نوزاد کوچک شما کم کم رشد می کند و هر روز شما با رویدادهای جدیدی در مورد فرزندتان روبرو می شوید. گاهی از رفتار و کردار فرزندتان خوشحال می شوید و لبخند می زنید. اما گاهی مواقع ممکن است از دست او عصبانی و ناراحت شوید. نگرانی هایی که در مسیر رشد و بزرگ شدن کودک برای هر پدر و مادری بوجود می آید یکی از چالش های تربیت کودک است. یکی از این نگرانی ها که برخی از والدین آن را تجربه می کنند بی اختیاری مدفوع در کودکان است. بی اختیاری دفع مدفوع یک مشکل بسیار شایع در کودکان است که دلایل مختلفی دارد.

روانشناسان مرکز مشاوره خانواده آویژه در این مقاله به بررسی علت بی اختیاری مدفوع در کودکان و راه های درمان بی اختیاری مدفوع پرداختند. اگر شما نیز جز پدر یا مادری هستید که با این چالش در مورد فرزندتان روبرو شده اید و نگران سلامتی او هستید پس با ما تا انتهای مقاله همراه باشید.

بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟

همانطور که گفته شد بی اختیاری مدفوع در کودکان یک مشکل بسیار شایع است. که می تواند ناشی از شرایط جسمی کودک مانند یبوست مزمن یا شرایط مادرزادی باشد. بی اختیاری مدفوع ناتوانی در کنترل حرکات روده است که باعث دفع مکرر مدفوع کودک در مکان های نامناسب می شود.

بعضی کودکان به دلایل مختلفی مثل خجالت کشیدن از استفاده دستشویی در خانه دیگران، حواس پرتی به دلیل غرق شدن در بازی و … از دستشویی رفتن امتناع می کنند. اگر شما یک کودک خجالتی دارید و این باعث ایجاد مشکلات زیادی شده است توصیه می کنم مقاله درمان خجالتی بودن کودکان را مطالعه بفرمایید.

اگر کودک به نگه داشتن مدفوع خود ادامه بدهد، مدفوع در بدن کودک سفت می شود. این کار باعث ایجاد دل درد در کودک می شود و با اینکه گرسنه است نمی تواند غذا بخورد. در نهایت نیز زمان دفع مدفوع، دردناک است. که همین امر نیز می تواند باعث ترس کودک از دستشویی رفتن شود.

کودکانی که یبوست یا اسهال دارند شاید شلوار خود را کثیف کنند. دلیل این مشکل این است که مدفوع مایع زودتر از مدفوع سفت از روده عبور می کند و زودتر دفع می شود. به یاد داشته باشید که فرزند شما این کار را عمدا انجام نداده است. او نمی تواند مدفوع مایع را کنترل کند و یا حتی متوجه دفع آن نمی شود. بی اختیاری مدفوع در کودکان می تواند باعث خجالت شدید کودکان، گوشه گیری و افسردگی کودک و مشکلات اجتماعی شود. همچنین برخی از والدین فکر می کنند در آموزش کودک خود کوتاهی کرده اند و این مشکل باعث ناراحتی و نگرانی والدین می شود.

اما خبر خوب این است که با صبر، تشویق و استفاده از درمان مناسب اکثر کودکان می توانند این مشکل را پشت سر بگذارند و زندگی عادی داشته باشند.

انواع بی اختیاری مدفوع در کودکان

بی اختیاری مدفوع در کودکان دو نوع است که شامل :

بی اختیاری مدفوع طبیعی و مادرزادی

این نوع از بی اختیاری مدفوع در کودکانی رخ می دهد که به طور طبیعی و مادرزادی نمی توانند بر حرکات روده خود کنترلی داشته باشند. مشکلاتی از قبیل : ناهنجاری های آنورکتال (مقعد بدون سوراخ)، بیماری هیرشپرونگ، مشکلات ستون فقرات و … علت بی اختیاری مدفوع در کودکان خواهد بود. که با جراحی کردن و استفاده از دارو می توان به عملکرد بهتر روده کمک کرد.

