جویدن ناخن یکی از عادت های رایج بین کودکان نوپا است. ناخن جویدن کودکان ناخوشایند، آزار دهنده و حتی برای سلامتی آنها مضر است. اختلال ناخن جویدن در کودکان می تواند به سلامت دندان و ناخن کودک آسیب برساند. ناخن جویدن در کودکان جز عادات عصبی به حساب می آید و می تواند علت های مختلفی داشته باشد. مسلما علت ناخن جویدن کودک دو ساله با علت ناخن جویدن کودک 4 ساله می تواند بسیار متفاوت باشد. حدود نیمی از کودکان ناخن های خود را می جوند، اما خوشبختانه در اکثر مواقع با گذشت زمان، این عادت ترک شده و متوقف می شود. پس مهم ترین نکته این است که والدین به دنبال درمان ناخن جویدن کودکان باشند. شما به عنوان پدر یا مادر باید سعی کنید اجازه ندهید که این عادت آزار دهنده جزئی به یک عادت همیشگی و اصلی تبدیل شود.

چگونه ناخن خوردن کودک را ترک دهیم؟ خوردن ناخن در کودکان نشانه چیست؟ به دلیل سوالات مکرر شما در زمینه ناخن جویدن کودکان، مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه مقاله جامع و تخصصی را در زمینه علت ناخن جویدن در کودکان و راه های مقابله با این اختلال، نگارش کرده اند. اگر شما نیز دلیل ناخن خوردن کودک خود را نمی دانید و یا راه های مقابله با آن را بلد نیستید، خواندن این مقاله جامع و تخصصی را فراموش نکنید. خواندن این مقاله سوالات و مشکلات شما را در زمینه ناخن جویدن کودکان، حل می کند.

چرا فرزند نوپای من ناخن هایش را می جود؟

اگر کودک شما شروع به ناخن جویدن کرده است، نگران نباشید. مطالعات نشان می دهد که حدود 30 تا 60 درصد از کودکان، اختلال ناخن جویدن دارند. پس این مشکل فقط برای کودک شما نیست. حال این سوال پیش می آید که چرا کودکان ناخن می جوند؟

ژنتیک

برخی از تحقیقات نشان می دهند که علت ناخن جویدن کودکان می تواند عوامل ژنتیکی باشد. اگر شما در خانواده خود سابقه ناخن جویدن در سنین پایین را داشته باشید، کودک شما نسبت به انجام این عمل مستعد تر است.

استرس و اضطراب

اگر می بینید که کودک نوپایتان ناخن می جود، سعی کنید این موضوع را بررسی کنید که آیا اخیرا کودک شما تجربه استرس و اضطراب زیاد را داشته است؟ ناخن جویدن کودک دو ساله ممکن است راهی برای کاهش تنش باشد. اگر فرزندتان را به تازگی از پوشک گرفته اید شاید او از استرس دستشویی رفتن شروع به ناخن جویدن کند. برای کسب اطلاعات دقیق در رابطه با نحوه مناسب از پوشک گرفتن می توانید مقاله نحوه از پوشک گرفتن کودک را مطالعه بفرمایید.

جلب توجه کردن

کودک نوپای شما ممکن است برای جلب توجه کردن و برای اینکه مسلما شما نسبت به این رفتارش واکنش نشان می دهید و به او بگویید این کار را انجام نده، ناخن هایش را می جود. شاید او به دلیل کم توجهی شما از این عمل برای جلب کردن توجه و اصرار کردن شما برای توقف ناخن جویدن، استفاده می کند.

اذیت بودن

اگر ناخن های فرزندتان را به خوبی کوتاه نکرده باشید و او اذیت باشد. شاید از ناخن جویدن برای خلاص شدن استفاده کند. ناخن های بلند ممکن است فرزندتان را اذیت کند و او با دندان هایش بخواهد آنها را کوتاه کند.

