آیا تا به حال این احساس را داشته اید که کسانی که دوستشان دارید مانند اعضای خانواده، دوستان و یا همسر می خواهند شما را ترک کنند؟ آیا برای برقراری ارتباط با دیگران شک دارید و فکر می کنید همه می خواهند شما را ترک کنند؟ آیا دائم می گویید که نمی توان کسی را پیدا کرد که مرا دوست داشته باشد و مدام آرزو می کنید که کسی پیدا شود شما را دوست داشته باشد؟ اگر جواب شما به این سوالات بله است پس احتمالا شما درگیر طرحواره رهاشدگی یا تله رهاشدگی هستید. نگرانی و احساس ناامنی شما در روابط می تواند اطرافیانتان را از شما دور کند. مسلما شما نیز نمی خواهید که این اتفاق بیفتد و با دور شدن مردم ممکن است دچار افسردگی و اضطراب شوید.

مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه در این مقاله به بررسی طرحواره رهاشدگی، نشانه های تله رهاشدگی و درمان رهاشدگی پرداخته اند. اگر شما نیز به دنبال کسب اطلاعات مفید در رابطه با احساس رهاشدگی یا ترس از رها شدگی هستید پس حتما این مقاله جامع و کاربردی را مطالعه بفرمایید. ما به شما پروتکل درمان طرحواره رهاشدگی را آموزش می دهیم.

منظور از تله های زندگی چیست؟

تله های زندگی که متخصصان آن را طرحواره می نامند را می توان به عنوان DNA شخصیت دانست. تله زندگی یا همان طرحواره، الگویی است که از کودکی هر شخص شروع شده و در طول زندگی او طنین انداز خواهد شد. هر آنچه که در طول زندگی ما اتفاق افتاده و خواهد افتاد برروی این طرحواره ها تاثیر می گذارد. اینکه ما مورد آزار و اذیت قرار می گیریم، مورد انتقاد قرار می گیریم، بیش از حد مورد حمایت قرار گرفته ایم، رها شده ایم، محروم هستیم و … در نهایت بر روی زندگی و طرحواره های زندگی تاثیر می گذارد. تله های زندگی تعیین می کنند که ما چگونه فکر کنیم، احساس کنیم، عمل کنیم و با دیگران ارتباط برقرار کنیم. آنها احساسات قوی مانند عصبانیت، غم و اندوه و اضطراب را تحریک می کنند.

تاکنون 18 نوع طرحواره برای زندگی افراد شناخته شده است. یکی از این تله ها یا طرحواره ها، رهاشدگی است. اگر در یک رابطه هستید، نگرانی و احساس ناامنی شما می تواند مردم را از شما دور کند. این خرابکاری ناخواسته می تواند منجر به افسردگی، اضطراب، انزوا و اجتناب شود. اما راه هایی برای غلبه با این تله یا طرحواره وجود دارد. در این مقاله ما به صورت اختصاصی در رابطه با طرحواره رهاشدگی با شما صحبت خواهیم کرد. نشانه ها و دلایل ایجاد این تله را توضیح خواهیم داد و شما را با آن آشنا می کنیم.

تله رهاشدگی یا طرحواره رهاشدگی چگونه است؟

افرادی که طرحواره رهاشدگی را تجربه می کنند یک اعتقاد اساسی دارند و آن این است که هرکسی را دوستش دارند از دست می دهند و از نظر عاطفی برای همیشه منزوی خواهند ماند.

برای آنها فرقی نمی کند که مثلا دوستشان فوت کرده یا او را ترک کرده است در هر صورت احساس می کنند که تنها شده اند و تنها خواهند ماند.

افراد درگیر تله رهاشدگی همیشه انتظار این را دارند که رها شوند و تنها بمانند.

آنها می گویند کسی را که از دست داده اند و ترکشان کرده است هرگز مجدد به دست نمی آورند.

این افراد در قلب خود احساس می کنند که سرنوشتشان این گونه است که زندگی خود را کاملا تنها بگذرانند.

تله رها شدگی به شما احساس ناامیدی نسبت به عشق را می دهد.

اگر از این طرحواره رنج می برید این موضوع را قبول دارید که مهم نیست چقدر همه چیز خوب است و زندگی عالی می گذرد در نهایت قرار است روابط شما پایان پذیرد و شما تنها بمانید.