بی‌اختیاری کاذب

این نوع از بی اختیاری مدفوع معمولاً در کودکانی وجود دارد که توانایی توالت رفتن دارند و مشکلات اساسی و مادرزادی در این زمینه را ندارند. اما به دلایل مختلفی مثل یبوست شدید، ترس از دستشویی رفتن و دفع سخت مدفوع و … به بی اختیاری مدفوع دچار هستند.

شما می توانید ترس از دستشویی رفتن را با کمک و راهنمایی های مشاوره خانواده رفع کنید. اکثر این کودکان توانایی کنترل حرکات روده خود را دارند اما، به قدری دچار یبوست هستند که مدفوع مایع از آنها دفع می شود ولی متوجه این موضوع نمی شوند. یا بی اختیاری مدفوع فوری دارند. آنها وقتی احساس می کنند باید به دستشویی بروند تا بخواهند به دستشویی برسند بی اختیار، مدفوع شان دفع می شود و فرصت دستشویی رفتن ندارند.

علت بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟

دلایل شایع بی اختیاری مدفوع عبارتند از:

کودکانی که از اسهال و یا یبوست شدید رنج می برند.

حساسیت های غذایی که باعث اسهال می شود.

دختر یا پسرهایی که مشکلات عضلات و ستون فقرات دارند.

کودکانی که درگیر بیماری هیرشپرونگ هستند.

کودکانی که ناهنجاری های مادرزادی ناحیه آنورکتال، مانند مقعد بدون سوراخ دارند. که این مشکل در پسران شایع تر است.

بچه هایی که شرایط عصبی مانند اسپینا بیفیدا را تجربه کرده اند.

علائمی که در بالا گفته شد علت های طبیعی بی اختیاری مدفوع در کودکان است، در برخی از مواقع شرایط زندگی بر روی این موضوع تاثیر دارد، که عبارتند از:

والدینی که خیلی زود نحوه پوشک گرفتن کودک را آغاز کرده اند و آموزش دستویی رفتن به تنهایی برای کودک زود بوده است.

کودکانی که از گفتن دستشویی خود خودداری می کنند. این کار می تواند به دلیل دردناک بودن دفع، خجالت، لجبازی یا حتی بیزاری از دستشویی عمومی باشد.

پسر یا دختری که تغییرات منفی را در خانواده مانند: به دنیا آمدن فرزند جدید، دعوا و بحث والدین، طلاق، فوت یکی از اعضای خانواده و… را تجربه کرده است. به دلیل استرس و تنشی که به کودک وارد شده دچار بی اختیاری در کنترل مدفوع و یا بی اختیاری در کنترل ادرار می شود. برای یافتن راهکارهایی برای کنترل خشم در کودکان حتما مقاله کنترل خشم در کودکان را مطالعه بفرمایید.

مشکلاتی که بی اختیاری مدفوع در کودکان

دو دسته از مشکلات و عوارضی که برای یک کودک به دلیل بی اختیاری مدفوع می تواند بوجود بیاید شامل:

پریشانی عاطفی و اجتماعی

بی اختیاری مدفوع برای کودک خجالت آور و ناراحت کننده است. کودکانی که با این مشکل درگیر هستند از رفتن به مدرسه یا جمع دوستان اجتناب می کنند. چون می ترسند مورد تمسخر همسالان خود قرار بگیرند. آنها به مرور افرادی گوشه گیر و افسرده می شوند که از اجتماعات و روابط اجتماعی فراری هستند.

مشکلات جسمی

بی اختیاری در مدفوع و مشکل اسهال داشتن باعث می شود بدن کودک کم آب شود. تمیز کردن و شست و شو دائم و زیاد کودک باعث ایجاد مشکلات پوستی برای او می شود.

راهکارهای درمان بی اختیاری مدفوع در کودکان

رژیم غذایی مناسب برای کودک

اگر کودک شما دچار یبوست شدید است با تغییراتی در برنامه غذایی می توان تا حد ممکن این مشکل را حل کرد.