با این حال، بیشتر متخصصان و روانشناسان ناخن جویدن کودکان را یک عادت می دانند. عادت از نظر روانشناسی رفتاری تکراری است که کودک شما آن را انجام می دهد. او گاهی خودش نیز متوجه این موضوع نمی شود که دارد ناخن هایش را می جود. مثلا ممکن است در حال تماشای تلوزیون باشد و ناخودآگاه دست خود را مک بزند و یا ناخن انگشتش را بجود.

تقلید

کودکان هنگامی که در کنار هم سالان خود قرار می گیرند، ممکن است رفتارهای آنها را نیز تکرار کنند. او تصور می کند چون دیگران این کار را انجام می دهند پس بد نیست و مشکلی ندارد. در اصل یک کودک می تواند الگوی رفتاری کودک دیگر باشد. اگر فرزندتان با کودکی که ناخن می جود هم بازی است به احتمال زیاد او نیز این عادت را تقلید کرده و بر روی آن تاثیر منفی می گذارد.

لجبازی

یکی دیگر از دلایل ناخن جویدن کودکان می تواند لجبازی کردن کودک باشد. اگر شما کودک لجبازی داشته باشید و به او بگویید که این کار را انجام نده، او برای انجام آن راغب تر شده و عمل زشت خود را بیشتر از قبل انجام می دهد. لجبازی می تواند یکی از مهمترین علت ناخن جویدن کودک سه ساله باشد.برای مقابله و درمان لجبازی در کودکان مقاله نحوه برخورد با کودک لجباز را مطالعه بفرمایید.

عادت ها سه دلیل اصلی دارند که عبارتند از:

کسالت

اگر کودک ما بی حوصله باشد و یا از موضوعی احساس ناراحتی و کسالت داشته باشد ممکن است شروع به ناخن جویدن کند. کودکان گاهی برای فرار از بی حوصلگی ناخن های خود را می جوند.

تسکین

گاهی از عادت ها برای تسکین و فرار از اضطراب و استرس استفاده می کنند. جویدن ناخن ممکن است پاسخی به استرس ها و یا مشکلات ذهنی باشد. مثلا اگر پدر و مادر با یکدیگر دعوا کنند، مسلما فرزند حجم بالایی از استرس را در خود احساس می کند. او برای تسکین و از بین بردن این استرس ناخودآگاه شروع به ناخن جویدن می کند. گاهی او برای رسیدن به خواسته هایش از این کار استفاده می کند. مثلا بخاطر دریافت شکلات بیشتر شروع به ناخن جویدن می کند.

آرام بخش

برخی از کودکان برای اینکه بتوانند بخوابند انگشت شست خود را می مکند و یا ناخن های خود را می جوند. آنها از این رفتار و عادت برای رسیدن به آرامش استفاده می کنند. این یعنی رفتار تکراری ناخن جویدن باعث آرامش بخشیدن به کودک شده است. ماهیت تکراری جویدن ناخن نشان می دهد که یک فرایند تسکین دهنده یا آرام کننده برای مغز کودک شماست.اگر فرزند شما به شدت پرخاشگر شده و این موضوع ناخن جویدن او را تشدید کرده است. به شما توصیه می کنم مقاله درمان پرخاشگری کودکان را مطالعه بفرمایید.

آیا باید نگران ناخن جویدن فرزندمان باشیم؟

در اکثر موارد این عادت به سادگی فراموش شده و ناپدید می شود. پس نیازی به استرس داشتن و نگرانی نیست. البته این موضوع به معنای آن نیست که ناخن جویدن کودکان امری پسندیده و یا بدون آسیب باشد. جویدن ناخن ها نه تنها می تواند باعث ناراحتی های جزئی مانند بد شکل شدن ناخن ها شود، بلکه ممکن است منجر به عفونت و مشکلات دندانی نیز شود. پس اینکه کودکتان دائم ناخن های خود را می جود اصلا خوب نیست اما جای نگرانی ندارد. زیرا شما با استفاده از راهکارهای مناسب می توانید به درمان ناخن جویدن کودکان کمک کنید.

