شما فرزند چندم خانواده هستید؟ آیا می دانستید که این موضوع که شما فرزند اول، وسط و یا آخر خانواده خود هستید می تواند بر روی ویژگی های اخلاقی و خصوصیات رفتاری شما تاثیر بگذارد؟ در حدود 90 سال پیش یک روانشناس به این موضوع اشاره کرده و گفت ترتیب تولد می تواند بر نوع شخصیت کودک تاثیر بگذارد. امروزه این موضوع در اکثر فرهنگ ها و جوامع جا افتاده است. مثلا هنگامی که یک کودک به شدت لوس و خود خواه است دیگران اغلب می گویند که حتما او فرزند کوچک خانواده است.

به راستی بچه آخر بودن تاثیری بر این موضوع دارد؟ و شما فرزندان آخر، به شدت لوس هستید؟ مشاوران مرکز مشاوره خانواده آویژه در این مقاله به بررسی خصوصیات بچه آخر خانواده، سندروم بچه آخر و تفاوت شخصیتی فرزند آخر و … پرداخته اند. با ما همراه باشید. تا شما نیز جواب این سوال را پیدا کنید که چرا فرزند آخر بودن می تواند بر روی شخصیت افراد تاثیر بگذارد؟

ویژگی های شخصیتی فرزند آخر

در سال 1927 میلادی آلفرد آدلر، روانشناس، برای اولین بار در مورد ترتیب تولد و تاثیر آن بر روی ویژگی های شخصیتی افراد نوشت. در طول این سال ها، روانشناسان و متخصصان زیادی در این رابطه تحقیق و پژوهش کردند. آنها همچنین نظریه ها و تعاریفی را ارائه دادند. به طور کلی، مهم ترین ویژگی های فرزند آخر از نظر روانشناسی عبارتند از:

فرزندان آخر بسیار افراد اجتماعی هستند

شاید یکی از مهم ترین دلایل اجتماعی بودن فرزند آخر این است که آنها خواهر و یا برادرهای بزرگتری دارند. که از بدو تولد در کنار آنها بوده اند. یکی از خصوصیات فرزند آخر این است که باتوجه به گسترده بودن دامنه روابطشان و داشتن خواهر و برادر های دیگر، آنها اصلا خجالتی و گوشه گیر نخواهند بود.

فرزندان کوچک خانواده، افراد مطمئن و قابل اعتمادی هستند

بچه آخر خانواده، از خواهر و برادر بزرگتر خود و یا از والدینش یاد خواهد گرفت که چگونه اعتماد دیگران را به خود جلب کند. این افراد به دلیل اینکه فرزند آخر هستند. دوست دارند که والدین به آنها نیز مانند خواهر و برادر بزرگترشان مسئولیتی بدهد. یا کارهایی را به او بسپارند. به همین دلیل سعی می کنند تمام کارها را به نحو احسن انجام دهند. این رفتار باعث می شود تا آنها به افرادی مطمئن و قابل اعتماد تبدیل شوند. اگر می خواهید با خصوصیات و ویژگی های فرزند اول خانواده آشنا شوید، به شما توصیه می کنم حتما مقاله خصوصیات فرزند اول را مطالعه بفرمایید.

بچه آخر خانواده یک فرد خلاق است

اغلب فرزندان آخر، افرادی خلاق و کوشا هستند. زوجین وقتی برای اولین بار حس پدر و مادری را تجربه می کنند. افرادی به شدت محتاط و محافظه کار هستند. شاید آنها تا مدت زمانی حتی هنگامی که فرزندشان 9 سال دارد، اجازه ندهند به تنهایی جایی برود. اما وقتی فرزند آخر متولد می شود. والدین این تجربه را کسب کرده اند که کودکان انعطاف پذیری بالایی دارند و نیاز به آن حجم از نگرانی و محافظت را ندارند. فرزندان آخر محدودیت های کمتری دارند. آنها خودشان اکثر کارها را انجام می دهند. به همین دلیل آنها افرادی خلاق و کوشا هستند.

