به دنیا آمدن نوزاد می تواند احساسات مختلفی را برای فرد به دنبال داشته باشد. هیجان، شادی، ترس، استرس و اضطراب و … همگی می توانند بعد از تولد نوزاد برای مادر اتفاق بیفتند. اما زایمان و به دنیا آمدن نوزاد می تواند باعث ایجاد مشکلی شود که شاید خیلی از زنان انتظار آن را نداشته باشند، افسردگی پس از زایمان! اکثر مادران بعد از زایمان دچار افسردگی می شوند. افسردگی بعد از زایمان حدود 15 درصد از زنان را تحت تاثیر قرار می دهد.

اکثر زنان باردار به دنبال این هستند که در رابطه با علت افسردگی پس از زایمان و همچنین علائم افسردگی پس از زایمان اطلاعات کسب کنند. خوشبختانه برای درمان افسردگی بعد از زایمان راهکارهای موثر و مسمر ثمر زیادی وجود دارد. شاید برای شما نیز این سوال به وجود آمده باشد که برای افسردگی بعد از زایمان چه بخوریم؟ و چه کارهایی را انجام دهیم تا دچار افسردگی نشویم. مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به دلیل مهم بودن افسردگی پس از زایمان سزارین و یا طبیعی به دنبال راهکارهایی برای درمان افسردگی پس از زایمان بوده اند. بعد از بررسی های انجام گرفته و تحقیقات و مطالعات زیاد، مشاوران مرکز مشاوره، این مقاله جامع و تخصصی را برای شما عزیزان نگارش کرده اند. اگر شما نیز در رابطه با نشانه های افسردگی بعد از زایمان و راهکارهای درمان آن سوال دارید، خواندن مقاله زیر را از دست ندهید.

افسردگی پس از زایمان چیست؟

بچه دار شدن بسیار شیرین است و تجربه ای است که زندگی را تغییر می دهد. پدر و مادر بودن هیجان انگیز است اما می تواند استرس آور و خسته کننده نیز باشد. این موضوع که شما به عنوان پدر یا مادر احساس استرس و نگرانی داشته باشید کاملا طبیعی است. مخصوصا اگر برای اولین بار پدر یا مادر شده باشید. با این حال، اگر مادر بعد از به دنیا آمدن نوزاد احساساتی مثل: غم، اندوه، احساس تنهایی شدید، نوسانات خلقی، گریه های مکرر و … داشته باشد و این احساسات باعث اختلال در زندگی مشترک او شده باشد، ممکن است به افسردگی پس از زایمان دچار شده باشد.

افسردگی پس از زایمان(PPD) نوعی افسردگی است که بعد از زایمان برای مادر اتفاق می افتد. این نوع افسردگی نه تنها برای نوزاد زیان آور و آسیب زننده است بلکه می تواند بر پدر و افراد دیگر خانواده نیز تاثیر بگذارد. زنان بعد از بچه دار شدن دچار تغییرات هورمونی، فیزیکی، عاطفی، مالی و اجتماعی می شوند. این تغییرات می تواند علائم افسردگی پس از زایمان را در فرد ایجاد کند. افسردگی بعد از زایمان معمولا در 2 تا 3 روز اول پس از زایمان شروع شده و ممکن است تا دو هفته یا بیشتر ادامه یابد.

به یاد داشته باشید که افسردگی پس از زایمان یک نقص یا ضعف شخصیتی نیست. گاهی اوقات فقط یک عارضه زایمان است. شما می توانید از مشاوره روانشناسی برای درمان و رفع این مشکل کمک بگیرید. مشاوره می تواند علائم شما را مدیریت کند و به شما کمک کند تا احساس بهتری داشته باشید.

انواع افسردگی پس از زایمان

طبق تحقیقات انجام شده، می توان سه نوع مختلف از اختلالات خلقی را پس از زایمان برای مادران در نظر گرفت. هر کدام از زنان بسته به خصوصیات خود و شرایط اجتماعی، مالی و موقعیت هایی که در آن قرار گرفته اند، ممکن است نوعی از افسردگی پس از زایمان را تجربه کرده باشند. انواع افسردگی پس از زایمان عبارتند از:

غم، اندوه و اضطراب بعد از زایمان( افسردگی خفیف بعد از زایمان)

بین 50 تا 70 درصد از افراد بعد از زایمان این احساسات را تجربه می کنند. اگر در حال تجربه افسردگی بعد از زایمان هستید و از گریه های مکرر و طولانی بدون دلیل مشخص، غم و اندوه و اضطراب و … رنج می برید. پس به افسردگی خفیف بعد از زایمان دچار شده اید. این وضعیت معمولا در هفته های اول پس از زایمان شروع می شود. اگرچه این تجربه ناخوشایند است، اما معمولا در عرض دو هفته با پیشگیری ها و راهکارهای موثر می تواند از بین برود.

