چه زمانی و چطوری کودک را از پوشک بگیریم؟

از پوشک گرفتن کودک یکی از چالشی ترین مراحل فرزند پروری است. حتی در شرایطی که چالشی وجود نداشته باشد، کثیف کاری ها، مقاومت بچه و واکنش سایرین می تواند این مرحله را سخت بکند.

❎ در این مقاله مرکز مشاوره کودک آویژه در مورد سن مناسب از پوشک گرفتن بچه، عوارض دیر یا زود از پوشک گرفتن بچه و توصیه هایی برای روش از پوشک گرفتن و چالش هایی که ممکن است در این مرحله به وجود بیاید صحبت می کنیم.

❎ اگر مادری هستید که دلتان می خواهد کودکتان را درست تر و راحت تر از پوشک بگیرید، یا اگر در این مرحله به مشکل برخوردید و نیازمند راهنمایی هستید، حتما این مقاله مشاوران آویژه را تا انتها مطالعه کنید و به تمام نکات آن توجه کنید.

چه زمانی کودک را از پوشک بگیریم؟

یک سوال رایج مادر ها این هست که چند سالگی باید بچه را از پوشک بگیریم؟ یا بهترین سن برای از پوشک گرفتن کودک چه موقعی است؟

❎ خب نکته ای که وجود دارد این هست که این سوال کمی اشتباه است. یعنی چه؟ در حقیقت دستشویی رفتن نیازمند رشد رفتاری، ذهنی و بدنی بچه است و ارتباطی با سن ندارد.

❎ عموما بیشتر بچه ها بین 18 تا 24 ماهگی آماده این مرحله هستند اما شما صرف رسیدن بچه به این سن نباید بگویید که خب وقتش رسیده بلکه باید حواستان به نشانه ها باشد و البته تفاوت های فردی هر بچه، چرا که بعضی از بچه ها ممکن است حتی تا سه سالگی هم آماده از پوشک گرفتن نباشند.

❎ مراقب باشید و عجله نکنید چرا که اگر زودتر از موعد این کار را بکنید، ممکن است که این فرایند بیشتر طول بکشد.

همدلی با کودکمان مهم است!

می دانم که شما یادتان نمی آید که وقتی قرار بود برای اولین بار دستشویی بروید چه احساساتی داشتید، اما به لطف دانشمندان امروز ما اطلاع خیلی زیادی در مورد این مرحله داریم.

می دانیم که دستشویی رفتن برای بچه ها مرحله چالشی و سختی هست. آنها دچار احساسات متناقضی می شوند، بعضی بچه ها دوست دارند دستشویی را نگاه دارند، برای بعضی ها رها کردن سخت است، بعضی بچه ها دچار استرس و یا درد و سوزش می شوند. کار شما سخت و ممکن است فرسایشی باشد اما اولین نکته این است که بدانید این اتفاق برای کودک شما سخت تر است.

نشانه های آمادگی کودک برای از پوشک گرفتن

از خودتان بپرسید:

⏰ آیا کودک شما می تواند خوب راه برود و روی دستشویی بنشیند؟

⏰ آیا بچه می تواند شلوارش پایین و بالا بکشد؟

⏰ آیا بچه شما می تواند برای دو ساعت خشک و تمیز بماند؟

⏰ آیا می تواند دستورالعمل های ساده را متوجه بشود و عمل کند؟

⏰ آیا وقتی نیاز به دستشویی دارد، می تواند به شما بگوید و منظورش را برساند؟

⏰ آیا کودک شما به یادگیری استفاده از لگن علاقه نشان می دهد و می خواهد مستقل تر باشد؟ ممکن است با پرسیدن سوال در مورد دستشویی رفتن سایر اعضای خانواده به این موضوع علاقه نشان دهد؟

⏰ آیا کودک شما می تواند کلماتی را در مورد استفاده از دستشویی بفهمد و به زبان بیاورد؟ برای مثال، بگوید “پوشک من کثیف است” یا “باید دستشویی کنم”.

⏰ آیا او می تواند بین تمایل به ادرار یا مدفوع کردن و استفاده از دستشویی ارتباط برقرار کند یعنی می فهمد که دستشویی محلی برای این کار است یا بقیه برای چه کاری دستشویی می روند؟

⏰ آیا وقتی دارد ادرار می کند به شما می گوید که مثلا “من دارم جیش می کنم”؟

⏰ آیا فرزند شما نیازش به به ادرار کردن را با بی قراری یا رفتن به مکانی ساکت یا مخفی نشان می دهد؟

🔥 از بین سوالات بالا، جواب شما به چند تای آنها بله است. اگر بیشتر آنها وجود دارد، پس کودک شما فارغ از سنش آماده رفتن به دستشویی است اما اگر بیشتر جواب ها نه است، باید بیشتر صبر کنید.