فرزندان آخر قدرت حل مسئله بالایی دارند

به دلیل مشغله ها و درگیری های زیاد والدین و فرزندان بزرگتر، در اکثر اوقات فرزند آخر باید خودش از پس همه کارهای مربوط به خود برآید. او باید بتواند به تنهایی غذا بخورد. یا تکالیفش را در زمان مقرر شده انجام دهد. در اکثر مواقع که والدین آنها هر دو شاغل هستند. آنها باید بتوانند به تنهایی و یا با کمک خواهر و برادر خود مشکلات را حل کنند. به همین دلیل این افراد بسیار قدرت حل مسئله بالایی دارند. اگر فرزند شما در سن یازده سالگی بهسر می برد و می خواهید با روانشناسی کودک 11 ساله آشنا شوید، می توانید مقاله چگونه با کودکان 11 ساله رفتار کنیم؟ را مطالعه بفرمایید.

فرزندان آخر، در وادار کردن دیگران به انجام کارهایی برای آنها مهارت بالایی دارند

همه فرزندان، چه فرزند اول و چه فرزند آخر، برای پدر و مادر عزیز هستند. اما همانطور که همه می دانیم فرزندان آخر می توانند افرادی به شدت لوس باشند که همیشه مورد حمایت والدین و خواهر و برادر های خود قرار می گیرند. آنها مهارت بالایی در به کرسی نشاندن حرف خود دارند و می توانند به راحتی پدر و مادر را به هر چه که می خواهند راضی کنند. آنها می دانند که بامزه بودن و شایان ستایش بودن آنها را به آنچه می خواهند می رساند.

برخی دیگر از خصوصیات فرزند آخر خانواده عبارتند از:

افراد بامزه و سرگرم کننده

برونگرا

جست و جو کننده و کنجکاو

خود محور

سیاست مدار

آرام و بدون جنجال

جلب توجه کننده

آنها معمولا نظم و انضباط پایینی دارند.

فرزندان آخر کمترین مسئولیت ها و بزرگترین غنائم را دریافت خواهند کرد.

فرزند آخر بودن چه مشکلاتی را برای فرد به همراه دارد؟

همانطور که مزایا و حسن فرزند آخر بودن کم نیست. مشکلات فرزند آخر در خانواده نیز کم نمی باشد. آنها معمولا بچه هایی لوس، مایل به ریسک های غیرضروری و کم هوش خطاب می شوند. روانشناسان این نظریه را مطرح کرده اند که: والدین گاهی توجه ویژه ای به فرزند آخر خود دارند، آنها را زیاد نوازش می کنند. همچنین از خواهر یا برادر بزرگتر نیز می خواهند که از فرزند کوچکتر مراقبت کنند و همیشه حواسشان به آنها باشد. به همین دلیل فرزندان آخر اغلب فکر می کنند که شکست ناپذیر هستند. زیرا همه از آنها مراقبت می کنند و اجازه نمی دهند که او شکست بخورد. در نتیجه بچه آخر خانواده از انجام کارهای مخاطره آمیز نمی ترسد. آنها عواقب و خطرات احتمالی را مانند فرزندان اول خانواده درک نمی کنند و مانند آنها حواس جمع و محتاط نیستند.

یکی دیگر از مشکلات فرزند آخر در خانواده این است که: فرزندان آخر احساس می کنند کارهایشان دیده نمی شود. آنها می گویند هر کاری که من انجام می دهم مهم نیست و به چشم پدر و مادرم نمی آید. هیچ یک از دستاوردها و موفقیت های کوچک آنها بدیع و تازه به نظر نمی رسد. چرا که خواهر و برادرهای قبلی آنها این موارد را تجربه کرده اند و دیگر برای خانواده مثل قبل جالب نیست. اینکه آنها می توانند صحبت کنند، بخوانند و یا دوچرخه سواری کنند برای خودشان تازه و یک دستاورد مهم و حیاتی بوده است اما برای والدین آنها تکراری و یک روتین رشد به شمار می رود.

پس ممکن است والدین با شادی و ذوق کمتری نسبت به این تغییرات و دستاوردهای فرزند خود واکنش نشان دهند. حتی ممکن است آنها تعجب کنند که چرا او سریع تر نمی دود و یا نسبت به خواهر و برادرهای خودش بهتر حرف نمی زند.