راهکارهایی برای درمان ناخن جویدن کودکان

برخی از والدین زیاد نگران ناخن جویدن کودک خود نیستند یا آن را عادت گذرا می دانند. آنها بهترین رویکرد را نادیده گرفتن می دانند و سعی می کنند از هیچ اخطار نابه جایی برای کودک خود استفاده نکنند. زیرا می دانند پاسخ نامناسب دادن باعث لجبازی و یا بدتر شدن اوضاع می شود. اما برخی از والدین نمی توانند به راحتی از کنار این موضوع گذشته و نادیده بگیرند. آنها دائم کودک خود را سرزنش و یا تنبیه می کنند. باید گفت هیچکدام از این رفتارها هنگام مواجه با ناخن جویدن کودکان درست و مناسب نیست. در این قسمت مشاوران مرکز مشاوره آویژه چند مورد از بهترین و مسمر ثمرترین راهکارها را برای درمان ناخن جویدن کودکان توضیح داده اند.

ناخن های کودکتان را کوتاه کنید

اجازه ندهید ناخن های کودکتان بزرگ شود تا او بتواند عادت ناخن جویدن خود را تکرار کند. کوتاه کردن ناخن های کودک، سطح زیر ناخن ها را کاهش می دهد. این کار علاوه بر اینکه ناخن جویدن را کاهش می دهد باعث می شود آلودگی، کثیفی و باکتری کمتری زیر ناخن ها جمع شده و وارد دهان فرزندتان شود. همیشه یک ناخن گیر کوچک در دسترس خود داشته باشید و برای مدتی حواستان باشد که ناخن های کودکتان بلند نشود. این کار باعث می شود تا عادت ناخن جویدن به مرور از ذهن فرزندتان پاک شود.

جایگزین مناسبی پیدا کنید

به دنبال جایگزین مناسبی باشید که فرزندتان به جای ناخن های خود، آنها را در دهانش بگذارد. اگر کودک شما می تواند میوه و یا خوراکی هایی مانند هویچ، سیب و … را گاز بزند و بخورد پس این یک جایگزین عالی برای او می تواند باشد. هنگامی که مشاهده کردید فرزندتان ناخن می جود به او یک هویج، کرفس، سیب و … بدهید. او با خوردن این گونه خوراکی ها ناخن جویدن را فراموش می کند. فقط حواستان باشد که تنقلات شیرین را جایگزین ناخن جویدن نکنید. خوراکی های مضر و تنقلات شیرین اصلا جایگزین مناسبی نیستند. این کار یعنی شما یک عادت را با عادت بد دیگر عوض کرده اید که هیچ سودی ندارد.

تمرکز کودک را به سمت دیگری منعطف کنید

به فرزندتان چیزی بدهید تا روی آن تمرکز کند. شما باید از وسیله ای استفاده کنید که باعث می شود انگشتان دست کودک شما را فعال نگه دارد. مثلا می توانید از خمیر بازی برای سرگرم کردن و فعال نگه داشتن انگشتان دست کودک خود استفاده کنید. یک توپ کوچک و نرم را به فرزند خود بدهید تا اگر استرس دارد یا از مشکلی رنج می برد، با فشار دادن و یا لمس کردن توپ نرم تمام استرس و اضطراب خود را تخلیه کند. این کار به آنها کمک می کند تا به جای استفاده از ناخن جویدن برای کاهش استرس و اضطراب خود از بازی، فشار دادن و تمرکز کردن انگشتان بر روی یک توپ یا خمیر بازی استفاده کنند.

از یک کلمه برای رمز بین خودتان و کودکتان استفاده کنید

همانطور که در بالا گفته شد، ناخن جویدن کودکان دو ساله، سه ساله و یا چهار ساله و … می تواند یک عادت بوده باشد. حتی خود کودک نیز از این کار خودآگاهی نداشته و ناخودآگاه آن را انجام می دهد. پس شما می توانید از یک کلمه به عنوان کلمه رمز بین خودتان و فرزندتان استفاده کنید. وقتی مشاهده می کنید که کودکتان در حال جویدن ناخن هایش است، به آرامی و طوری که دیگران متوجه نشوند از کلمه رمز بین خود و فرزندتان استفاده کنید. سعی کنید از کلماتی استفاده کنید که معنای هشدار را به فرزند شما بدهد. حواستان باشد که همیشه بدون اینکه دیگران متوجه شوند، به کودک خود هشدار دهید. این کار باعث می شود تا به مرور این عادت های عصبی فرزندتان حل و ناپدید شود.