افسردگی پس از زایمان( افسردگی متوسط بعد از زایمان)

افسردگی متوسط بعد از زایمان به مراتب شدیدتر از افسردگی قبلی است. از هر 7 نفر، یک نفر به این نوع افسردگی مبتلا است. اگر در زایمان های قبلی، تجربه افسردگی پس از زایمان را داشته اید، خطر ابتلا به آن در هر بارداری تا 30 درصد افزایش می یابد. نوسانات خلقی زیاد، گریه های مکرر، تحریک پذیری، خستگی، احساس گناه، اضطراب و ناتوانی در مراقبت از کودک یا خود نشانه های افسردگی متوسط بعد از زایمان است. این علائم از خفیف تا شدید در افراد وجود دارد. این نوع از افسردگی ممکن است در عرض یک هفته پس از زایمان یا به تدریج، حتی تا یک سال بعد ظاهر شود.

روان پریشی پس از زایمان

روان پریشی پس از زایمان شکل بسیار شدید افسردگی پس از زایمان است و نیاز به مراقبت های فوری پزشکی دارد. این نوع از افسردگی بعد از زایمان بسیار نادر بوده و از هر 1000 نفر تنها 1 نفر بعد از زایمان آن را تجربه می کند. علائم این نوع از افسردگی معمولا به سرعت در فرد ظاهر شده و ممکن است تا چند هفته بعد نیز ادامه یابد.

علائم شامل: بی قراری شدید، گیجی، احساس ناامیدی و شرم شدید، بی خوابی های مکرر، پارانویا، هذیان و توهم، بیش فعالی، شیدایی یا گفتار سریع و … است. روان پریشی پس از زایمان نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. زیرا خطر خودکشی و آسیب رساندن به نوزاد یا خود فرد افزایش می یابد. افرادی که روان پریشی دارند، اکثرا نوزاد خود را شیر نمی دهند و از مراقبت کردن از فرزند خود امتناع می کنند. حتی در برخی از موارد آنها می گویند که نوزادی ندارند و نمی خواهند کودک را ملاقات کنند. روان پریشی بعد از زایمان را نمی توان با راهکارهای خانگی درمان کرد و حتما نیاز به درمان از طریق روانپزشک و مشاور دارد.

افسردگی بعد از زایمان چقدر طول می کشد؟

یکی از مهم ترین سوالاتی که ممکن است ذهن شما را به خود مشغول کرده باشد این است که افسردگی بعد از زایمان چقدر طول می کشد؟ باید گفت افسردگی پس از زایمان می تواند تا یکسال بعد از تولد فرزند نیز ادامه یابد. اما این به معنای آن نیست که شما باید در حدود یکسال احساس افسردگی داشته باشید. بهتر است با مشاور و یا روانشناس خود در مورد علائم و درمان افسردگی پس از زایمان صحبت کنید. در رابطه با احساسات خود صادق باشید. به این موضوع فکر کنید که آیا احساس بهتری نسبت به ابتدا دارید یا نه.

علائم افسردگی پس از زایمان چیست؟

علائم و نشانه های افسردگی پس از زایمان می تواند در زنان مختلف و متفاوت باشد. برخی از زنان این علائم را به صورت خفیف دارند و برخی دیگر علائم افسردگی شدید یا متوسط را از خود نشان می دهند. رایج ترین و مهم ترین نشانه های افسردگی پس از زایمان در زیر گفته شده است. اگر شما نیز برخی از موارد زیر را تجربه می کنید ممکن است به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده باشید.

احساس غم، بی ارزشی

داشتن احساس ناامیدی یا گناه

نگران بودن بیش از حد و دلشوره داشتن بی دلیل

داشتن احساس سرگیجه

از دست دادن علاقه به سرگرمی ها یا چیزهایی که زمانی از آنها لذت می بردید.

تغییر در اشتها که در برخی از افراد با پر خوری و در برخی دیگر با کم خوری نمایان می شود.

