روانشناسی کودکان استثنایی

روانشناسی کودکان استثنایی  نشان داده یک کودک استثنایی ، کسی است که از لحاظ جسمی ، ذهنی و مخصوصا از رشد و توسعه طبیعی مشخص شده فاصله بسیار داشته باشد یعنی پایینتر باشد بطوری که از برنامه کلاس درس معمولی بهره مند نشود و نیاز به درمان ویژه در مدرسه مخصوص داشته باشد . کودکان استثنایی از دیدگاه مبحث روانشناسی کودکان استثنایی از انواع مختلف موارد زیر هستند :

• کودکان با معلولیت شنوایی
• کودکان با بیماریهای خاص
• کودکان دارای معلولیت روانی
• کودکان دارای معلولیت یادگیری
• کودکان دارای نقص گفتاری

ویژگی های کودکان استثنایی

ویژگی های کودکان استثنایی با توجه به انواع معلولیت گفته شده در روانشناسی کودکان استثنایی  شامل موارد زیر است :

1. آن ها صفات جسمی و روحی غیر معمول و متفاوت با کودکان عادی دارند .
2. معمولا در سنین پایین علائم خود را نشان میدهند .
3. یک کودک استثنایی از لحاظ جسمی ، ذهنی ، احساسی و اجتماعی از رشد و توسعه طبیعی بهرمند نمیشود .
4. یک کودک استثنایی کسی است که نمیتواند از برنامه های آموزشی معمول در کلاس درس بهره مند شود .
5. یک کودک استثنایی نیاز به اصلاح شیوه های مدرسه دارد و نیاز به نحوه تدریس خاصی در مدرسه برای توسعه حداکثر ظرفیت خود دارد .

نکات روانشناسی کودکان استثنایی

نکات روانشناسی کودکان استثنایی  شامل مباحث بسیاری است اما در ابتدا به توضیح مختصری از انواع کودکان استثنایی میپردازیم . با توجه به روانشناسی کودکان استثنایی و مباحث پزشکی معلولان شنوایی کودکانی هستند که مکانیسم شنوایی آسیب دیده دارند و در گفتار و زبان دچار مشکل میشوند . کودکان دارای معلولیت ممکن است از نظر شنوایی کاملا ناشنوا باشند . کودکان مبتلا به نقص بینایی کسانی هستند که دچار مشکلات بینایی هستند . بعضی میتوانند چاپ بزرگ را بخوانند ، در حالی که برخی از آنها با از دست دادن کامل بینایی از طریق روش های بصری نمیتوانند تدریس شوند . کودکان عقب مانده ذهنی کسانی هستند که دارای سطح پایین عملکرد فکری هستند . دسته های مختلفی از کودکان مبتلا به اختلالات ذهنی وجود دارند که عبارتند از :

• عقب ماندگی ذهنی آموزشی (EMR)
• عقب ماندگی ذهنی تمرینی (TMR)
• عقب ماندگی کارایی ذهنی (CMR)

دیگر دسته های کودکان استثنایی

با توجه به نکات روانشناسی کودکان استثنایی کودکان دارای معلولیت یادگیری مثل سایر کودکان در عملکرد فکری هستند . آنها عقب مانده ذهنی نیستند ، نه در املا و خواندن و نوشتن نه در درک ، مشکل آنها ناشی از اختلالات مغزی ، احساسات و اختلالات رفتاری است . چنین کودکانی نیاز به تکرار و تمرین ، مدل سازی و آموزش جسمانی دارند . کودکان دارای معلولیت گفتار در صحبت و نوشتن تمایل به حذف ، تحریف ، اضافه کردن و یا جایگزین کلمات عبارات دارند ، ادای حروف آنها آرام است و یا شکاف طولانی در صحبت کردن و جملات برای آنها وجود دارد . مثل کودکان دچار لکنت زبان . کودکان با بیماریهای خاص نیاز به اقدامات احتیاطی ویژه در مدرسه و حمایت های پزشکی دارند . صرع ، مشکلات دیابتی ، آسم و کم خونی بعضی از بیماری های ویژه در این کودکان است .

مشاوره و روانشناسی کودکان استثنایی

مشاوره و روانشناسی کودکان استثنایی به ما میگوید که تمام کودکان نیازهای اساسی خاصی دارند . نیازهای این کودکان اغلب با مشکلات خاصی همراه است . نیازها و مشکلات کودکان مشابه و در عین حال متفاوت از کودکان استثنایی است . نیازها و مشکلات کودکان استثنایی نیز بستگی به جهت و میزان انحراف آنها از الگوی رشد کودکان عادی و نوع استثنایی آنها دارد . هرچند نیاز و مشکلات کودکان استثنایی با ویژگی های آنها مرتبط است ، آنها نیازمندی ها و مشکلات خاصی مانند نیاز به آموزش مناسب ، نیاز به عملکرد مستقل ، نیاز به احترام به فردیت و غیره دارند . دانش آموزانی که از لحاظ ذهنی عقب مانده اند ، کسانی هستند که دارای حداقل یادگیری تحصیلی در موضوعات مختلف در مدرسه هستند . چنین کودکان دارای مشکلات سازگاری اجتماعی هستند و نیاز به مدارس مخصوص کودکان استثنایی هستند .

