آیا فرزند شما نیز هنگام مواجه با مسائل و مشکلات به شدت مضطرب می شود؟ آیا کودکتان دائم نگران است و استرس دارد؟ همه افراد استرس و اضطراب را در زندگی تجربه خواهند کرد. استرس و اضطراب مکانیسمی است که توسط بدن برای مدیریت و سازگاری با موقعیت ها و چالش ها ایجاد می شود. داشتن مقدار کمی استرس و اضطراب می تواند مفید بوده و باعث پیشرفت انسان شود. اما فشارهای منفی و استرس و اضطراب بیش از حد، مخصوصا در دوران کودکی، می تواند باعث آسیب های روانی و جسمانی زیادی شود. بنابراین دانستن عوامل استرس و اضطراب در کودکان، نشانه های استرس در کودکان و عوارض ترس شدید در کودکان می تواند به کاهش استرس و اضطراب دوران کودکی کمک بسیار زیادی کند.

مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به دلیل سوالات مکرر شما عزیزان در رابطه با علائم اضطراب در کودکان و علت بروز استرس در کودکان و …، به بررسی استرس و اضطراب در کودکان پرداخته اند. مقاله زیر، که یک مقاله جامع و تخصصی است، نتیجه تحقیقات و بررسی های مشاوران ما در رابطه با اضطراب و استرس در کودکان است. به شما توصیه می کنم خواندن این مقاله کامل و کاربردی را از دست ندهید. با ما همراه باشید.

استرس و اضطراب در دوران کودکی چقدر شایع است؟

استرس و اضطراب دوران کودکی می تواند در هر شرایطی وجود داشته باشد. که در برخی از موارد، نیاز به تطبیق با کودک و یا تغییر موقعیت کودک است. استرس ممکن است ناشی از تغییرات مثبت در زندگی کودک مانند به دنیا آمدن فرزند جدید و یا ایجاد یک فعالیت جدید باشد. اما معمولا در اکثر موارد تغییرات منفی هستند که باعث بروز استرس و اضطراب در کودک می شوند. مثل بیماری یا مرگ یکی از اعضای خانواده.

مطالعات و تحقیقات انجام شده نشان می دهد که سطح استرس در کودکان در دهه های گذشته افزایش یافته است. یکی از علل افزایش استرس در کودکان قرار گرفتن در موقعیت های مختلف و قرار دادن کودک در رقابت با سایر کودکان است. ناموفق بودن در موقعیت ها و نگرانی بابت عقب ماندن در رقابت ها باعث شده است که کودکان و نوجوانان سطح بالایی از استرس و اضطراب را تجربه کنند. طبق گزارش روانشناسان، تقریباً از هر چهار کودک یک نفر قبل از 19 سالگی افسردگی ناشی از استرس و اضطراب زیاد را تجربه می کند. این استرس و اضطراب زیاد ناشی از فشار رقابت با همسالان، نگرانی در رابطه با امتحانات مدرسه و … است.

نشانه های اضطراب در کودکان

همانطور که گفته شد، استرس و اضطراب در مقادیر کم می تواند برای کودک مفید باشد. اما استرس بیش از حد می تواند بر نحوه تفکر، رفتار و احساسات کودک شما تاثیرات منفی به جا گذارد. پس بهتر است ابتدا در رابطه با علائم استرس در کودکان و نشانه های نگرانی و اضطراب کودکان اطلاعات مفیدی را بدانید، تا در صورت لزوم به دنبال درمان و دور کردن استرس و اضطراب از کودک خود باشید. مهم ترین علائم اضطراب در کودکان عبارتند از:

کودک به سختی می تواند تمرکز کند و همیشه پریشان است.

یکی از علائم اضطراب در کودکان نخوابیدن یا بیدار شدن در شب همراه با کابوس و رویاهای بد است. کودکانی که به تازگی اتاق خوابشان جدا شده است و به تنهایی می خوابند، بیشتر درگیر این موضوع می شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید مقاله راهکارهایی برای تنها خوابیدن کودکرا مطالعه بفرمایید.

شب ادراری نیز می تواند به دلیل استرس و اضطراب در کودک باشد.

امتناع از رفتن به مدرسه یا خانه دوست و خویشاوند. زیرا ممکن است عوامل استرس زا در آنجا باشند.