از پاداش استفاده کنید

شما می توانید یک پستر و یا نمودار را به دیوار اتاق فرزندتان نصب کنید. هر روزی که فرزندتان ناخن هایش را نمی جود برای او یک ستاره بزنید. برای فرزندتان یک قانون مشخص کنید. مثلا اینکه اگر تعداد ستاره ها به 10 عدد برسد، برایش جایزه خوبی خواهید گرفت. اگر فرزندتان نمی تواند یک روز کامل را بدون ناخن جویدن سپری کند و اذیت می شود. می توانید روز را به بخش های کوچکتری تقسیم کنید. مانند قبل از صبحانه، در طول شام و … . البته حواستان باشد که این کار شما باعث نشود فرزندتان شخصیت شرطی بگیرد و همیشه برای انجام هر کاری از شما جایزه و پاداش بخواهد.

از لاک های ناخن تلخ و ضد جویدن استفاده کنید

لاک های ناخن ضد جویدن یکی از موثرترین داروی ناخن جویدن کودکان است. اگر فرزندتان با هیچ روشی ناخن جویدن را ترک نکرد می توانید از این لاک ها استفاده کنید. این لاک ها طعم بدی دارند و کودکتان هر بار که ناخن هایش را در دهانش می کند با مزه وحشتناک و بد آن مواجه شده و دست از ناخن جویدن بر می دارد. البته باید مراقب باشید، زیرا برخی از این لاک ها دارای استون و یا مواد شیمیایی هستند و اگر کودکتان دست خود را به چشم هایش بزند باعث ایجاد سوزش چشم او می شود. به همین دلیل قبل از خرید با پزشک و یا داروساز مشورت کنید و ایمن ترین گزینه را انتخاب کنید. طعم بد باعث می شود کودک شما نسبت به این عادت هوشیارتر شود.

توجه به اضطراب و استرس کودک و کاهش آنها

با وقایع استرس زا در زندگی کودک خود مانند تولد خواهر یا برادر جدید، رفتن والدین به سرکار، فوت عزیزان و … با توجه کردن و محبت بیشتر، مقابله کنید. به کودک خود کمک کنید تا از راه های بهتری برای رفع استرس و کاهش آن استفاده کند. مانند فعالیت های بدنی، نقاشی کردن، موسیقی و … . اگر کودک شما این استرس و اضطراب را به دلیل تولد نوزاد دارد پس باید بیشتر از قبل حواستان را به کودک خود بدهید. فرزند اول بودن می تواند استرس و اضطراب را برای کودک شما به همراه داشته باشد. برای کسب اطلاعات در رابطه با ویژگی های فرزند اول میتوانید مقاله خصوصیات فرزند اول را مطالعه بفرمایید.

از سرزنش کردن استفاده نکنید

هرگز فرزند خود را بخاطر ناخن جویدن سرزنش و یا تنبیه نکنید. این کار نه تنها باعث ناپدید شدن این رفتار نمی شود، بلکه حواس فرزندتان را به سمت عادت زشت خود می کشاند. در عوض سعی کنید حواسش را پرت کنید. او را به بازی هایی که دوست دارد سرگرم کنید و به هر نحوی سعی کنید حواس او را از جویدن ناخن پرت کنید.

از مشاوره کودک کمک بگیرید

اگر راهکارهایی که در بالا گفته شد، مسمر ثمر نبود و همچنان کودکتان دست از این رفتار و عادت خود برنداشت. پس بهتر است برای درمان و ناپدید کردن این رفتار از یک مشاوره کودک استفاده کنید. مشاور کودک ابتدا مشکل شما را بررسی کرده و سپس متناسب با مشکل و شخصیت فرزند شما، راهکارهایی برای درمان آن پیشنهاد می دهد.