مشاوره و روانشناسی کودکان استثنایی همچنین اذعان میدارد کودکان معلول مانند کودکان غیر معلول به جز اختلالات خاص خود نیازمند محبت هستند . به عنوان مثال ، یک کودک نابینا مثل هر کودک دیگر است ، به جز اینکه توانایی دیدن ندارد . از مهمترین نکات روانشناسی کودکان استثنایی این است که کودکان دارای معلولیت دارای یک حق اساسی برای زندگی و مشارکت کامل در تمامی تنظیمات و برنامه هایی هستند که به صورت طبیعی در زندگی هر فردی رخ میدهد . اما آگاهانه یا ناآگاهانه ، همه ما تمایل داریم که آنها را در مدرسه ، خانه ، محل کار و یا حتی در جامعه منزوی کنیم . در مشاوره روانشناسی برای این کودکان ما فهمیدیم که نادیده گرفتن شدن و احساس اضافی بودن ضربات روحی شدیدی را در این کودکان باعث میشود .

مطالب روانشناسی کودکان استثنایی

مطالب روانشناسی کودکان استثنایی را مختصرا در متون بالا بیان کردیم . اکنون با توجه به نکات روانشناسی کودکان استثنایی  باید بدانید که کودکان معلول دارای میل قوی برای عملکرد مستقل هستند . امروزه و در جوامع بشری ما به جای کمک به آنها برای به حداکثر رساندن فعالیت مستقل آنها در محیط عادی ، آنها را به دیگران وابسته میکنیم . شاید به همین دلیل است که بسیاری از کودکان معلول نابینا و ارتوپدی توانایی انجام مستقل کارها را ندارند . یکی از اهداف آموزش ویژه ، آموزش مهارت های خودآموزی کودکان ، مهارت های زندگی روزمره ، مهارت های حرفه ای و کمک به آنها برای مدیریت امور خود به صورت مستقل در طول بزرگسالی است . چرا که آنها انسان هایی با ظرفیت یادگیری مهارتی مخصوص به خود هستند .

با توجه به مطالب روانشناسی کودکان استثنایی مهم است که بدانید کودکان زیادی در سراسر جهان وجود دارند که از هنر ها و ظرفیت های علمی بیشتری از کودکان عادی برخوردارند . آنها را میتوانید با یک سرچ کوچک در نرم افزار گوگل گوشی همراه خود به راحتی مشاهده کنید . با توجه به روانشناسی کودکان استثنایی این کودکان بسیار حساس هستند و همنوعان ما هستند و تنها به دلیل معلولیت ذهنی یا جسمی از جامعه انسانی متفاوت نیستند . این کودکان به محبت بسیار احتیاج دارند و نیازمند پیگیری های والدین خود هستند . روانشناسی کودک نشانگر نقش مهم والدین در روحیه فرزندان استثنایی است سعی کنید نقش مهم خود را در هدف بخشی و بهتر کردن کیفیت زندگی کودک استثنایی خود فراموش نکنید .

تربیت و روانشناسی کودکان استثنایی

تربیت و روانشناسی کودکان استثنایی نیز امری بسیار مهم است چرا که این کودکان هم نیاز به رشد و تعالی در مسیر زندگی خود هستند . یک کودک استثنایی صرف نظر از اینکه چه معلولیتی دارد و چه چیزی را از دست داده ، شخصیت خود را دارد . او فکر میکند ، یاد میگیرد و به شیوه خود با محیط سازگار است . او توانایی زندگی بهتر و بهبود سطح عملکرد خود را در جامعه دارد .در مشاوره و روانشناسی کودکان استثنایی معلمان باید بر توانایی کودک اعتماد داشته باشند . در مدرسه ، کودکان استثنایی فرصتی برای بیان کامل خود ندارند . فردیت آنها سرکوب میشود و بارها توسط معلمان مجازات میشوند . این کودکان به توجه و محبت چندین برابر یک کودک عادی نیاز دارند .

روش های مفید

در تربیت و روانشناسی کودکان استثنایی والدین باید بتوانند خونسردی و آرامش خود را حفظ کنند و بسیار صبور باشند چرا که این کودکان نیاز به تمرین و تکرار بسیار از جانب آموزگاران و والدین خود دارند . سعی کنید در این امر از یک پرستار کودک یا یک آموزگار توانمند کمک بگیرید تا بتوانید به بقیه امور زندگی روزمره تان نیز برسید . در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در مبحث روانشناسی کودکان استثنایی با یک مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی ارتباط برقرار کنید .

خدمات مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه

لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .

در این راستا مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه خدمات متنوعی را در زمینه روانشناسی کودک به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد .

منبع:  Exceptional Learners – Education and Psychology of the …