برای شما سخت است که باور کنید مردم در کنار شما خواهند ماند.

همه ما می دانیم که دور شدن موقت از اطرافیانمان به معنای تنها ماندن و یا جدایی نخواهد بود. اما افراد درگیر طرحواره رهاشدگی این طرز فکر را ندارند. آنها می خواهند بیش از حد به کسی که دوستش دارند بچسبند. از احتمال هر گونه جدایی، حتی کوتاه مدت و جزئی، میترسند و به طور نامناسبی عصبی یا وحشت زده می شوند.

به خصوص در روابط عاشقانه، از نظر عاطفی به طرف مقابل خود وابسته هستند و نگران از دست دادن این ارتباط صمیمی هستند. به عنوان مثال اگر همسرش برای خرید به بیرون از خانه برود او احساس می کند که دیگر شوهرش بر نمی گردد و یا او را ترک کرده است. یا دائم فکر می کند که قرار است همسرش او را ترک کرده و با کسی دیگر ازدواج کند.

دو نوع طرحواره رهاشدگی وجود دارد

دو نوع تله رهاشدن وجود دارد که هر دو آن ها از محیط کودکی فرد سرچشمه می گیرد.

تله رهاشدگی بر اساس وابستگی

تله رهاشدگی بر اساس بی ثباتی یا از دست دادن

نوع اول از طرحواره رهاشدگی مربوط به محیط زندگی می شود که در آن از کودک بیش از اندازه محافظت و مراقبت شده است. یک محیط امن و بدون هیچ گونه مشکل برای فرزند می تواند او را به شدت وابسته سازد و هنگام سختی ها احساس تنهایی کند. این نوع نشان دهنده ترکیبی از ترس از رها شدن و وابستگی زیاد است.

نوع دوم مربوط به محیطی است که از نظر احساسی و عاطفی برای کودک ناپایدار بوده است. این موضوع که هیچ کسی در کنار کودک نبوده است و یا او را نادیده گرفته و همیشه سرزنش کرده اند می تواند باعث ایجاد تله رهاشدگی شده باشد.

13 نشانه طرحواره رهاشدگی

علائم زیادی وجود دارد که نشان می دهد فردی دچار طرحواره رهاشدگی است. اگر شما حداقل 6 مورد یا بیشتر از نشانه های زیر را در خود مشاهده کردید، امکان این وجود دارد که به تله رهاشدگی مبتلا باشید. رایج ترین نشانه های تله رهاشدگی عبارتند از:

احساس می کنید کسی را در زندگی خود ندارید که به شما اهمیت بدهد و برای شما ارزش قائل شود.

وقتی کسی که دوستش دارید حرف از ترک کردن می زند، شما له می شوید و هرگز به سراغ دلجویی نمی روید.

اگر ندانید که همسرتان کجاست و چه می کند به شدت مضطرب و عصبانی می شوید.

همیشه به دنبال نشانه ها و علائمی هستید که نشان دهد احساسات شریک زندگیتان در حال تغییر است و می خواهد شما را ترک کند.

شما باور ندارید که مجدد می توان عشق را پیدا کرد. اما با این حال، اگر فرصتی مجدد پیش بیاید شتاب زده عمل می کنید و اصلا نمی سنجید.

دائم نگران این موضوع هستید که مردم شما را ترک می کنند و احساس می کنید هر رابطه ای روزی تمام می شود و شما تنها می مانید.

هنگامی که پدر یا همسر می خواهد از خانه خارج شود، احساس می کنید آخرین باری است که او را می بینید.

معمولا به رابطه عاطفی و عاشقانه اطرافیان حسادت می کنید.

در مقابل حرف ها و رفتارهای دیگران سریع جبهه می گیرید و تمام حرف ها و کردارهای آنان را جدایی معنا می کنید.

وقتی از کسی حرفی می شنوید مضطرب می شوید و هنگامی که او چیزی نمی گوید احساس می کنید می خواهد از شما فاصله بگیرد و جدا شود.

هنگامی که در یک رابطه هستید، تمرکز کردن بر زندگی خود، برایتان دشوار خواهد بود.

همیشه احساس می کنید که در زندگی اولویت عزیزانتان نیستید و همه شما را نادیده می گیرند.

ترس از تنها شدن و کابوس جدایی دارید و نمی توانید این ترس ها و کابوس ها را از خود جدا کنید.