آیا ترتیب تولد واقعا مهم است؟

یک موضوع مهم که آدلر به آن معتقد بود این است که برای تاثیر ترتیب تولد و ویژگی های افراد فقط نباید این را در نظر گرفت که چه کسی اولین و چه کسی آخرین فرد خانواده است. گاهی اوقات، پدر و مادر انتظارات و مسئولیت هایی که مثلا از فرزند دوم خود دارند، بیشتر از فرزند اول است. این گونه تصور می شود که جایگاه آنها جا به جا شده است. این موضوع به ترتیب تولد روانی آنها نیز معروف است. برای مثال، اگر فرزند اول به طور شدید بیمار و یا ناتوان باشد، خواهر یا برادر کوچکتر ممکن است نقشی را که معمولا باید کودک اول خانواده داشته باشد، ایفا می کنند.

پس در این مواقع ترتیب تولد بر اساس این موضوع نیست که چه کسی اول به دنیا آمده است و چه کسی آخر. بلکه طبق این نظریه است که کدام یک نقش فرزند اول و کدام یک نقش فرزند میانی و یا آخر را ایفا می کنند.

مثال دیگری که در این رابطه وجود دارد این است که اگر خانواده شما در چند سال اول زندگی شامل سه فرزند بوده باشد و این سه فرزندی چند سال طولانی ادامه یافته باشد. فرزند سوم شما نقش ها و ویزگی های فرزند آخر را ایفا می کند. او یک شخصیت مثبت و یا منفی فرزند آخر بودن را دارد. حالا اگر بعد از گذشت چند سال، شما مجدد صاحب فرزندی شوید و او فرزند آخر خانواده شما باشد. شما نمی توانید به طور یقین بگویید که فرزند چهارم شما، فرزند آخر است. چرا که فرزند سوم شما در برهه ای طولانی فرزند آخر بوده است. پس هم فرزند سوم و هم فرزند چهارم شما هر دو می توانند ویژگی ها و خصوصیات کوچکترین فرزند خانواده را به خود بگیرند.

می توان گفت ترتیب تولد برروی ویژگی ها و شخصیت افراد تاثیر گذار است به شرطی که ترتیب تولد روانی آنها نیز در نظر گرفته شود و صرفا با این دید که چه کسی اول به دنیا آمده است و چه کسی آخر به موضوع ننگریم.

چگونه از فرزند آخر خود محافظت و حمایت کنیم؟

آیا بچه آخر شما ویژگی های منفی و مشکلاتی که در بالا گفته شد را دارد؟ اگر نگران این موضوع هستید که تفاوت شخصیتی فرزند آخر شما باعث ایجاد مشکل برای او شود. یا بچه آخر خانواده ویژگی های منفی را به خود جذب کند. پس حتما ادامه این مقاله کامل را مطالعه بفرمایید. در این قسمت ما راهکارهایی برای مبارزه با مشکلات فرزند آخر در خانواده ارائه داده ایم.

اجازه دهید کودکان آزادانه با یکدیگر تعامل داشته باشند

اگر شما کودکان را بر حسب اینکه تو بزرگتری و یا تو کوچکتر هستی رتبه بندی نکنید. آنها می توانند تعامل سازنده تری با یکدیگر داشته باشند. این تعامل باعث می شود تا آنها روش خود را برای انجام برخی کارها توسعه دهند. وقتی فرزندان به تنهایی مشکلات و یا تعارضات خود را حل کنند، ممکن است کمتر نسبت به این موضوع متعهد باشند که بر اساس ترتیب تولد و یا بزرگتر و کوچکتری عمل کنند. آنها بیشتر به مهارت های مختلفی که هر کدام می توانند ارائه دهند علاقه مند می شوند و می توانند به مهارت های یکدیگر اعتماد کنند. اگر در این زمینه با مشکل رو به رو شدید و یا نتوانستید تعارضات بین فرزندان را حل و فصل کنید. می توانید از کمک و راهنمایی های یک مشاوره کودک خوب استفاده کنید.

مسئولیت ها و وظایف را در خانواده خود تقسیم کنید

به همه فرزندان خود مسئولیت ها و وظایفی را در چارچوب روال خانواده محول کنید. متناسب با توانایی ها، سن، مهارت ها و جنسیت فرزندان برای آنها مسئولیت هایی را تعیین کنید. حتی فرزند کوچک شما نیز می تواند در انجام برخی از کارها کمک کند. مثلا اسباب بازی های خود را جمع کند و یا برای آب دادن گیاهان به خواهر و یا برادر بزرگتر خود کمک کند.