🔥 نکته مهم: اگر در حال حاضر در زندگی شما یا کودک چالش یا مسئله مهمی وجود دارد، بهتر است دست نگهدارید.

مثلا تولد یک خواهر و برادر، اسباب کشی، بیماری و یا هر موضوع استرس زای دیگر. باید بدانیم که این باور که بچه ها متوجه استرس و نگرانی ما نمی شوند، اشتباه است، کودکان حتی از سن کم متوجه دعوا ها و تنش ها در خانواده می شوند، پس برای اینکه استرس کمتری به کودک وارد شود، سعی کنید تا جای ممکن مسائل را دور از چشم کودک حل کنید.

آمادگی خود والدین بسیار مهم است!

خب همانطور که گفتیم، این مرحله نه تنها برای بچه ها بلکه برای والدین هم سخت است. آیا خودتان در حال حاضر تحت فشار هستید؟ اگر آره بهتر هست که زمانی را روی خودتان کار کنید تا آماده باشد، اگر شما عصبی و نگران باشید نمی توانید به درستی کودک را از پوشک بگیرید. چرا که هم استرس خودتان را به او منتقل می کنید هم ممکن زیاد عصبانی و سرخورده بشید، کودک را تنبیه کنید و او را بترسانید.

عوارض دیر از پوشک گرفتن کودک

همانطور که گفتیم نمی توان گفت که بهترین سن گرفتن کودک از پوشک چه سنی است. می توانیم محدوده سنی مشخص کنیم اما مهمترین کار توجه به نشانه هاست.

بعضی کودکان تا حدود 3 یا 4 سالگی هم آماده از پوشک گرفتن نیستند که البته می شود موضوع را با مشاور مطرح کنید تا مطئن شوید که مشکلی ندارد.

همچنین در پاسخ به این سوال که از پوشک گرفتن بچه چقدر طول می کشد هم نمی توانیم زمان دقیقی بگوییم برای بعضی بچه ها به ویژه دختر ها این زمان کوتاه است. خیلی از بچه ها حتی خودجوش می گویند که دستشویی دارند اما برای اکثر بچه ها حدودا دو یا سه ماه زمان می برد.

اما نکته مهم اینکه اگر نشانه ها باشد ولی به هر دلیلی بچه را دیر از پوشک بگیریم، ممکن است پسرفت رشدی داشته باشد، یعنی به مراحل قبلی برگردد مثلا دوباره کلمات را اشتباه بگوید یا بجگانه رفتار کند.

📛 همچنین ممکن است کنترل مدفوع و ادرار برایش سخت تر شود.

📛 سوختگی و عفونت و درد در ناحیه تناسلی ممکن است به وجود بیاید.

📛 حس بدی نسبت به دستشویی پیدا می کند و از پوشک گرفتنش سخت تر می شود و البته ممکن است جلوی دیگران خجالت زده بشود.

روش از پوشک گرفتن بچه

وقتی خودتان آماده بودید و کودک نشانه های آماده بودن را داشت، وقتی که اوضاع خونه رو به راه بود، زمانش رسیده که دست به کار بشوید:

🔵 کلمات مناسب انتخاب کن.

سعی کنید برای اشاره به مدفوع و ادرار کودک از کلمات مثبت و جالب استفاده کنید. اشاره به آنها با کلماتی با محتوای کثیفی و نجسی می تواند اثر منفی داشته باشد.

🔵 از وسیله های درست استفاده کنید.

امروزه وسایل زیادی برای کمک به والدین طراحی شده که می توانید از آنها استفاده کنید. یکی از این وسیله ها صندلی توالت کودک است که می توانید آن را زودتر در دستشویی بگذارید و کودک را مشتاق به نشستن روی آن کنید. حتی اوایل می تواند با لباس روی آن بنشیند. یک صندلی زیبا می تواند احساس منفی کودک به دستشویی رفتن را کم کند.

🔵 برنامه ریزی کنید.

از کودکتان بخواهید چند دقیقه در فواصل دو ساعته، به خصوص اول صبح و درست بعد از خواب روی صندلی لگنی یا توالت بدون پوشک بنشیند. در این موقع کنار فرزندتان بمانید و با هم کتاب بخوانید یا در حالی که او نشسته با یک اسباب بازی بازی کنید. او را تشویق کنید و اگر هم نتوانست یا نخواست زیاد بنشیند به او یادآوری کنید که می تواند بعداً دوباره تلاش کند.

🔵 وقتی از خانه دور هستید، صندلی توالت را در صورت امکان با خودتان ببرید تا یاد بگیرد که این قضیه فقط مخصوص خانه نیست.

🔵 سرعتی عمل کنید.

