عدم کنترل مدفوع در کودکان و 9 راهکار عملی

کودک شما باهوش است، بازیگوش است، اما گاهی اوقات با مشکلی روبرو می‌شود که شما را نگران می‌کند. عدم کنترل مدفوع، مشکلی است که ممکن است برای بسیاری از والدین آشنا باشد. اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ چه عواملی باعث بروز این مشکل می‌شوند؟ و مهم‌تر از همه، چگونه می‌توانیم به کودکمان کمک کنیم تا بر این مشکل غلبه کند؟ در این مقاله، به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

روانشناسان مرکز مشاوره خانواده آویژه در این مقاله به بررسی علت بی اختیاری مدفوع در کودکان و راه های درمان بی اختیاری مدفوع پرداختند. اگر شما نیز جز پدر یا مادری هستید که با این چالش در مورد فرزندتان روبرو شده اید و نگران سلامتی او هستید پس با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.

عدم کنترل مدفوع در کودکان چیست؟

بی‌اختیاری مدفوع در کودکان به وضعیتی گفته می‌شود که کودک به دلایل مختلف قادر به کنترل دفع مدفوع خود نیست. این مشکل که با عنوان انکوپرزیس نیز شناخته می‌شود، می‌تواند برای کودک و خانواده او بسیار ناراحت‌کننده و استرس‌زا باشد.

نشانه های عدم کنترل مدفوع در کودکان

مهم ترین نشانه بی اختیاری مدفوع در کودکان دفع مدفوع در مکان‌های نامناسب است. از دیگر نشانه های مهم این مسئله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• لکه‌دار شدن لباس زیر
• درد شکمی
• یبوست
• مدفوع بزرگ و سفت
• ترس از دستشویی رفتن
• کاهش اشتها
• دفع مدفوع آبکی
• خارش اطراف مقعد
• عفونت‌های مکرر ادراری

توجه داشته باشید که اگر کودک شما هر یک از علائم فوق را نشان می‌دهد، بهتر است به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. پزشک با بررسی دقیق کودک و انجام آزمایش‌های لازم، علت اصلی مشکل را تشخیص داده و درمان مناسب را تجویز خواهد کرد.

اگر بخواهیم ساده تر توضیح دهیم کودکانی که یبوست یا اسهال دارند شاید شلوار خود را کثیف کنند. دلیل این مشکل این است که مدفوع مایع زودتر از مدفوع سفت از روده عبور می کند و زودتر دفع می شود. به یاد داشته باشید که فرزند شما این کار را عمدا انجام نداده است. او نمی تواند مدفوع مایع را کنترل کند و یا حتی متوجه دفع آن نمی شود. بی اختیاری مدفوع در کودکان می تواند باعث خجالت شدید کودکان، گوشه گیری و افسردگی کودک و مشکلات اجتماعی شود. همچنین برخی از والدین فکر می کنند در آموزش کودک خود کوتاهی کرده اند و این مشکل باعث ناراحتی و نگرانی والدین می شود.

اگر می خواهید بدانید که با کودک خجالتی چگونه رفتار کنیم؟ حتما مقاله درمان خجالتی بودن کودک را بخوانید.

علت بی اختیاری مدفوع در کودکان

علت اصلی بی‌اختیاری مدفوع در کودکان اغلب یبوست مزمن است. زمانی که مدفوع به مدت طولانی در روده باقی بماند، سفت و بزرگ می‌شود و دفع آن برای کودک دردناک خواهد بود. در نتیجه، کودک از دفع مدفوع اجتناب می‌کند و این امر باعث می‌شود روده به طور خودکار مدفوع را دفع کند.

علاوه بر یبوست، عوامل دیگری مانند مشکلات عصبی، عضلانی، روانی، ساختاری و مصرف برخی داروها نیز می‌توانند در ایجاد این مشکل نقش داشته باشند.

به جز یبوست عوامل دیگری که می‌توانند باعث بی‌اختیاری مدفوع شوند عبارتند از:

• مشکلات عصبی
• مشکلات عضلانی
• مشکلات روانی
• مشکلات ساختاری (ناهنجاری‌های مادرزادی در روده یا مقعد)
• اختلالات و عوارض دارویی

انواع بی اختیاری مدفوع در کودکان

بی اختیاری مدفوع در کودکان دو نوع است که شامل :

🛑 بی اختیاری مدفوع طبیعی و مادرزادی

این نوع از بی اختیاری مدفوع در کودکانی رخ می دهد که به طور طبیعی و مادرزادی نمی توانند بر حرکات روده خود کنترلی داشته باشند.

🛑 بی‌اختیاری کاذب

این نوع از بی اختیاری مدفوع معمولاً در کودکانی وجود دارد که توانایی توالت رفتن دارند و مشکلات اساسی و مادرزادی در این زمینه را ندارند. اما به دلایل مختلفی مثل یبوست شدید، ترس از دستشویی رفتن و دفع سخت مدفوع و … به بی اختیاری مدفوع دچار هستند.

