امروزه اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای با توجه به گسترش استفاده از کامپیوتر، تلفن‌های هوشمند و اینترنت توسط کودکان و نوجوانان رو به افزایش است. علاوه بر آن زمانی را که کودکان و نوجوانان در خانه سپری می‌کنند نیز بیشتر شده است. به همین دلیل افراد زمان زیادی را صرف سرگرم کردن خود با این بازی‌ها می‌کنند و افراط در انجام آن سبب اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای می‌شود. در ادامه به بررسی نشانه‌های اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری، دلایل این نوع اعتیاد و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری و آنلاین چیست؟

همان‌طور که می‌دانید اعتیاد به معنای وابستگی شدید به چیزی است و اعتیاد به بازی‌های اینترنتی شکلی جدید از اعتیاد در جوامع امروزی به شمار می‌رود.

اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای یعنی شخص به بازی کردن وابسته شده و قادر به کنترل آن نیست. در نتیجه موجب اختلال در روند زندگی او شده و در اغلب اوقات در صورت عدم دسترسی به آن باعث اضطراب، پرخاشگری و درگیری ذهن فرد می‌شود.

چرا افرد به بازی‌های رایانه‌ای اعتیاد پیدا می‌کند؟

اصلی‌ترین دلیل اعتیاد نوجوان به بازی‌های رایانه‌ای پر کردن اوقات فراغت خود است. از آنجا که اینگونه بازی‌ها جذاب و هیجان‌انگیز هستند و بیشتر کودکان و نوجوانان با آسیب‌های پیش رو آشنا نبوده و درک درستی از آن ندارند این بازی‌ها را برای سرگرم کردن خود انتخاب می‌کنند.

دلیل دیگری که سبب می‌شود فرد به سوی بازی‌های رایانه‌ای کشیده شودَ، این است که هنگام بازی خود را در قالب شخصیت‌های بازی تصور کرده و برای رسیدن به هدف بازی تلاش می‌کند.

علاوه بر آن بسیاری از بازی‌ها گروهی و تیمی بوده و باعث ارتباط و دوستی افراد می‌شود که در نهایت منجر به وابستگی فرد خواهد شد. همچنین طبق تحقیقاتی که در زمینه دلایل اعتیاد به بازی صورت گرفته است باید گفت که هنگام بازی، مغز اندروفین ترشح می‌کند. در واقع این هورمون همانی است که افراد معتاد به مواد مخدر آن را تجربه می‌کنند و این مهر تاییدی است بر اعتیادآور بودن بازی‌های کامپیوتری و آنلاین!

چگونه بفهمیم به بازی‌های رایانه‌ای معتاد شده ایم؟

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی علائم و نشانه‌های اعتیاد کودکان به بازی‌های کامپیوتری که شامل علائم روانی و جسمانی می‌شود؛ در یک بازه حداقل ۱۲ ماهه در فرد مشاهده می‌شود. همچنین می‌توان با تست اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای نیز به این مشکل پی برد و برای حل آن اقدام کرد. از جمله این نشانه‌ها عبارت‌ است از:

• اثرگذاری منفی بر تمام ابعاد زندگی فرد و مختل شدن آن
• نشان دادن علاقه‌ زیاد و بروز استرس و اضطراب در صورت عدم دسترسی
• افزایش بی رویه زمان بازی
• سرگرم کردن خود با بازی‌های رایانه‌ای هنگام بروز مشکلات
• حالت تدافعی فرد هنگام انتقاد دیگران از عملکرد او
• اختلال خواب
• مشکلات جسمانی مانند میگرن، کمردرد، مچ درد، کم شدن اشتها و…

پیامد‌ها و آسیب‌های بازی‌های رایانه‌ای چیست؟

استفاده بی‌رویه در هر زمینه‌ای پیامدها و عوارضی را به دنبال دارد. آسیب‌های بازی‌های رایانه‌ای نیز به گونه‌ای است که هم روان فرد و هم جسم او را درگیر کرده و به او آسیب می‌رساند. با بررسی مضرات و آسیب‌های بازی‌های کامپیوتری به شما کمک خواهیم کرد تا خود یا کودکان و نوجوانان را از دام اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای نجات دهید.

بروز مشکلات روحی و روانی

برخی از آسیب‌های بازی‌های رایانه‌ای و مشکلات روحی و روانی که گریبان‌گیر فرد شده و ممکن است دیر متوجه این عوارض گردد به شرح زیر است:

خشونت و پرخاشگری و تاثیر منفی بر اخلاق و منش فرد

معمولا ویژگی بارز بازی‌های کامپیوتری و آنلاین حالت جنگی آن است که به مرور زمان در روحیه فرد اثر گذاشته و حس پرخاش و جنگجو بودن را در او تقویت می‌کند. علاوه بر آن رواج «سکس» نیز دیگر محرکه و ویژگی این بازی‌ها است که ضد ارز‌ش‌های فرهنگ بومی بوده و اثرات منفی روی اخلاق فرد می‌گذارد.

منزوی شدن فرد و کم‌رنگ شدن روابط عاطفی و خانوادگی

انزوا طلبی از دیگر آسیب‌های بازی‌های رایانه‌ای است؛ زیرا شخص به بازی مشغول شده و تمایل دارد به بازی کردن ادامه دهد و هرگز متوجه گذر زمان نخواهد شد. خیلی ها فکر می کنند درونگرا هستند درحالی که این بازی کردن است که باعث گوشه گیری آنها شده است. درنهایت این انزوا طلبی منجر به افسردگی و دوری از کانون خانواده و سرد شدن روابط خواهد شد.