از دست دادن انرژی و انگیزه

مشکل در خوابیدن یا تمایل دائمی به خوابیدن

گریه های بی دلیل یا بیش از حد

مشکل در تفکر یا تمرکز کردن

افکار خودکشی یا آرزوی مرگ برای خود یا نوزاد

عدم علاقه به کودک یا داشتن احساس اضطراب در مورد نوزادتان.

افکار در رابطه با صدمه زدن به کودک یا احساس این موضوع که فرزندتان را نمی خواهید.

چه چیزی باعث افسردگی پس از زایمان می شود؟

تحقیقات بیشتری در زمینه تعیین ارتباط بین کاهش سریع هورمون ها پس از زایمان و افسردگی مورد نیاز است. سطح استروژن و پروژسترون در دوران بارداری ده برابر افزایش می یابد. اما پس از زایمان به شدت کاهش می یابد. تا سه روز پس از زایمان، سطح این هورمون ها به سطح قبل از بارداری کاهش می یابد. علاوه بر این تغییرات شیمیایی، تغییرات اجتماعی و روانی مرتبط با بچه دار شدن خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان را افزایش می دهد. نمونه هایی از این تغییرات عبارتند از: تغییرات فیزیکی در بدن شما، کمبود خواب، نگرانی در مورد والدین یا تغییر در روابط شما. حال این سوال پیش می آید که چه عواملی خطر ابتلا به افسردگی را افزایش می دهد؟ برخی عوامل خطر ابتلا به افسردگی پس از زایمان عبارتند از:

داشتن سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی، افسردگی پس از زایمان یا اختلال نارسایی پیش از قاعدگی (PMDD).

حمایت اجتماعی محدود و داشتن موقعیت اجتماعی نامناسب.

تعارض زناشویی یا خیانت همسر.

دوگانگی در مورد بارداری.

عوارض بارداری مانند شرایط سلامتی، زایمان سخت یا زایمان زودرس.

والدینی که کمتر از بیست سال سن دارند.

داشتن نوزادی با نیازهای خاص و بیماری یا مشکلات مادرزادی خاص یا نوزادی که زیاد گریه می کند.

آیا افسردگی پس از زایمان می تواند بر نوزاد تأثیر بگذارد؟

بله، افسردگی پس از زایمان می تواند بر کودک شما تأثیر بگذارد. به همین دلیل پیدا کردن راه های درمان مناسب هم برای شما و هم برای کودکتان مهم است. عوارض افسردگی پس از زایمان و تاثیرات افسردگی پس از زایمان بر نوزاد عبارتند از:

شما برای برقراری ارتباط با کودک خود مشکل دارید و نمی توانید با او ارتباط برقرار کنید. به همین دلیل او نمی تواند با مادر خود پیوند و ارتباط سالم برقرار کند.

فرزند شما ممکن است دچار مشکلات رفتاری یا یادگیری شود.

ممکن است به بیماری ها و یا مشکلات فرزندتان بی توجه باشید و بیماری او گسترش یابد.

کودک شما احتمالا مشکلات تغذیه و خواب داشته باشد. زیرا شما از شیر دادن به کودک اجتناب می کنید.

فرزند شما ممکن است در معرض خطر بیشتری برای چاقی یا اختلالات رشدی باشد.

شما مراقبت از کودک خود را نادیده گرفته یا ممکن است تشخیص ندهید که چه زمانی بیمار است.

مهارت های اجتماعی کودک شما ضعیف بوده و در این موارد اختلال دارد.

درمان افسردگی پس از زایمان

روش های مفید و موثر برای درمان افسردگی پس از زایمان سزارین یا طبیعی بستگی به عوامل مختلفی دارد. بسته به شدت افسردگی، نیازهای فردی، زمان درمان و موقعیتی که مادر در آن قرار دارد از راه های درمانی مختلفی برای درمان افسردگی پس از زایمان می توان استفاده کرد. هنگامی که شما برای درمان به یک مشاور مراجعه می کنید. او در ابتدا بررسی می کند که شما درگیر کدام نوع از افسردگی پس از زایمان هستید. بسته به اینکه افسردگی شما خفیف و کوتاه مدت است یا شدید و طولانی، راهکارهایی را برای درمان شما ارائه می دهد. در این قسمت راهکارهای رایج و موثر را در رابطه با هر نوع از افسردگی به صورت جداگانه نگارش کرده ایم. اگر شما نیز به دنبال کاهش علائم و نشانه های افسردگی پس از زایمان در خود هستید، می توانید از این راهکارها استفاده کنید.

