازدواج کنم بعد از طلاق.»
۲. اعتیاد و اثرات آن در تخریب روابط
اعتیاد به عنوان یکی از عوامل پررنگ در خیانت، می‌تواند فرد را از لحاظ روانی، مالی و جنسی به نقطه‌ای برساند که شریک زندگی‌اش دیگر او را تحمل نکند. همچنین در مواردی که خود زن یا مرد درگیر اعتیاد هستند، خیانت به‌عنوان راهی برای فرار از فشار روانی، کسب درآمد یا تأمین نیاز جنسی و عاطفی دیده می‌شود.
خانمی در این باره می‌گوید:
«شوهرم معتاده، بوی بدی می‌ده، نمی‌تونم کنار خیابون باهاش راه برم. منم حق دارم با کسی باشم که بهش افتخار کنم.»
🟢 دسته دوم: مسائل گذشته و روابط پیش از ازدواج
۱. عشق های ناکام و روابط ناتمام
خیانت گاه ناشی از روابط عاشقانه یا جنسی گذشته است که به‌درستی تمام نشده‌اند. بازگشت فردی از گذشته به زندگی فعلی می‌تواند عشق قدیم را زنده کند و منجر به خیانت شود.
خانمی ۲۷ ساله چنین شرح می‌دهد:
«بعد از عقد، رفتارش عوض شد. یه روز عکس دوست دختر سابقش رو نشونم داد و گفت من تو رو دوست ندارم!»
۲. ادامه روابط قبلی حتی بعد از ازدواج
در برخی موارد، زوجین با وجود ازدواج با فرد دیگر، همچنان به‌صورت پنهانی با عشق سابق خود رابطه دارند.
خانم ۲۶ سالهای می‌گوید:
«وضع مالی عشق قبلیم خوب نبود، مجبور شدم با یکی دیگه ازدواج کنم، ولی هنوز نتونستم فراموشش کنم.»
💔 دلایل خیانت در روابط زناشویی
(خلاصه‌ای از تجربه های مراجعان دادگاه خانواده)
🔹 ۱. مسائل جنسی و جسمی
نارضایتی جنسی، بیماری مزمن، سردمزاجی یا ناتوانی جنسی می‌توانند زمینه‌ساز خیانت باشند.
🗣️ مرد ۳۱ ساله: «روابط زناشویی‌مون ماهی یه بار، اونم با منت! نمی‌تونستم ادامه بدم.»
🗣️ زن مبتلا به MS: «بعد بیماری‌ام، شوهرم من و بچه‌م رو رها کرد و با یه زن دیگه رفت.»
🔹 ۲. مسائل عاطفی و روانی
خلأ عاطفی، نادیده گرفته شدن و نبود همدلی، زنان را بیشتر به سمت خیانت عاطفی و سپس جنسی سوق می‌دهد.
🗣️ زن ۲۶ ساله:
«وقتی شوهرت فقط غرورتو می‌شکنه، دنبال کسی می‌گردی که حرفتو بفهمه.»
🔹 ۳. ازدواج های نامناسب
ازدواج های بدون شناخت کافی، اختلاف طبقاتی، فرهنگی، یا سن پایین، از عوامل پر ریسک در خیانت هستند.
🗣️ زن ۴۲ ساله:
«شوهرم با پول من خونه خرید و زن صیغه‌ای گرفت. فکر می‌کردم عاشقمه!»
🗣️ زن ۲۴ ساله:
«وقتی ۱۸ سالم بود ازدواج کردیم. بعدها خیانت‌هاش شروع شد.»
🔹 ۴. واکنش های مقابله‌ای و انتقامی
برخی زنان در واکنش به خیانت یا خشونت همسر، خود نیز دست به خیانت می‌زنند؛ بیشتر از روی خشم یا ناتوانی در مدیریت شرایط.
🗣️ مادر دو دختر:
«شوهرم دائم سفر خارجی و خیانت… منم بعد ۱۳ سال برای اولین بار خیانت کردم.»