افت تحصیلی

درگیر شدن ذهن کودک و نوجوان به این بازی‌ها باعث افت تحصیلی او می‌شود. بازی‌های کامپیوتری تنها در صورتی مضر نیست که سبب دور شدن شخص از درس نگردد. اما اگر کودک مدت زمان زیادی را صرف آن کند و این بازی کردن به کاهش تمرکز کودک منجر شود باید اقدامی کرد.

کند شدن ذهن

اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری به مرور زمان منجر به تنبل شدن ذهن خواهد شد. زیرا این بازی‌ها توسط دیگران ساخته شده و مخاطب از آن استفاده می‌کند و این بدان معناست که فرد قدرت دخالت و تصرف در آن را ندارد. در نتیجه باعث می‌شود اعتماد به نفس خود را در برابر دستاوردهای دیگران از دست بدهد و حس کند توانایی ذهنی خوبی ندارد.

بیگانگی و غریبگی با خود

بازی‌های رایانه‌ای به گونه‌ای نزدیک به واقعیت طراحی می‌شوند و شخص آنچنان غرق در بازی و مجذوب آن‌ می‌گردد که به راحتی تحت تاثیر باورهای طراحان بازی قرار می‌گیرد. در نتیجه پس از گذشت مدتی فرد با خود و باورهایش غریبه شده و مانند آن‌ها فکر می‌کند که این مورد نیز از دیگر آسیب‌های بازی‌های رایانه‌ای به شمار می‌رود.

بروز مشکلات جسمی و فیزیکی

اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای مشکلات فیزیکی و جسمانی زیادی را به همراه دارد. به عنوان مثال فرد به دلیل خیره شدن به مانیتور برای مدت طولانی دچار ضعف و مشکلات بینایی می‌شود. همچنین به دلیل نشستن زیاد ستون فقرات، استخوان‌بندی و یا کتف و مچ دست فرد با مشکل روبه ‌رو خواهد شد.

از دیگر آسیب های بازی‌های رایانه‌‌ای که جسم شخص را درگیر می‌کند مشکلات پوستی است که به دلیل قرار گرفتن در معرض اشعه‌های مضر به صورت مداوم است. در بیمارانی که سابقه‌ بیماری صرع دارند علائمی همچون سرگیجه و تهوع نیز مشاهده شده است.

روش‌های درمان اعتیاد افراد به بازی‌های رایانه ای چیست؟

روش درمان اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای بسیار متعدد است که با توجه به شدت آن باید برای رفع این مشکل راه‌های مختلف مانند روانشناسی بازی‌های رایانه‌ای را برای درمان امتحان کرد. در ادامه به بررسی برخی از این راه‌حل‌ها می‌پردازیم.

خارج کردن وسایل بازی و محرک‌ها از اتاق شخصی فرد

اولین و مهم‌ترین کاری که باید در شروع درمان اعتیاد انجام دهید این است که رایانه یا کنسول بازی خود را خارج از اتاق و مکان همیشگی و در دید سایر اعضای خانواده قرار دهید. در غیر این صورت هر لحظه ممکن است وسوسه شوید و تمام وقت خود را به بازی اختصاص دهید.

جایگزین کردن بازی‌های فکری

از کارهایی که می‌توانید برای درمان اعتیاد به بازی‌های آنلاین انجام دهید سرگرم کردن خود با وسایل دیگر است. برای این منظور می‌توانید از بازی‌های فکری استفاده کنید تا هم از آن لذت ببرید و هم حواس خود را از بازی‌های کامپیوتری پرت کنید!

سرگرم کردن خود با دوستان و خانواده

همان‌طور که می‌دانید خانواده و دوستان نقش مهمی در زندگی ما ایفا می‌کنند. پس اگر قصد درمان اعتیاد به بازی‌های آنلاین را دارید بهتر است از آنان کمک بگیرید. می توانید برای پرت کردن حواس خود زمانی را برای بیرون رفتن با دوستان و خانواده اختصاص دهید. همچنین خانواده نیز با تقویت رابطه خود با فرزند و برنامه‌ریزی کردن برای تفریح و دورهم بودن می‌تواند نقش موثری در درمان کودک یا نوجوان خود داشته باشد.

کاهش زمان بیداری و زود خوابیدن

از دیگر روش‌های درمان اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای کاهش زمان بیداری است. در نتیجه باید در طول روز پرتحرک باشید تا به راحتی به خواب بروید. انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های مورد علاقه خود، مطالعه، خرید کردن و… سبب می‌شود خسته به رخت خواب رفته و به راحتی به استراحت کنید.

مراجعه به مشاور

در صورتی که به تنهایی قادر به کنترل و درمان اعتیاد خود نیستید از پزشک یا مشاوره تلفنی روانشناسی کمک بگیرید. پزشک ممکن است با روش‌های رفتار درمانی شناختی به شما کمک کند تا الگوها و رفتارهای مضر خود را شناسایی کرده و آن‌ها را تغییر دهید. همچینین ممکن است برای درمان اعتیاد به بازی های آنلاین نیاز به تجویز داروهایی مانند بوپروپیون باشد که نوعی داروی ضد افسردگی است و باعث کاهش هوس می‌شود.

سخن آخر

همان‌طور که گفتیم امروزه به دلیل رواج و افزایش بازی‌های کامپیوتری و اعتیاد افراد به این بازی‌ها، سعی کردیم در این مقاله مطالب کاربردی در حوزه درمان اعتیاد به بازی‌های آنلاین، آسیب‌های این بازی‌ها و همچنین دلایل اعتیاد افراد را بررسی کنیم. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. از همراهی شما متشکریم.