نکات مهم در رابطه با ناخن جویدن کودک

از توبیخ های بی پایان، سخنرانی های طولانی، فریاد زدن، سرزنش کردن و یا تنبیه کودک خود برای پایان دادن به ناخن جویدن استفاده نکنید. این کار نه تنها فرزندتان را از ناخن جویدن باز نمی دارد بلکه کودک را مصمم تر می کند تا به شما نشان دهد رئیس و صاحب این انگشت ها و ناخن ها کیست.

بین سنین 2 تا 3 سالگی کودک شما در مرحله رشد استقلال در مقابل شرم یا شک است. اگر به کودک خود اجازه ندهید به اندازه کافی مستقل باشد و یا کارها را متناسب با افکار خود انجام دهد پس او به توانایی های خود شک می کند. این موضوع باعث کاهش اعتماد به نفس و عزت نفس او می شود. در نهایت شروع به ناخن جویدن می کند.

کودکان چهار ساله غرور خاص خود را دارند، با سرزنش کردن و یا تنبیه فرزندتان جلوی دیگران او را تحقیر نکنید.

اگر ناخن جویدن به صورت دائم و همیشگی باشد می تواند باعث شود رشد ناخن های کودک شما کاهش یافته و برای کودک مشکلاتی را در زمینه سلامت دندان و ناخن ها به همراه خواهد داشت. پس اگر متوجه این موضوع شدید که ناخن جویدن کودکتان ادامه دار بوده و به یک عادت دائمی تبدیل شده است نسبت به حل و ناپدید کردن این مشکل سعی و تلاش کنید.

بیش از اندازه توجه کردن به عادت های بد فرزندتان به احتمال زیاد نتیجه معکوس خواهد داشت. این کار می تواند باعث شود که جویدن ناخن بدتر از قبل شده و افزایش یابد.

احتمال دارد که جویدن ناخن گاهی بهتر شود و سپس دوباره بدتر شود. این روند بخشی از فرآیند رهایی از یک عادت بد است. با این حال، مسلما با گذشت زمان، ناخن جویدن کودک شما احتمالا کاهش می یابد. پس صبور باشید.

سخنی از مشاوران آویژه

جویدن ناخن در کودکان یک رفتار ناپسند و عادت بد تلقی می شود. سعی کنید دلیل ناخن جویدن کودکان را بیابید و برای مقابله با آنها اقدامات لازم را انجام دهید. به یاد داشته باشید که تنبیه های سخت و نامناسب با سن کودک نه تنها مشکل را حل نمی کند بلکه مشکلات دیگری را نیز به مشکل شما اضافه خواهد کرد. پس از رفتارهای صحیح و حرف های مناسب برای مقابله و درمان این مشکل در کودک خود استفاده کنید. به یاد داشته باشید که ترک عادت های بد، سخت و طاقت فرسا است. اگر فرزندتان برای ترک این عادت قدم برداشته اما موفق نبوده است، پس به او امیدواری بدهید و او را به سمت رفتار درست راهنمایی کنید. اگر فرزندتان به خاطر جویدن ناخن هایش خودش نیز ناراحت و افسرده شده است، با او احساس همدلی کنید و یادآوری کنید تنها نیست. هرگز اجازه ندهید کودکتان ناامید و خسته شود. شما می توانید از مشاوره خانواده برای درمان ناخن جویدن فرزندتان کمک بگیرید.

سوالات متداول

خوردن ناخن باعث مرگ می شود؟

ناخن جویدن می تواند مشکلات زیادی را با خود به همراه داشته باشد. مانند عفونت های دهان، مشکل در سلامتی دندان ها، التهاب، ناخن هایی با رشد کم و شکل نامناسب و … اما این مشکلات آنقدر شدید نیست که باعث مرگ یا تلفات انسانی شود. تا به حال چنین چیزی گزارش نشده است که کودکی بر اثر ناخن خوردن مرده باشد.

آیا ناخن جویدن یک اختلال روانی است؟

کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ناخن جویدن مزمن را به عنوان یک اختلال وسواسی اجباری (OCD) طبقه بندی می کند. ناخن جویدن، جویدن پوست لب، کشیدن موها و … در یک شاخه از اختلالات وسواسی اجباری طبقه بندی می شود.