وقتی بچه نشانه های دستشویی داشتن را نشان می دهد، پیچیدن به خود، چمباتمه زدن یا نگه داشتن ناحیه تناسلی – به سرعت پاسخ دهید.

کمک کنید تا با این سیگنال ها آشنا شود، کاری را که انجام می دهد متوقف کند و به سمت توالت برود. فرزندتان را تحسین کنید که به شما می گوید چه زمانی باید برود.

🔵 لباس های گشاد و راحت تنش کنید که به آسانی بتوانید آنها را در بیاورید.

🔵 بهداشت را توضیح دهید.

به دختران بیاموزید که پاهای خودشان را باز کنند و با دقت از جلو به عقب پاک کنند تا از وارد شدن میکروب ها از مقعد به واژن یا مثانه جلوگیری شود. مطمئن شوید که کودک شما بعد از آن دست های خود را بشوید.

🔵 پس از چند هفته موفقیت، خشک ماندن در طول روز، کم کم می توانید از پوشک سراغ شلوار آموزشی یا لباس زیر بروید و کودک خود را برای این موضوع تشویق کنید و یک روز خوشحال را برای خودتان بسازید.

🔵 می توانید برای هر بار موفقیت در دستشویی رفتن یک ستاره یا برچسب روی دیوار اتاق یا دفترش بگذارید و مثلا با 20 ستاره به او جایزه ای بدهید.

🔵 فرآیند دستشویی رفتن را توضیح و به کمک یک عروسک نشان بدهید.

🔵 ادرار کردن معمولا همراه با مدفوع کردن رخ می دهد، پس تمرکز اصلی شما می تواند روی مدفوع کردن باشد.

اجبار یا تهدید در کار نباشد. کم کم اول با لباس یا با پوشک و بعد بدون پوشک او را روس صندلی بنشانید و در موردش با او صحبت کنید

🔵 می توانید از کتاب های داستانی با این موضوع یا کارتون ها کمک بگیرید.

🔵 کودکان وقتی که از نظر بدنی آماده هستند و زمانی که می خواهند خشک و تمیز باشند، می توانند مثانه و روده خود را زمانی کنترل کنند و هر کودکی متفاوت است، پس بهتر است کودک خود را با دیگران مقایسه نکنید.

🔵 خیلی از مادر ها تابستان را برای از پوشک گرفتن بچه انتخاب می کنند چون که لباس‌های کمتری برای درآوردن وجود دارد و لباس‌های شسته شده سریع‌تر خشک می‌شوند.

با چالش های از پوشک گرفتن بچه چه کنیم؟

🟢 آرامش خودتان را حفظ کنید و صبور باشید.

سرزنش کردن کودک به او احساس گناه و شرم می دهد، ترساندن یا تهدید کردنش باعث استرس می شود و تمام اینها نه تنها از پوشک گرفتن بچه را سخت تر می کند بلکه باعث می شود تا مدت زمان زیادی احساس بدی داشته باشد. ممکن هست بچه در مراحل رشدی پس رفت کند، بعد ها دچار شب ادراری بشود.

🟢 اگر چالش ها زیاد هستند، اگر سن کودک بالا رفته اما همچنان نمی توانید او را از پوشک بگیرید، با پزشک صحبت کنید و اول مطمئن بشوید که مشکل جسمی نداشته باشد. اگر مشکل جسمی نبود از روانشناس کودک کمک بگیرید.

🟢 همیشه لباس برای تعویض داشته باشید تا کودک شما دچار خجالت نباشد.

🟢 سعی نکنید او را تحقیر کنید، یادتان باشد که گفتیم از پوشک گرفته شدن برای بچه ها سخت هست.

🟢 اگر کودک نسبت به دستشویی احساس بدی دارد، سعی کنید فضای دستشویی را زیبا کنید.

🟢 اگر احساس می کنید کودک دچار لجبازی شده یا مقاومت خاصی دارد، می توانید چند روز استراحت بدید و دوباره تلاش کنید. سعی کنید ریشه لجبازی یا استرس کودک را پیدا و حل کنید.

🟢 از وسایلی مثل تشک های ضد آب یا پوشک سایز بزرگ استفاده کنید.

🟢 به اشتباهات کودک مثلا نجس شدن لباس یا فرش واکنش شدید نشان ندهید. فقط برای او توضیح بدهید که چه اتفاقی افتاده و چرا نباید این اتفاق بیفتد.

نکته های مهم

🟣 به خاطر داشته باشید که اکثر کودکان می توانند روده های خود را قبل از مثانه کنترل کنند.

🟣 در سن 1 سالگی، اکثر نوزادان شبانه مدفوع نمی کنند.