در واقع شایع‌ترین نوع بی اختیاری مدفوع در کودکان است و معمولاً به دلیل یبوست مزمن، ترس از دستشویی رفتن یا عوامل روانی ایجاد می‌شود. در این نوع، کودک توانایی فیزیولوژیکی برای کنترل روده را دارد اما به دلایل رفتاری یا روانی از آن استفاده نمی‌کند.

تاثیر عدم کنترل مدفوع در کودکان

عدم کنترل مدفوع در کودکان علاوه بر مشکلات فیزیکی، می‌تواند تاثیرات روانی و اجتماعی قابل توجهی بر روی کودک و خانواده او داشته باشد.

اگر بخواهیم ساده تر عنوان کنیم دو دسته از مشکلات و عوارضی که برای یک کودک به دلیل بی اختیاری مدفوع می تواند بوجود بیاید شامل:

🔴 پریشانی عاطفی و اجتماعی

بی اختیاری مدفوع برای کودک خجالت آور و ناراحت کننده است. کودکانی که با این مشکل درگیر هستند از رفتن به مدرسه یا جمع دوستان اجتناب می کنند. چون می ترسند مورد تمسخر همسالان خود قرار بگیرند. آنها به مرور افرادی گوشه گیر و افسرده می شوند که از اجتماعات و روابط اجتماعی فراری هستند.

🔴 مشکلات جسمی

بی اختیاری در مدفوع و مشکل اسهال داشتن باعث می شود بدن کودک کم آب شود. تمیز کردن و شست و شو دائم و زیاد کودک باعث ایجاد مشکلات پوستی برای او می شود.

قدم به قدم تا خداحافظی با پوشک لطفا مقاله آموزش دستشویی رفتن کودک را با دقت بخوانید.

راهکارهای درمان بی اختیاری مدفوع در کودکان

توجه به مواردی که در ادامه گفته می شود می تواند در کاهش یا بی اختیاری مدفوع در کودکان به شما کمک کند، البته توجه داشته باشید حتما در این خصوص از مشاوره خانواده آویژه کمک بگیرید و یا به یک پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.

رژیم غذایی مناسب

تغذیه صحیح می‌تواند به نرم شدن مدفوع، تنظیم حرکات روده و در نتیجه بهبود کنترل روده کمک کند. فیبر نقش بسیار مهمی در بهبود عملکرد روده دارد.

🟤 فیبر موجود در غذاها آب را به خود جذب کرده و باعث نرم شدن مدفوع می‌شود. این امر دفع مدفوع را آسان‌تر کرده و از یبوست جلوگیری می‌کند.

🟤 از طرف دیگر نوشیدن آب کافی به هیدراته نگه داشتن بدن و نرم شدن مدفوع کمک می‌کند. توصیه می‌شود کودکان به اندازه کافی آب بنوشند تا مدفوع آن‌ها نرم و قابل دفع باشد.

🟤 همچنین برخی غذاها می‌توانند باعث تحریک روده و تشدید بی‌اختیاری مدفوع شوند. این غذاها شامل غذاهای تند، چرب، شیرین، کافئین‌دار و غذاهای فرآوری شده است. بهتر است این غذاها از رژیم غذایی کودک حذف یا محدود شوند.

🟤 یادتان باشد خوردن وعده‌های غذایی منظم و جویدن کامل غذا به بهبود هضم و جذب غذا کمک می‌کند. همچنین، اجتناب از پرخوری و خوردن غذاهای سنگین قبل از خواب می‌تواند به بهبود عملکرد روده کمک کند.

برنامه ورزشی مناسب برای کودک

یک برنامه ورزشی مناسب و منظم می‌تواند نقش بسیار مهمی در درمان بی اختیاری مدفوع در کودکان ایفا کند. تمرینات ورزشی، به ویژه تمرینات تقویت عضلات کف لگن، به بهبود کنترل روده و کاهش علائم بی‌اختیاری کمک می‌کنند.

آموزش صحیح توالت رفتن به کودک

آموزش صحیح توالت رفتن به کودکان، به عنوان پایه و اساس کنترل روده‌ای، نقش بسیار مهمی در درمان بی اختیاری مدفوع ایفا می‌کند. با آموزش صحیح و صبورانه، کودک می‌تواند ارتباط بین احساس نیاز به دفع و استفاده از توالت را درک کند و به تدریج کنترل بیشتری بر روده‌های خود پیدا کند.

🟤 آموزش صحیح شامل ایجاد یک محیط حمایتی، تشویق کودک، و استفاده از روش‌های پاداش‌دهی است.

اگر کودک شما می ترسد به دستشویی برود به او کمک کنید که ترسش را کنار بگذارد. چرا که این ترس هم باعث درمان شب ادراری در کودکان و هم بی اختیاری مدفوع می شود.