فرزند شما باید غذاهای پر فیبر بخورد، از مصرف لبنیات اجتناب کند، روزانه مصرف مایعات را افزایش دهد، مایعاتی مثل آب، آبمیوه هایی مانند آلو، انگوریا زردآلو که به جلوگیری از یبوست کمک می کنند.

توجه به حساسیت غذایی کودک

بعضی از کودکان نسبت به برخی مواد غذایی حساسیت دارند. مصرف بعضی مواد غذایی باعث ایجاد اسهال، یبوست یا مشکلات پوستی و … برای آنها می شود. سعی کنید بفهمید آیا کودکتان نسبت به مواد غذایی خاصی حساسیت دارد یا خیر. و از مصرف مواد غذایی که کودک به آنها حساسیت دارد جلوگیری کنید.

برنامه ورزشی مناسب برای کودک

کودکتان را به ورزش کردن و فعالیت های بدنی تشویق کنید. داشتن فعالیت های بدنی و تحرک باعث می شود که دستگاه گوارش کودک بهتر و منظم تر کار کند. این کار باعث می شود کودکتان درگیر یبوست نشود و دستشویی رفتن او منظم باشد.

آموزش صحیح توالت رفتن به کودک

برنامه ریزی و آموزش صحیح توالت رفتن یکی دیگر از راهکارهای کمک به کودک است. اگر کودک شما می ترسد به دستشویی برود به او کمک کنید که ترسش را کنار بگذارد. چرا که این ترس هم باعث درمان شب ادراری در کودکان و هم بی اختیاری مدفوع می شود. همچنین هر چند ساعت یک بار به او یاد آوری کنید که باید به دستشویی برود. این کار کمک می کند تا فرزند شما یاد بگیرد چگونه روده و یا مثانه خود را کنترل کند.

اما در برخی از موارد که بی اختیاری مدفوع طبیعی و مادر زادی است و مشکل فراتر از این است که بتوان با درمان های خانگی حل کرد، پس باید به پزشک مربوطه مراجعه و از راه های درمانی مختلفی که متناسب با کودک است استفاده کرد. مانند:

کودکان که روده کند و یبوست مزمن دارند

که اکثریت مبتلایان به بی اختیاری مدفوع طبیعی را شامل می شوند، باید از تنقیه روزانه استفاده کنند تا روده بزرگ را تمیز کند. تنقیه به تزریق آب یا مایع دیگر به داخل رکتوم که در انتهای روده بزرگ است گفته می شود.

کودکانی که روده سریع و مدفوع شل دارند

این مشکل برای برخی از کودکانی که جراحی آنورکتال انجام داده اند یا از بیماری هیرشپرونگ رنج می برند ایجاد می شود. این کودکان علاوه بر تنقیه روزانه، به رژیم غذایی یبوست‌ آور و داروی بی اختیاری مدفوع در کودکان برای کند کردن فعالیت روده بزرگ نیز نیاز دارند.

سخنی از مشاوران آویژه

بی اختیاری مدفوع در کودکان می تواند بر سلامت روانی آنها تاثیر گذار باشد. حواستان باشد این مشکل خارج از کنترل فرزند شماست پس او را به دلیل کثیف شدن شلوارش یا دیر رسیدنش به دستشویی سرزنش نکنید. اگر کودک شما مشکلات مادرزادی دارد که باعث ایجاد بی اختیاری در مدفوع شده است با مراجعه به پزشک و شروع درمان زیر نظر دکتر مربوطه، به سلامت فرزند خود کمک کنید. یا اگر کودکتان به دلیل مشکلات فردی، لجبازی، استرس و اضطراب زیاد، تغییرات در محیط خانه و … دچار بی اختیاری مدفوع است با مراجعه به مشاوره کودک و کمک گرفتن و راهنمایی های او می توانید این مشکل را حل کنید.

فقط باید صبور باشید، آرامش خود را حفظ کنید و تلاش کنید تا این چالش در مورد فرزندتان را پشت سر بگذارید.