روانکاوی و کشف ناخودآگاه ذهن

روانکاوی چیست؟ یک متخصص روانکاو از چه تکنیک‌های روانکاوی استفاده می کند؟ در جامعه کنونی و با توجه به مشکلات متعدد و فشارهای روحی و روانی بسیار، بیماری‌های روانی گریبان‌گیر اغلب افراد شده است. در برخی موارد افراد به دلیل عدم آگاهی کافی نمی‌دانند برای رفع مشکل و درمان خود به کدام پزشک مراجعه کنند. روانشناس، روانپزشک یا روانکاو؟ در این مقاله قصد داریم به شما بگوییم روانکاو کیست و در یک مشاوره روانکاوی چه مواردی مورد بررسی قرار می‌گیرد. با ما همراه باشید.

روانکاوی به چه معناست؟

اگر بخواهیم به سوال روانکاوی چیست پاسخ دهیم باید گفت روانکاوی شاخه‌ای از روانشناسی است که به مطالعه علمی رفتار و فرآیندهای روانی انسان می‌پردازد و دراین راه از بررسی و تحلیل عمیق ناخودآگاه انسان کمک می‌گیرد. هنوز هم برخی از افراد تصور می‌کنند روانکاوی از روانشناسی جداست و زیرشاخه آن به حساب نمی‌آید. در صورتی که بر اساس گفته‌های فروید، پدر علم روانکاوی و همچنین بر اساس گفته‌ انجمن روانشناسی آمریکا (APA) روانکاوی مهم‌ترین زیرشاخه مشاوره روانشناسی محسوب می‌شود.

روانکاو کیست و چه کارهایی انجام می‌دهد؟

روانکاو، متخصص روانشناس یا روانپزشک است که با روش روانکاوی اقدام به درمان بیمار می‌کند. روانکاوان در این زمینه باور دارند که بیمارانی که برای درمان به مرکز روانکاوی مراجعه می‌کنند اغلب به دلیل مسائلی است که بیشتر به ناخودآگاه فرد مربوط می‌شود. در نتیجه در گذشته و یا با روانکاوی دوران کودکی تلاش می‌کنند مشکلات را از ذهن او بیرون کشیده و به درمان آن بپردازند.

تاریخچه علم روانکاوی متعلق به چه زمانی است؟

پایه گذار مکتب روانکاری زیگموند فروید است و می‌توان گفت علم روانکاوی با نام او گره خورده است. زیگموند فروید دکتر روانکاو و روانشناس اهل اتریش بود که تحقیقات خود را در زمینه روانکاوی در دهه ۱۸۹۰ آغاز کرد. او در ابتدا متخصص مغز و اعصاب بود و دریافت برخی از بیماری‌های روانی به دلیل مشکلات جسمانی نیست؛ بلکه در اثر عوامل ذهن او به وجود آمده‌اند. فروید تحقیقات خود را در زمینه اختلالات شخصیتی و روانی ادامه داد که نتیجه‌ی آن دیدگاه روانکاوی بود. او در مسیر درمان روانکاوی نظریه‌های گوناگونی مانند عقده‌ی ادیپ و الکترا، خودآگاه و ناخودآگاه، شخصیت و… را بیان کرد و علی‌رغم مخالفت‌های بسیاری که با او شد توانست انجمن روانکاوی جهان را تشکیل دهد و به عنوان پایه گذار مکتب روانکاوی و پدر این علم شناخته شود.

روانکاوی برای درمان کدام اختلالات روانی کاربرد دارد؟

اگر شما هم از اختلالات روانی رنج می‌برید و قصد دارید برای درمان خود اقدام کنید باید بدانید که با توجه به نوع اختلال خود به روانکاو، روانشناس یا روانپزشک مراجعه کنید. برخی از بیماری‌ها یا اختلالاتی که می‌توانید برای درمان آن در یک دوره روانکاوی شرکت کنید یا به پزشک روانکاو مراجعه کنید به شرح زیر است:

• استرس و اضطراب
• داشتن رفتارهای خود تخریبی
• فوبیا
• افسردگی
• مسائل ارتباطی با دیگران
• وسواس فکری
• مشکلات جنسی
• اختلال روانشناختی
• و…

ساختار ذهن و کشف ناخودآگاه چگونه صورت می‌گیرد؟

در درمان روانکاوی، بر اساس گفته‌ها و نظریه‌های فروید ذهن انسان ساختار پیچیده‌ای دارد که از چند جز تشکیل می شود. فروید این سه جز از شخصیت انسان را در سه دسته اید، ایگو و سوپر ایگو نامگذاری کرد که در ادامه هر یک را بررسی می‌کنیم.

اید یا نهاد

اید یا نهاد بخش اصلی شخصیت به شمار می‌رود. در حقیقیت این بعد از شخصیت در انسان کاملا ناخودآگاه است و شامل رفتارهای غریزی و ابتدایی انسان می‌شود. یک روانکاو خوب می‌داند که اید یا نهاد در تلاش است تا انسان از تمام خواسته‌ها و نیازهایش در لحظه لذت ببرد و به آن‌ها برسد و در صورت عدم موفقیت دچار اضطراب می شود. مانند کودکی که بدون در نظر گرفتن چیزی تنها به دنبال رفع نیاز خود مثل گرسنگی است و در صورتی که این نیز رفع نشود کودک دچار تنش می‌شود.

ایگو یا خود

جز دیگر شخصیت فرد که در جلسات روانکاوی مورد بررسی قرار می‌گیرد ایگو یا خود است. این بخش با واقعیت‌های زندگی روبه‌رو می‌شود. به بیان دیگر ایگو در شرایط مختلف وظیفه دارد واقعیت‌ها و شرایط را بررسی، محاسبه و مدیریت کرده و در نهایت تصمیم گیری کند. در نتیجه ممکن است برخی از نیاز‌های خود را عقب بیندازد تا در زمان مناسب به آن‌ها رسیدگی کند.

سوپر ایگو یا فرا خود

اگر تجربه مشاوره روانکاوی را داشته باشید می‌دانید که لایه‌ی دیگر شخصیت فرد که بررسی می‌شود سوپر ایگو یا فرا خود است. این بعد از شخصیت همان استانداردهای اخلاقی است که انسان از جامعه و والدین خود کسب می‌کند. می‌توان سوپر ایگو را همانند وجدان برای فرد در نظر گرفت که او را از لحاظ اخلاقی کنترل می‌کند.

چه روش‌ها و تکنیک‌هایی در روانکاوی به کار می‌رود؟

آیا می‌دانید روانکاو چه کاری انجام می‌دهد و در جلسات روانکاوی چه اتفاقی می‌افتد؟ در یک جلسه روانکاوی شما بیشترین فرصت را برای صحبت کردن و گفتگو دارید و پزشک روانکاو با سوالات روانکاوی به عمیق‌ترین بخش‌های ذهن شما پی خواهد برد. در طول درمان شما تمام احساسات و هیجاناتی که سعی در پنهان کردن آن‌ها داشته‌اید را کشف کرده و برای رفع آن‌ها آماده می‌شوید. تکنیک‌های روانکاوی و روش‌هایی که در این نوع درمان به کار برده می‌شود شامل موارد زیر است که هر یک را به طور مختصر بررسی می‌کنیم.

تفسیر (Interpretation)

تفسیر مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش در درمان روانکاری به شمار می‌رود. در این مرحله فرد افکار و نظرات خود را درباره خود، دیگران و زندگی بیان می‌کند و روانکاو به کمک این حرف‌ها و احساسات و یا حالات بدن به ریشه مشکل و پایه و اساس احساسات و افکار فرد پی می‌برد.

تحلیل رویا و خواب (dream analysis)

تحلیل رویا و خواب از شاهکارهای فروید به حساب می‌آید. او معتقد بود انسان زمانی که خواب است مکانیسم دفاعی او کاهش پیدا می‌کند و به روانکاو کمک می کند تا به عمق ناخودآگاه فرد و افکار او پی ببرد. علاوه بر آن خواب و رویا شامل هیجانات و احساساتی است که انسان سعی می‌کند آن‌ها را سرکوب کند و این روش در درمان روانکاوی بسیار موثر است.