راهکار درمان افسردگی خفیف پس از زایمان

افسردگی خفیف پس از زایمان معمولا طی چند روز تا 1 الی 2 هفته خود به خود محو می شود. البته راهکارهایی برای کاهش این نوع افسردگی و سرعت بخشیدن به درمان و ناپدید شدن آن وجود دارد که عبارتند از:

استراحت کردن، تاجایی که می توانید استراحت کنید. می توانید از مادر و یا همسر خود بخواهید از نوزاد شما مراقبت کنند تا شما به استراحت و رسیدن به آرامش بپردازید.

ارتباط برقرار کردن با دیگر مادران و استفاده از تجربیات آنها.

مراقبت از خود و اهمیت دادن به سلامتی و ظاهر خودتان.

کمک گرفتن از خانواده و یا دوستان

اجتناب از مصرف الکل و داروهای تفریحی که می توانند نوسانات خلقی شما را بدتر کنند.

اگر در شیردهی به کودک و یا تولید آن مشکل دارید. می توانید از یک مشاور مربوط به شیردهی نوزادان کمک و راهنمایی بگیرید.

راهکار درمان افسردگی متوسط پس از زایمان

افسردگی پس از زایمان اغلب با روان درمانی که گفتار درمانی یا مشاوره سلامت روان نیز نامیده می شود و دارو ها درمان می شود.

روان درمانی

روان درمانی به شما کمک می کند تا نگرانی های خود را با یک روانپزشک یا روانشناس در میان بگذارید. مشاور و یا روانپزشک به شما راهکارهای موثر و مفیدی را برای کنار آمدن با احساسات خود، حل مشکلات، تعیین اهداف واقع بینانه و پاسخ مثبت به موقعیت ها و … آموزش می دهد. گاهی اوقات در کنار مشاوره فردی، از مشاوره خانواده و رابطه درمانی نیز استفاده می شود. نمونه هایی از درمان های مورد استفاده برای افسردگی پس از زایمان عبارتند از: درمان شناختی – رفتاری (CBT) و روان درمانی بین فردی.

دارو

روانپزشک برای کاهش علائم و درمان افسردگی شما ممکن است از برخی داروهای ضد افسردگی نیز کمک بگیرد. حواستان باشد که اگر به نوزاد خود شیر می دهید. هر دارویی که مصرف کنید وارد شیر شما می شود. با این حال، اکثر داروهای ضد افسردگی را می توان در دوران شیردهی با عوارض جانبی کم برای کودک استفاده کرد. فقط باید زیر نظر پزشک این کار را انجام داد. در صورت نیاز، ممکن است در کنار داروهای ضد افسردگی از داروهای دیگر نیز برای درمان استفاده شود. مثلا اگر شما اضطراب و استرس زیادی داشته باشید می توان از داروهای ضد اضطراب نیز کمک گرفت. یا ممکن است به دلیل افسردگی به شدت بی خواب شده باشید و نیاز به مصرف داروهای خواب آور داشته باشید.

راهکار درمان روان پریشی پس از زایمان

روان پریشی پس از زایمان نیاز به درمان فوری دارد. برای درمان روان پریشی اغلب نیاز به بستری و مراقبت در بیمارستان است. درمان روان پریشی شامل موارد زیر باشد:

داروها

درمان روان پریشی ممکن است به ترکیبی از داروها مانند داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد روان پریشی، تثبیت کننده های خلق و خو و بنزودیازپین ها، برای کنترل علائم و نشانه های شما نیاز داشته باشد.

درمان تشنج الکتریکی (ECT)

اگر افسردگی پس از زایمان شما شدید بوده و روان پریشی پس از زایمان را تجربه می کنید و داروها باعث بهبودی نشده باشد، ECT ممکن است توصیه شود. ECT روشی است که در آن جریان‌های الکتریکی کوچکی از مغز عبور می‌ کند و عمداً یک تشنج کوتاه را آغاز می ‌کند. به نظر می رسد ECT باعث ایجاد تغییراتی در شیمی مغز می شود که می تواند علائم روان پریشی و افسردگی را کاهش دهد، به ویژه زمانی که سایر درمان ها ناموفق بوده اند.