🔹 ۵. نبود حضور مؤثر همسر
غیبت های مکرر به‌دلایل کاری، قهر یا سفر، موجب احساس تنهایی و در نتیجه خیانت می‌شود.
🗣️ مرد ۳۱ ساله:
«هر بار قهر می‌کرد می‌رفت. آخرش گفتم دیگه هیچ تعهدی ندارم.»
🏙️ دلایل محیط جامعه در خیانت
🔹 1. مسائل محیطی
محیط های نامناسب و تأثیرات آن‌ها می‌توانند شرایطی برای خیانت فراهم کنند. وجود افراد اغواگر و همچنین اجازه های قانونی و شرعی که در برخی موارد برای مردان فراهم می‌شود، از جمله این عوامل هستند.
🗣️ مردی در این زمینه می‌گوید:
«به خاطر همین قوانین، این اجازه رو به خودم دادم که وارد چنین روابطی بشم.»
🔹 2. مسائل اقتصادی
رشد اقتصادی و تغییر در وضعیت مالی می‌تواند انگیزه‌ای برای خیانت باشد. در بسیاری از موارد، وقتی شرایط مالی بهتر می‌شود، فرد دچار تغییرات رفتاری می‌شود که منجر به خیانت می‌شود.
🗣️ زن ۲۴ ساله:
«قبل از این که وضعیت مالی شوهرم خوب بشه، روابط‌مون خوب بود. اما بعد از بهبود وضع مالی‌اش، تصمیم گرفت زن صیغه‌ای بگیرد.»
همچنین در این نوع مسائل، ترکیبی از عوامل مختلف مانند مأموریت‌های کاری، تنوع‌طلبی، و اختلالات روانی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
واکنش ها به خیانت
افراد در مقابل خیانت واکنش‌های مختلفی نشان می‌دهند. این واکنش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
مردان:
اغلب با خشم و تصمیم به جدایی پاسخ می‌دهند.
زنان:
بیشتر از استراتژی هایی مانند قهر، دعوا و در برخی موارد، بخشش استفاده می‌کنند. در بیشتر موارد، وقتی که خیانت تکرار می‌شود، تصمیم به جدایی می‌گیرند. تنها در تعداد کمی از موارد، افراد برای مشاوره اقدام می‌کنند و اغلب این مشاوره بعد از واکنش هایی مانند قهر و ترک منزل صورت می‌گیرد.
🗣️ زن ۲۸ ساله:
«اول از هم جدا شدیم، ولی دوباره به هم برگشتیم و حتی به خاطر بچه‌ها با هم زندگی کردیم. بعد از تکرار خیانت تصمیم به جدایی گرفتم.»
پيامد های خیانت
واکنش های مختلف به خیانت، پیامدهای متفاوتی دارند. در مواردی، این واکنش ها ممکن است به رفتارهای شدیدتری مانند قتل منتهی شوند. اما در این پژوهش، بیشتر روی استراتژی‌هایی که افراد در برابر خیانت همسر خود به‌کار برده‌اند، تمرکز شده است.
سخنی از مشاوران آویژه
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که خیانت زناشویی پدیده‌ای چندعاملی است که از دل سه دسته عامل اصلی یعنی عوامل فردی، مشکلات در روابط همسران، و شرایط اجتماعی ریشه می‌گیرد. همچنین نقش چرخه زندگی، جنسیت، و واکنش‌های متفاوت زوجین در بروز و پیامدهای خیانت نیز بسیار برجسته است. با توجه به پیچیدگی و تأثیرات روانی، عاطفی، و اجتماعی این پدیده، مواجهه اصولی و آگاهانه با آن ضروری است.
اگر شما یا اطرافیانتان با مسائل مشابه روبرو هستید، توصیه می‌کنیم از خدمات تخصصی مرکز مشاوره تلفنی خانواده آویژه بهره بگیرید. مشاوران این مرکز می‌توانند با درک عمیق از مسائل خانوادگی، راهکارهای مناسبی برای حل مشکلات و تقویت روابط زوجین ارائه دهند.