تنقیه روزانه

تنقیه روزانه یکی از روش‌های درمانی رایج برای مدیریت بی‌اختیاری مدفوع در کودکانی است که یبوست مزمن دارند. این روش با تخلیه منظم روده، به کاهش فشار بر عضلات کف لگن و آموزش مجدد روده برای ایجاد یک الگوی دفع منظم کمک می‌کند.

🟤 با این حال، تنقیه باید زیر نظر پزشک و با احتیاط انجام شود، زیرا استفاده بیش از حد یا نادرست از آن می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد.

دارو درمانی

دارو درمانی یکی از روش‌های درمانی رایج برای بی‌اختیاری مدفوع در کودکان است که بسته به علت اصلی مشکل، انواع مختلفی از داروها تجویز می‌شود. این داروها معمولاً برای نرم کردن مدفوع، تحریک روده و بهبود کنترل عضلات کف لگن استفاده می‌شوند.

🟤 با این حال، مهم است بدانید که دارو درمانی به تنهایی نمی‌تواند مشکل را به طور کامل حل کند و معمولاً در کنار سایر روش‌های درمانی مانند تغذیه مناسب، تمرینات فیزیوتراپی و روان درمانی استفاده می‌شود.

🟤 مصرف خودسرانه داروها می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، بنابراین حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص و طبق دستور او مصرف شوند.

فیزیوتراپی کف لگن

فیزیوتراپی کف لگن یکی از روش‌های موثر در درمان بی‌اختیاری مدفوع در کودکان است. این روش با تقویت عضلات کف لگن، به کودک کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر عضلات مربوط به دفع مدفوع داشته باشد.

آیا میدانید چه زمانی کودک را از پوشک بگیریم؟ پیشنهاد می کنیم حتما مقاله بهترین زمان از پوشک گرفتن کودک را بخوانید.

روان درمانی

این روش درمانی به کودکان کمک می‌کند تا با ترس‌ها، اضطراب‌ها و مشکلات روانی مرتبط با این مشکل کنار بیایند. از طریق روان درمانی، کودکان می‌توانند یاد بگیرند که چگونه بر احساسات خود کنترل داشته باشند، با شرایط استرس‌زا مقابله کنند و به تدریج اعتماد به نفس خود را بازیابند.

بیوفیدبک

بیوفیدبک یکی از روش‌های درمانی موثر در مدیریت بی‌اختیاری مدفوع در کودکان است. این روش به کودک کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری نسبت به عضلات کف لگن خود پیدا کند و کنترل بهتری بر آن‌ها داشته باشد. با استفاده از دستگاه‌های مخصوص، کودک یاد می‌گیرد که عضلات کف لگن خود را منقبض و شل کند.

جراحی

جراحی یکی از روش‌های درمانی برای بی‌اختیاری مدفوع در کودکان است که معمولاً به‌عنوان آخرین راه حل و زمانی که روش‌های درمانی دیگر موثر واقع نشوند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

🟤 جراحی می‌تواند به بهبود عملکرد روده و تقویت عضلات کنترل کننده مدفوع کمک کند. با این حال، جراحی همواره با ریسک‌هایی همراه است و قبل از تصمیم‌گیری، باید مزایا و معایب آن به دقت سنجیده شود.

سخنی از مشاوران آویژه

بی‌اختیاری مدفوع در کودکان نه تنها یک مشکل فیزیکی، بلکه یک چالش روانی برای آن‌هاست. همچنین سرزنش کردن کودک به دلیل این مشکل، نه تنها بی‌فایده است بلکه می‌تواند اعتماد به نفس او را بشکند. با مراجعه به پزشک و مشاور خانواده آویژه، می‌توان ریشه‌های این مشکل را شناسایی کرده و با درمان مناسب، به کودک کمک کرد تا بر این چالش غلبه کند. یادتان باشد صبر و آرامش والدین در این مسیر، نقش بسیار مهمی در بهبود وضعیت کودک دارد.

بی اختیاری مدفوع در کودکان می تواند بر سلامت روانی آنها تاثیر گذار باشد. حواستان باشد این مشکل خارج از کنترل فرزند شماست پس او را به دلیل کثیف شدن شلوارش یا دیر رسیدنش به دستشویی سرزنش نکنید. اگر کودک شما مشکلات مادرزادی دارد که باعث ایجاد بی اختیاری در مدفوع شده است با مراجعه به پزشک و شروع درمان زیر نظر دکتر مربوطه، به سلامت فرزند خود کمک کنید. یا اگر کودکتان به دلیل مشکلات فردی، لجبازی، استرس و اضطراب زیاد، تغییرات در محیط خانه و … دچار بی اختیاری مدفوع است با مراجعه به مشاوره کودک و کمک گرفتن و راهنمایی های او می توانید این مشکل را حل کنید.

فقط باید صبور باشید، آرامش خود را حفظ کنید و تلاش کنید تا این چالش در مورد فرزندتان را پشت سر بگذارید.