دلایل به وجود آمدن طرحواره رهاشدگی

طرحواره رهاشدگی می تواند دلایل منحصر به فردی داشته باشد. از مهم ترین علت های شکل گیری تله رهاشدگی در افراد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استعداد بیولوژیکی در رابطه با اضطراب جدایی و مشکل تنها بودن

اکثر محققان سهم وراثت را در رهاشدگی کم می دانند. اما به هرحال می توان آن را یک عامل تاثیرگذار، هرچند ضعیف، دانست. طبق مشاهده محققان، برخی از نوزادان نسبت به جدایی واکنش بسیار شدیدتری دارند. این موضوع نشان می دهد که برخی از افراد ممکن است از نظر بیولوژیکی مستعد ایجاد طرحواره رهاشدگی باشند.

دور بودن از مادر در کودکی برای مدت طولانی

جدایی از مادر یک مسئله حیاتی در زندگی نوزاد است. در سراسر جهان، نوزادان برای زنده ماندن و تربیت صحیح به مادر خود وابسته هستند. اگر نوزادی مادر خود را از دست بدهد یا در دوران کودکی و نوزادی از او جدا شود مسلما ضربه های روحی و روانی زیادی خواهد خورد. اگر هنگامی که شما کودک بودید، مادرتان برای مدت طولانی در بیمارستان بستری بوده یا از شما جدا شده باشد، مسلما شما مستعد تجربه طرحواره رهاشدگی هستید.

همچنین اگر فردی مادرش افسرده، بی ثبات، همیشه عصبانی بوده یا به هر نحوی به طور منظم از او مراقبت نمی کرده است و از کودک خود کناره گیری می کرده، آن فرد مستعد تله رهاشدگی است.

عدم حمایت هر دو والدین از فرزند

فرزند شما از همان نوزادی به هر دو والدین خود احتیاج دارد. این احتیاج و حمایت والدین باید تا بزرگسالی همراه فرد باشد. نوزادانی که احساس کنند برای والدین خود کم اهمیت هستند و یا در مواقع لازم و ضروری یکی یا هردو آنها حضور ندارند. احتمال دارد که در بزرگسالی طرحواره رهاشدگی را تجربه کنند. همچنین اگر کودک یا جوان یکی از والدین خود را از دست بدهد یا پدر و مادرش طلاق بگیرند و او دیگر حمایت هر دو والدین خود را نداشته باشد مستعد مشکل رهاشدگی است. به یاد داشته باشید که جدایی از یک عزیز می تواند مهم ترین و تاثیرگذارترین محرک برای تله رهاشدگی باشد.

مراقبت از نوزاد توسط پرستار یا فردی جز والدینش

کودکانی که پدر و مادر شاغل دارند و یا به هر دلیل نمی توانند برای مدت طولانی با پدر و مادر خود باشند و به جای والدین، پرستار یا فرد دیگری از آنها مراقبت می کند، به شدت امکان ابتلا به طرحواره رهاشدگی را دارند. همچنین کودکانی که در پرورشگاه ها بزرگ می شوند و طعم پدر و مادر داشتن را تجربه نمی کنند مستعد این نوع طرحواره هستند. حتی آن دسته از افرادی که در سن پایین به مدارس شبانه روزی فرستاده می شوند و یا مجبور هستند به دور از پدر و مادر در شهری دیگر زندگی کنند نیز مبتلا به تله رهاشدگی می شوند.

از دست دادن توجه والدین به میزان قابل توجهی

اگر فرد در دوران کودکی و یا حتی نوجوانی و جوانی توجه و محبت والدین خود را به دلایل مختلف از دست بدهد، مستعد ابتلا به رهاشدگی است. به عنوان مثال، اگر یک برادر یا خواهر به جمع خانواده اضافه شود، مسلما بیشتر توجه و حمایت والدین به سمت نوزاد سوق پیدا می کند. در این لحظه فرزند بزرگتر احساس تنهایی می کند. او احساس می کند که والدینش او را فراموش کرده و ترک کرده اند. همچنین اگر پدر یا مادر آنها ازدواج مجدد داشته باشند و توجه و حمایتشان نسبت به فرزند خود کمتر شود، فرزند احساس تنها ماندن، اضافه بودن و کم اهمیت بودن خواهد کرد. همه این احساسات می توانند احتمال ابتلا به رهاشدگی را افزایش دهد.