تداعی آزاد (free Association)

بسیاری از مراجعان ممکن است در ابتدای جلسات روانکاوی احساس راحتی نکنند و نتوانند راحت صحبت کنند و درحقیقت باز هم برخی حقایق را پنهان یا سانسور می‌کنند. در این وضعیت از تکنیک تداعی آزاد استفاده می‌شود. در این روش روانکاو از شما نمی‌خواهد درباره موضوع مشخصی صحبت کنید. بلکه باید هر چیزی که به ذهنتان می‌آید را بازگو کرده و احساسات و هیجانات خود را بروز دهید. حتی اگر به موضوع اصلی بی ربط باشد! در نتیجه روانکاو هیچ کاری در خصوص جهت دادن به حرفای شما انجام نمی‌دهد.

مقاومت (resistance)

یکی از تکنیک‌های روانکاوی مقاومت است. به این معنا که روانکاو باید بفهمد چرا درمانجو تاکنون از بیان احساسات خود سرباز زده و مقاومت کرده است. هدف این مرحله کشف دلایل مقاومت درمانجو و ارائه این دلایل به اوست تا در نهایت این مقاومت و مکانسیم دفاعی به کمک روانکاو از بین برده شود.

انتقال و انتقال متقابل (transference)

در روش انتقال فرد درباره احساسات و هیجاناتی که درمورد چیزی در گذشته تجربه کرده است می گوید و به روانکاو انتقال می‌دهد. همین انتقال و تجزیه و تحلیل آن، پایه و اساس ایجاد تغییر در فرد به حساب می‌آید.

انتقال متقابل نیز یه معنای بیان احساساتی است که خود روانکاو در گذشته تجربه کرده و در جلسات روانکاوی به درمانجو منتقل می‌کند. البته باید روانکاو این کار را با آگاهی کامل انجام دهد تا در روند درمان تداخل ایجاد نشود.

تفاوت روانکاو و روانشناس چیست؟

شاید این سوال برای شما پیش بیاید که فرق روانکاو و روانشناس در چیست؟ باید بدانید که روانشناسی در اصل یک رشته است و روانکاوی یک تکنیک. در واقع روانشناس کسی که در این حوزه مدرک دکترا دارد و همه‌ی روانکاوها، لزوما روانشناس نیستند و تفاوت روانکاوی و روانشناسی نیز در همین است. علاوه بر آن مورد دیگری که می‌توان درباره تفاوت روانکاو و روانشناس بیان کرد تفاوت در نوع سوالات، روش درمان و راه حل ارائه شده است.

سخن آخر

همان‌طور که گفتیم روانکاوی یکی از درمان‌های حوزه روانشناسی است. در این مقاله سعی کردیم شما را با این روش درمان بیش از پیش آشنا کنیم تا در صورت نیاز بتوانید مسیر درست را برای درمان، مانند مراجعه به روانشناس، روانپزشک، روانکاو و یا شرکت در کارگاه روانشناسی انتخاب کنید. از همراهی شما سپاس‌گزاریم.

سوالات متداول

درمان فرد توسط روانکاو چگونه صورت می‌گیرد؟

روانکار به کمک تکنیک‌های روانکاوی با نفوذ به عمق ناخودآگاه فرد و کشف مشکلات او برای درمان آن‌ها اقدام می‌کند.

تفاوت روانشناسی و روانکاوی در چیست؟

روانشناسی یک رشته و روانکاوی یک تکنیک درمانی است و در حقیقت روانکاوی زیرشاخه روانشناسی محسوب می‌شود.

هزینه جلسات روانکاوی چقدر است؟

تعرفه جلسات روانکاوی با توجه به نوع خدمات ارائه شده و نحوه مشاوره متفاوت است که این قیمت از سوی سازمان نظام روانشناسی تعیین می‌گردد.