آموزش مفاهیم اخلاقی به کودکان چرا مهم است؟

آموزش اخلاق به کودکان از جمله دغدغه های همیشگی و نگران کننده والدین میباشد که خیلی از پدر و مادران را به مشاوره خانواده می کشاند. آموزش اخلاق به کودکان بسیار مقوله مهم و حساسی است. تمام افراد برطبق اخلاق و اصول مختلفی رشد میکنند که در واقع شخصیت آینده آنها را مشخص میکند. پس والدین حق دارند که تا به این حد روی این موضوع حساس و گاهی حتی وسواسی باشند. آموزش در مورد اخلاقیات به کودکان یک مهارت مهم است که هرکسی آن را ندارد و باید ابتدا خود اطلاعات مورد نیاز را در این رابطه کسب کند تا بتواند اخلاقیات و ارزش ها را در یک کودک نهادینه کند. در این متن قصد داریم نکاتی را که لازم است تا والدین یا مربیان برای آموزش نکات اخلاقی به بچه ها بدانند را مورد بررسی قرار دهیم و مفصل توضیح دهیم.

موضوعات اخلاقی برای کودکان را چگونه توضیح دهیم؟

موضوعات اخلاقی برای کودکان نیز به عنوان یک مفهوم وجود دارد ولی حتما باید به این نکته توجه کرد که زاویه دید کودکان با بزرگسالان بسیار متفاوت است. والدین و معلمان باید توجه داشته باشند که کودکان در همان سال های نخستین زندگی قادر به درک همه مقولات اخلاقی به نحوی که به آنها متعهد باشند نیستند. آنها همه مقولات زندگی را نسبت به درک محدود خود از زندگی مورد بررسی قرار میدهند.

مثلا اگر کودک در رفتارهای خود پرخاشگری های کلامی یا رفتاری را بروز میدهد، حتما به این معنی نیست که آنها نسبت رفتار خود آگاهی دارند. پس اگاهی دادن به کودک یکی از مهم‌ترین نکاتی است که باید در روند آموزش اخلاقیات به کودکان مورد بررسی قرار بگیرد. ما باید به کودکان خود بازخورد اعمال و رفتارهای مختلف و خوب و بد را نشان دهیم تا کودک را از زوایای مختلف با بازخورد اعمال انسان در جامعه آشنا شوند. روانشناسان در جلسات مربوط به مشاوره کودک همواره به بالا بردن شناخت کودک نسبت به مسائل اخلاقی به صورت اصولی تاکید میکنند.

نکات اخلاقی برای کودکان را چگونه باید توضیح داد؟

نکات اخلاقی برای کودکان باید به گونه ای شرح داده شود که در ضمیر ناخودآگاه آنها نقش ببندد تا جزئی از شخصیت آنها در دوره بزرگسالی باشد. در آموزش خوب و با کیفیت نکات اخلاقی برای کودکان والدین و معلمان میتوانند از راه های زیر وارد شوند:

• آگاهی دادن با گفتگو؛ برخلاف عقیده هایی که در گذشته مبنی بر درک پایین کودکان از صحبت‌های بزرگترها وجود داشت امروزه ثابت شده است که اتفاقا کودکان بسیار از صحبت کردن و ارتباط کلامی با والدین خود تاثیر مثبت میپذیرند.
• تنبیه و تشویق نیز بسیار در آموزش و نهادینه کردن موارد اخلاقی در کودک موثر است.
• قطعا به والدین پیشنهاد میشود در صورت عدم مهارت کافی یا کم تجربه بودن در تربیت و تعلیم کودکان از کمک های یک مشاور که به صورت تخصصی در زمینه کودک فعالیت میکند نیز استفاده کنند.

بهترین شیوه صحبت کردن با کودک در جهت آموزش او کدام است؟

بدون شک همه میدانند که صحبت کردن با کودک در مورد یک موضوع خاص با صحبت کردن با بزرگسالان کاملا متفاوت است. یکی از نکات مهمی که والدین باید در نظر داشته باشند این است که دایره لغات کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار محدود تر میباشد. بنابراین باید دقت زیادی در انتخاب کلمات به خرج داد. نکته مهم دیگر در آموزش موضوعات اخلاقی به کودکان استفاده از ابزار های متناسب با سن آنها میباشد.