صمیمیت و مراقبت بیش از حد والدین از فرزند

اگر فرد در یک خانواده بیش از حد صمیمی زندگی کند و بیش از اندازه از او مراقبت و محافظت شود. هرگز هنگام روبه رویی با مشکلات و سختی ها نمی تواند به درستی تصمیم بگیرد. او در کودکی یاد نگرفته است که چگونه با مشکلات و سختی ها مقابله و مبارزه کند. به همین دلیل تله رهاشدگی را تجربه خواهد کرد. چنین افرادی اگر در هنگام مواجه با سختی و مشکلات حمایت مناسبی نداشته باشند و پشتوانه محکمی پیدا نکنند که بتواند از آنها مراقبت و محافظت کند. احساس درماندگی، تنهایی و بی پناه بودن خواهند داشت. این احساسات همان احساساتی است که فرد درگیر نوع دوم رهاشدگی( که در بالا توضیح داده شد) تجربه خواهد کرد.

تعارض، کشمکش و درگیری های زیاد والدین

اگر پدر و مادر طلاق بگیرند و یا آنقدر با یکدیگر دعوا کنند که فرزند همیشه نگران جدایی و تنها ماندن باشد، پس حتما امکان ابتلا به رهاشدگی را خواهد داشت. علاوه بر ایجاد ترس از تنها ماندن و جدایی در فرزند، تعارض زیاد و بحث های مداوم پدر و مادر باعث می شود که از فرزند خود غافل شوند. آنها دیگر وقت و حوصله ای برای تربیت و اهمیت دادن به فرزند خود ندارند به همین دلیل فرزند احساس بی ارزش بودن و تنهایی خواهد داشت که نشانه های تله رهاشدگی است.

راهکارهایی برای رهایی از طرحواره رهاشدگی

هیچ کسی دوست ندارد احساس رها شدن یا طرد شدن را تجربه کند. بسیاری از آسیب ها و رفتارهایی که در گذشته فرد وجود دارد، می تواند او را مستعد احساس رهاشدگی کند. بی توجهی عاطفی و جسمی، از دست دادن یک عزیز، از دست دادن یک رابطه عاشقانه، سوء استفاده، فقر و یا خیانت و … می تواند باعث ایجاد طرحواره رهاشدگی در فرد شود. همه ما می دانیم که تجربه این احساسات چقدر می تواند دردناک باشد. به همین دلیل به دنبال درمان طرحواره رهاشدگی هستیم. در این قسمت مهم ترین راهکارها را برای درمان رهاشدگی برای شما عزیزان بیان کرده ایم.

گذشته خود را درک کنید سپس از آن فاصله بگیرید

یکی از مهم ترین علل طرحواره رهاشدگی، اتفاقاتی است که درگذشته برای افراد رخ داده است. شاید با نگاه کلی به گذشته خود متوجه این موضوع نشوید که چه چیزی باعث رهاشدگی شده است. پس نگاه دقیق تری به گذشته بیاندازید. سعی کنید آنچه را که برایتان اتفاق افتاده است درک کنید و بعد از پیدا کردن مشکل سعی کنید آن را حل کرده و یا از آن فاصله بگیرید. برای اینکه بتوانید تاثیر اتفاقات گذشته را در زندگی خود کمرنگ تر کنید می توانید از یک مشاوره خانواده یا روانشناس کمک بگیرید.

به محرک ها توجه کنید

به محرک هایی که باعث ایجاد احساس تنهایی و یا عدم اعتماد به دیگران در شما شده است توجه کنید. سعی کنید تا حد امکان از تمام این محرک ها که شما را از دیگران دور می کند یا باعث ایجاد ناامنی روانی برای شما می شود، دور شوید. اگر خصوصیت یا رفتارهایی باعث ایجاد احساس رهاشدگی در شما می شود با آنها مقابله کنید. مثلا اگر صبحت های دیگران باعث ایجاد احساس تنهایی و جدایی در شما می شود. در رابطه با احساسات خود با آنها صحبت کنید و اگر کسی را ناراحت کرده اید از او دلجویی کنید. سعی کنید بی دلیل نسبت به همه چیز بدبین نباشید.