روش هایی برای از بین بردن افسردگی پس از زایمان

علاوه بر مراجعه به روانشناس شما می توانید کارهایی را برای خود انجام دهید که به بهبودی سریع شما کمک می کند. برخی از مهم ترین و موثرترین این راهکارها عبارتند از:

سبک زندگی سالم داشته باشید

داشتن فعالیت های بدنی مانند پیاده روی با کودک و یا انجام ورزش های مناسب در روز می تواند شما را از افسردگی دور کند. غذاهای سالم بخورید. سعی کنید استراحت کافی داشته باشید و از مصرف الکل دوری کنید.

تعیین انتظارات واقع بینانه

برای انجام هرکاری، خود را تحت فشار زیاد قرار ندهید. انتظارات خود را در رابطه با یک خانواده عالی کاهش دهید. سعی کنید از کسی انتظار نداشته باشید، تا با شکست و عدم رضایت روبرو نشوید.

برای خودت وقت بگذار!

کمی برای خود وقت و انرژی اختصاص دهید. از خانه بیرون بروید. می توانید به پارک بروید و یا خرید کنید. نوزاد خود را به همسر یا فردی دیگر از اعضای خانواده بسپارید و کمی برای خودتان انرژی صرف کنید. کارهایی که از آنها لذت می برید، انجام دهید.

از انزوا دوری کنید

با همسر یا خانواده و دوستان در رابطه با احساسات خود صحبت کنید. از مادران دیگر در رابطه با تجربیاتشان سوال کنید. شکستن انزوا و گوشه گیری می تواند به شما کمک کند تا مجدد در کنار دیگران بوده و از افسردگی دور شوید.

از دیگران کمک بگیرید

سعی کنید با افراد نزدیک خود صحبت کنید. به آنها بگویید که به کمک نیاز دارید و از افسردگی رنج می برید. صحبت کردن با افراد مورد اعتماد می تواند باعث دوستی و از بین رفتن ناراحتی، غم و افسردگی شود. حتی می توانید از آنها بخواهید که از نوزاد شما مراقبت کنند.

سخنی از مشاوران آویژه

برخی از مادران در رابطه با علائم خود و خلقیات و رفتارهایی که دارند احساس شرمساری می کنند. آنها فکر می کنند که والدین بد و نامناسبی هستند که این رفتارها و تفکرات را دارند. اما باید گفت که افسردگی پس از زایمان بسیار شایع است و علائم آن می تواند در برخی از افراد شدید و در برخی دیگر خفیف باشد. پس اصلا جای نگرانی و سرزنش ندارد. داشتن چنین احساسات و رفتارهایی نشان دهنده این نیست که شما آدم بدی هستید. با درمان مناسب، علائم افسردگی پس از زایمان معمولا بهبود می یابد. در برخی موارد، افسردگی پس از زایمان می تواند ادامه یابد و طولانی مدت شود که به آن افسردگی مزمن می گویند. پس مهم است که پس از شروع احساس بهتر، درمان را ادامه دهید. توقف زودهنگام درمان ممکن است منجر به عود شود. شما می توانید از مشاوره خانواده برای درمان افسردگی پس از زایمان استفاده کنید.

سوالات متداول

چگونه بفهمیم که دچار افسردگی پس از زایمان هستیم؟

اکثر افراد افسردگی خفیف بعد از زایمان را تجربه می کنند. افسردگی خفیف و متوسط بعد از زایمان، علائم و نشانه های مشابهی دارد. البته افسردگی خفیف حدود ده روز طول می کشد و شدت کمتری دارد. اما در افسردگی متوسط علائم هفته ها و یا حتی ماه ها طول می کشد و شدیدتر می شوند. اگر گریه های مداوم و بی دلیل دارید، احساس غرق شدن می کنید، اشتهای خود را از دست داده اید، مشکل خواب دارید، نوسانات خلقی ناگهانی دارید پس احتمالا دچار افسردگی پس از زایمان شده اید.

آیا پدرها نیز می توانند به افسردگی پس از زایمان مبتلا شوند؟

بله، در برخی از موارد، هر دو طرف می توانند علائم افسردگی پس از زایمان را داشته باشند. اگر بعد از آوردن نوزادتان به خانه علائم افسردگی یا اضطراب دارید، شما و همسرتان باید به دنبال روانشناس باشید. تخمین زده می شود که 4 درصد از زوجین در اولین سال پس از تولد فرزندشان افسردگی را تجربه می کنند.