به عنوان مثال بازی با اسباب بازی های مورد علاقه خود کودک در داستانی که مربوط به آموزش خوبی ها و بدی ها است میتواند یک انتخاب خوب در این زمینه باشد. دخالت دادن و سهیم کردن کودک در پروسه آموزش را نیز نباید از نظر دور کرد. کودکان علاقه بسیار زیادی دارند که مانند بزرگترهای خود کارهای مهم انجام بدهند و در فعالیت‌ها منشأ اثر باشند. بنابراین شریک کردن آنها میتواند انگیزه آنها را برای یادگیری بالاتر ببرد.

آیا شرطی سازی میتواند در آموزش اخلاقیات به کودک تاثیر گذار باشد؟

شرطی سازی یکی از مهمترین مفاهیم در روانشناسی یادگیری است که به نوعی از اصلی‌ترین ابزارهای یک روانشناس در دوران درمان گری اوست. قطعا فراینده شرطی سازی در آموختن اخلاقیات به کودکان نیز موارد مصرف بسیار زیادی خواهد داشت. تصور کنید میخواهید به کودک خود دست و دلبازی و سخاوت را به عنوان یک امر پسندیده و نیکو آموزش دهید.

هر گاه کودک خوراکی خود را با کودکی که خوراکی ندارد تقسیم میکند شما یک جایزه به او میدهید و حس رضایت را در او به وجود می آورید. بعد از چندین مرتبه که این کار را تکرار کردید خواهید دید که کودک بدون آنکه جایزه ای در کار باشد سخاوت و دست و دلبازی را به عنوان یکی از ویژگی‌های شخصیتی خود بروز میدهد. در این لحظه شما فراینده شرطی سازی را در کودک به خوبی انجام داده اید . کودک به نسبت به عمل سخاوتمندانه شرطی شده است و به احتمال فراوان این خصلت را همیشه با خود خواهد داشت.

آیا تنبیه هم میتواند در آموختن اخلاقیات به کودکان موثر باشد؟

تنبیه و تشویق هر دو میتواند در فرآیند آموزش به کودکان مفید و موثر باشد و ابزاری کارآمد برای بزرگتر ها و معلمان محسوب شود. ابتدا در مورد تنبیه توضیحاتی را ارائه میکنیم و سپس به تشویق خواهیم پرداخت. والدین و آموزگاران حتما باید توجه داشته باشند در زمان استفاده از تنبیه رعایت یک سری نکات ضروری است:

• به یا داشته باشید حتما از تنبیه بدنی خود داری کنید. این کار معمولا نتیجه عکس خواهد داشت یا در صورت نتیجه گیری آن نتیجه موقتی خواهد بود.
• حتما از قبل تنبیه در نظر گرفته شده را به کودک اعلام کنید تا از آن مطلع باشد.
• هیچگاه از تنبیهی که برای کودک در نظر گرفته اید و با او در میان گذاشتید صرف نظر نکنید. در غیر این صورت کودک ناخواسته تصمیمات شما را جدی نمی‌گیرد یا کمتر جدی میگیرد.
• والدین حتما در در نظر گرفتن تنبیه برای کودک خود بایکدیگر به تفاهم کامل برسند. گاهی اوقات عدم هماهنگی و حمایت از یکدیگر در تنبیه کودک بیشتر به ضرر او تمام میشود.

والدین و معلمان در تشویق کودکان چگونه میتوانند کامیاب باشند؟

تشویق هم مقوله ای است که در روانشناسی تربیتی از آن به عنوان یک ابزار قدرتمند یاد میشود. اما والدین و معلمان برای اینکه بتوانند از این ابزار به خوبی و به نحو احسن استفاده کنند باید به نکاتی توجه کنند. برخی از آن نکات به شرح زیر است:

• تشویق برای کودک بسیار خوشایند است و به احتمال زیاد بیشتر از تنبیه باعث به وجود آمدن فضائل اخلاقی در کودک می‌شود اما حتما باید تعادل را در تشویق رعایت کرد.
• تشویق های مقطعی به هیچ عنوان نمیتوانند کمک کننده باشند. کودک باید مطمئن باشد که به محض رععایت قوانین یا رفتار خوب پاداش خود را دریافت میکند.
• تشویق ها نباید باعث لوس شدن کودک و بالا رفتن توقع او از والدین یا معلمان شود. تشویق های در نظر گرفته شده باید متناسب با جایگاه اجتماعی، مالی و فرهنگی خانواده کودک باشد.

بهترین نوع تشویق میتواند تشویق به سبک اقتصاد ژتونی باشد. مثلا برای هر بار تکرار رفتار مورد نظر كارتی به کودک میدهیم و زمانی که کارتها به تعداد معینی رسید جایزه ای که از قبل تعیین کرده ایم را به او می دهیم.