بر روی افکار و عقاید خود کار کنید

افرادی که از طرحواره رهاشدگی رنج می برند، نمی توانند باور کنند که دنیا آنچه را که نیاز دارند به آنها خواهد بخشید. آنها همیشه این گونه فکر می کنند که قرار است تنها بمانند و دیگران آنها را ترک کنند. اگر شما نیز چنین افکار و عقایدی دارید سعی کنید با آنها مبارزه کنید. شروع مقابله با این احساسات در سنین پایین تر راحت تر است. با بهبود توانایی هایتان به نیازهای عاطفی خود پاسخ مناسبی بدهید. شما می توانید بر ناامنی شدید که در روابط احساس می کنید غلبه کنید.

به خودتان سخت نگیرید

اینکه شما درگیر احساسات منفی رهاشدگی هستید مسلما سخت و طاقت فرسا است. اما سعی کنید به خود سخت نگیرید و دائم خود را سرزنش نکنید. این کار وضع را بدتر خواهد کرد. این گونه فکر کنید که شاید هر کسی دیگری هم جای شما بود و تجربه زندگی شما را داشت همین واکنش ها را نشان می داد. فقط برروی خود کار کنید تا بتوانید این احساس را در وجود خود کمرنگ کنید اما هرگز خود را سرزنش نکنید. ناامید نباشید شما لایق عشق و روابط سالم هستید و با سعی و تلاش می توانید آن را کسب کنید.

از نوشتن احساسات خود کمک بگیرید

روزانه حالات و نیازها و احساسات خود را یادداشت کنید. به خود این فرصت را بدهید که احساسات خود را بیان کنید. سعی کنید به نیازها و احساسات خود با صدای کسی که به خودش اهمیت می دهد، پاسخ دهید. یادداشت های انگیزشی و جملات مثبت را فراموش نکنید. هرروز یادداشت های باانرژی مثبت را برای خود با صدای بلند بخوانید. سعی کنید احساسات و افکار غلط خود را شناسایی کنید. می توانید آنها را یادداشت کنید و هرروز تمام سعی و تلاش خود را روی یک از این افکار و احساسات نادرست منعطف کنید و آن را برطرف سازید.

از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید

طرحواره رهاشدگی واقعا چالش برانگیز است و در اکثر موارد افراد نیاز به کمک یک مشاور خوب دارند. احتمال اینکه شما نتوانید به تنهایی موفق به رهایی از این احساس باشید بسیار زیاد است. پس هرگز ناامید و خسته نشوید. اگر نتوانستید به تنهایی از احساس رهاشدگی خلاص شوید بهتر است از مشاوره خانواده کمک بگیرید. مشاور می تواند راهکارهای روان شناختی و تکنیک های زیادی را برای شما ارائه دهد و در روند بهبودی شما موثر باشد.

سخنی از مشاوران آویژه

این موضوع که شما به دلیل داشتن احساس رهاشدگی، به شدت ناراحت، افسرده و یا مضطرب باشید کاملا طبیعی است. اما به یاد داشته باشید که احساس شکست و ناامیدی داشتن هنگام ابتلا به تله رهاشدگی کاری از پیش نمی برد. بلکه اوضاع را از آنچه که هست بدتر می کند. اجازه ندهید این احساسات منفی قدرت زندگی کردن، برقراری ارتباط سالم با دیگران، داشتن روابط اجتماعی بالا، عشق و دوست داشتن و … را از شما بگیرند. به دنبال درمان رهاشدگی باشید و شاد و پر امید زندگی کنید. به شما توصیه می کنم حتما از کمک و راهنمایی های مشاور یا روانشناس خوب استفاده کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.

سوالات متداول

محرک های ایجاد طرحواره رهاشدگی در افراد چه هستند؟

تجربه سوء استفاده، غفلت یا از دست دادن یک عزیز، خیانت شایع ‌ترین محرک ها هستند. به ‌ویژه زمانی که این موارد در اوایل دوران کودکی اتفاق می‌ افتد.

طرحواره رهاشدگی چیست؟

طرحواره رهاشدگی یعنی اینکه فرد إحساس می کند که همه او را ترک می کنند و او همیشه تنهاست. افراد مبتلا به این نوع طرحواره دائم ارتباطات خود رابا دیگران بر سر موضوعات کم اهمیت قطع می کنند. رهاشدگی إحساس تنهایی، ترس از دست دادن عزیزان، ترس از خیانت و ترک شریک زندگی و … است.