🟣 در سن 2 سالگی، برخی از کودکان در طول روز خشک می شوند، اما هنوز خیلی زود است.

🟣 در سن 3 سالگی، از هر 10 کودک، 9 کودک در اکثر روزها خشک هستند – حتی در این سن، ممکن کودک خودش را خیس کند، به خصوص زمانی که هیجان زده، ناراحت یا غرق در چیز دیگری هستند.

🟣 در سن 4 سالگی، اکثر کودکان به طور قابل اعتمادی خودشان را خیس نمی کنند.

🟣 معمولاً کمی بیشتر طول می کشد تا کودکان یاد بگیرند که در طول شب ادرار نکنند.

🟣 اگرچه بیشتر آنها در سنین 3 تا 5 سالگی یاد می گیرند، اما از هر 5 کودک 5 ساله، 1 نفر گاهی اوقات رختخواب را خیس می کند.

🟣 معمولا دختر ها زودتر دستشویی رفتن را یاد می گیرند و چالش های کمتری نسبت به پسران دارند. اما نشانه های آمادگی برای هر دو مشابه است.

آموزش شبانه

بچه ها معمولاً زمان بیشتری برای رسیدن به خشک ماندن در طول شب نیاز دارد. برای خواب حتما از شلوار های کهنه و تشک های مخصوص استفاده کنید. از دادن غذاهای آبکی یا نوشیدنی ها قبل از خواب خودداری کنید و سعی کنید که کمر و ناحیه تناسلی بچه را گرم نگه دارید. وقتی کودک چند روز پشت هم خشک یا کمی مرطوب از خواب بیدار شد، یعنی برای از پوشک گرفتن شبانه آماده است. قبل از خواب حتما او را به دستشویی ببرید. از تشویق های صبحگاهی هم غافل نشوید.

آموزش به کودکان با نیاز های ویژه

نکاتی که بالا گفتیم برای کودکانی هست که مشکل خاصی ندارند و این مرحله را با کمی کمک و رفتار درست به طور طبیعی طی می کنند. اما برای برخی از کودکان مبتلا به بیماری یا ناتوانی از پوشک گرفتن می تواند خیلی سخت باشد.

در این مقاله مشاوره خانواده آویژه مجال بررسی کامل این موضوع نیست و البته که شما باید با پزشک مخصوص خودتان صحبت کنید اما اینجا چند توصیه کلی می کنیم تا شاید چراغ راهی برای والدین باشد.

🛑 برای کودکانی که در برقراری ارتباط مشکل دارند، مطمئن شوید که می تواند در مواقع نیاز به استفاده از توالت دارد با شما ارتباط برقرار کند و بداند که توالت یا صندلی توالت کجاست و می تواند به راحتی وارد و از آن اتاق خارج شود.

🛑 برای کودکی که نمی تواند صحبت کند، از یک سیستم اشاره، یک نماد و یا یک شی خاص مثل رول دستمال توالت استفاده کنید.

🛑 سعی کنید تا جای ممکن با فراهم کردن وسایل از پوشک گرفتن و دستشویی رفتن را برای او آسان کنید.

🛑 دستشویی رفتن را سرگرم کننده کنید، یک اسباب بازی خاص می تواند هنگام توالت رفتن کنار کودک باشد تا به او آرامش دهد.

🛑 ناامید نشوید. ممکن است از پوشک گرفتن کودکی با نیاز های ویژه سخت تر و زمان بر تر باشد، یک راه خوب کمک گرفتن از والدینی است که تجربه مشابه داشتند.

به خودتان استراحت بدهید.

سخنی از مشاوران آویژه

خب در این مقاله مشاوره تلفنی خانواده به بررسی نکاتی پیرامون از پوشک گرفتن بچه، سن مناسب از پوشک گرفتن، روش آن و چالش هایی که ممکن است والدین با آن مواجه بشوند صحبت کردیم. نکته مهم اینکه این فرایند زمان دقیقی ندارد و بچه ها مثل هم نیستند پس خودتان و کودکتان را تحت فشار قرار ندهید. نشانه ها را نگاه کنید و وقتی کودک آماده بود او را از پوشک بگیرید. از پوشک گرفتن بچه را عقب نیاندازید و اگر توالت رفتن او با بی قراری و درد همراه بود حتما به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید مشکل جسمی ندارد. استرس خودتان و زندگی را تحت کنترل قرار دهید تا کودک این مرحله را با آرامش پشت سر بگذارد. یادتان باشد کثیف شدن فرش یا ملحفه قطعا ضرر کمتری دارد تا آسیب دیدن روان کودک شما.

یادآوری می کنم که این مقاله آویژه برای توصیه های کلی است پس در صورتی که سوال یا چالش خاصی دارید، می توانید از مشاوران آویژه کمک بگیرید.