تصور نکنید که بچه های کوچک قادر به آسیب زدن نیستند

همیشه فرزند اول خود را برای دعواها و یا تعارضات بین فرزندان دعوا نکنید. این تصور که کودکان کوچک نمی توانند آسیب بزنند و یا کوچک هستند و نمی دانند چگونه رفتار کنند، به شدت اشتباه است. اگر فرزند آخر شما آسیبی به اعضای خانواده وارد کرده است، به سادگی و با بی توجهی کامل از کنار حادثه عبور نکنید. سعی نکنید آن را از بین ببرید. بلکه به طور مناسب و عادلانه به موضوع رسیدگی کنید. فرزندان آخر باید همدلی را بیاموزند. آنها باید یاد بگیرند که عواقب و مجازاتی برای اعمال و رفتارهایشان که باعث آسیب رساندن به کسی یا چیزی می شود وجود دارد. اگر احساس می کنید که فرزند شما علائم و نشانه های بیش فعالی را دارد می توانید از مقاله مهمترین علائم بیش فعالی کمک بگیرید.

به فرزندان آخر خود توجه کنید

کاری نکنید که فرزند کوچک خانواده برای جلب توجه خانواده بجنگد. فرزندان آخر گاهی اوقات تاکتیک های مضرری را برای جلب توجه خانواده پیاده می کنند. آنها هنگامی که احساس می کنند کسی به آنها توجه نمی کند شروع به استفاده از راهکارهایی خطرناک برای جلب توجه می کنند. شما باید برای همه فرزندان خود متناسب با آنها وقت بگذارید. حواستان باشد همه فرزندان شما نیاز به محبت و توجه دارند. اگر به فرزند خود محبت نکرده و توجه نداشته باشید. این موضوع می تواند فرزند شما را به یک فرزند عصبی و پرخاشگر تبدیل کند که هیچ موقع به چشم نمی آید. او ممکن است از پرخاشگری برای جلب توجه شما استفاده کند. اگر شما نیز از پرخاشگری کودک خود رنج می برید به شما توصیه می کنم حتما مقاله درمان پرخاشگری کودکان را مطالعه بفرمایید.

سخنی از مشاوران آویژه

سندروم فرزند آخر ممکن است در برخی از خانواده ها وجود داشته باشد و در برخی دیگر نه! و این موضوع به رفتارها، طرز برخورد و اهمیت دادن والدین به تک تک فرزندان مربوط می شود. فرزندان آخر مراقبانی با تجربه تر و همچنین خواهر و برادرهایی را دارند که آنها را راهنمایی و همراهی می کنند. بچه های آخر ممکن است خلاق تر و اجتماعی تر باشند. پس فرزند آخر بودن همیشه بد نیست و والدین می توانند با پیشگیری ها و مراقبت های خود باعث شوند که خصوصیات فرزندان آخر نیز مانند سایر فرزندان مثبت و ویژگی های خوبی داشته باشند.

به یاد داشته باشید که ترتیب تولد فرزند تنها یک نظریه است. این شما هستید که با رفتارها و ملاحضات خود تعیین می کنید این ترتیب تولد برای فرزندان شما تاثیرات مثبتی را با خود به همراه داشته باشد. یا تاثیر منفی بگذارد. اگر همچنان نگران فرزندان آخر خود و ویژگی ها و شخصیت آنها هستید. بهتر است از مشاوره خانواده در این زمینه کمک بگیرید.

سوالات متداول

فرزند آخر چه ویژگی هایی دارد؟

فرزند کوچک خانواده اغلب به عنوان فردی اجتماعی، جذاب، دوست داشتنی توصیف می شود. اما همچنین به عنوان فردی لوس، خود محور و کسی که مسئولیت پذیر نیست، نیز شناخته می شوند. ترتیب تولد تأثیر قابل توجهی بر رفتار ما در بزرگسالی دارد.

بچه آخر خانواده با چه کسانی سازگاری بیشتری دارند؟

فرزند آخر به وابسته بودن عادت دارد، سازماندهی کمتری دارد و می خواهد کسی از او مراقبت کند. او همچنین با دیگر خواهر و برادر هایش تعادل برقرار می کند البته در صورتی که خواهر و یا برادر بزرگترش کمی همدلی و از خود گذشتگی به خرج دهد. این موضوع که فرزند آخر با چه کسانی سازگار تر است؟ بستگی به عوامل مختلفی از جمله: رفتار والدین، یادگیری قدرت تعامل با دیگران، رفتارها و ویژگی های شخصیتی خواهر و برادرانش و … دارد.