اضطراب و استرس می تواند باعث شود کودک احساس ترس، وحشت، خجالت یا شرم کند.

درست غذا نخوردن کودک و بی اشتهایی او، می تواند از علائم اضطراب و استرس باشد.

کودکان مضطرب به سرعت عصبانی می شوند و در هنگام طغیان و عصبانیت نمی توان آنها را کنترل کرد.

استفاده مکرر از توالت یا داشتن احساس تنش و بی قراری یکی دیگر از نشانه های کودکان استرسی است.

یکی دیگر از علائم استرس در کودکان این است که دائما نگران هستند و در رابطه با هر موضوعی افکار منفی دارند. آنها نمی توانند مثبت اندیش باشند.

کودکانی که استرس و اضطراب زیادی دارند همیشه گریه می کنند. در بیشتر مواقع شما نمی توانید دلیل قانع کننده ای برای گریه کردنشان پیدا کنید.

از نشانه های اضطراب در کودکان این است که همیشه می خواهند در کنار شما باشند، حتی در مدرسه! چسبنده بودن و جدا نشدن از والدین می تواند نشانه اضطراب در کودکان باشد.

هنگامی که شما حضور نداشته باشید، آنها به شدت مضطرب و نگران می شوند.

داشتن درد در قفسه سینه، معده درد، سر درد و احساس ناخوشی نیز از نشانه های استرس در کودکان می تواند باشد.

انواع اضطراب در کودکان

شاید برای شما نیز این سوال به وجود آمده باشد که کودکان معمولا چه اضطراب و استرسی را تجربه می کنند؟ انواع مختلفی از استرس و اضطراب در کودکان وجود دارد. بسته به خصوصیات و شخصیت کودک، می تواند فرزند شما از یک یا چند نوع از این اضطراب ها رنج ببرد. رایج ترین انواع اضطراب و استرس در کودکان عبارتند از:

ترس در رابطه با موضوع مشخص

یکی از انواع اضطراب های طبیعی در کودکان، به دلیل ترس یا فوبیا از موضوع خاصی است. اکثر کودکان معمولا از چیزهایی مانند هیولا، سگ یا آب و تاریکی و … می ترسند. ترس یک بخش کاملا طبیعی از رشد کودکان است. اما اگر این ترس زیاد شود و زندگی روزمره کودکتان را تحت تاثیر قرار دهد، دیگر طبیعی نیست. ترس شدید می تواند منجر به نوعی اختلال اضطراب در کودکان شود. اگر کودکتان هنگام شب و تاریکی دائم بترسد یا با دیدن گربه آنطرف خیابان شروع به گریه کردن کند. این ترس به استرس و اضطراب در کودک تبدیل می شود. اگر فرزند شما نیز هراس زیادی از موضوعات مختلف دارد بهتر است با یک مشاوره کودک در این رابطه مشورت کنید. مشاور متناسب با مشکل کودکتان، راهکارهایی برای مقابله با ترس و استرس کودک به شما پیشنهاد خواهد داد.

اختلال اضطراب فراگیر

همانطور که گفته شد ترس و نگرانی در کودکان تا حدودی طبیعی است. اما برخی از کودکان و نوجوانان دچار بیماری دراز مدتی به نام اختلال اضطراب فراگیر می شوند. این اختلال باعث می شود که کودک شما اضطراب و نگرانی بیش از حدی را در رابطه با موضوعات مختلف تجربه کند. در این شرایط، کودک شما به جای داشتن احساس اضطراب در رابطه با یک رویداد خاص، نسبت به طیف وسیعی از موقعیت ها و مسائل مضطرب است. اختلال اضطراب فراگیر منجر به خستگی، تحریک پذیری، تنش عضلانی، مشکل در تمرکز یا اختلالات خواب می شود. کودکانی که تحت تاثیر این اختلال قرار می گیرند، بیشتر روزها را احساس نگرانی و اضطراب می کنند و اغلب به دنبال به دست آوردن آرامش هستند، اما نمی توانند.

اضطراب جدایی

اضطراب جدایی در کودکان به این معنی است که کودک نگران نبودن با والدین و یا مراقبان خود است. اضطراب جدایی در سنین 1 تا 3 سال امری طبیعی است. اما برای کودکان بزرگتر، اگر ترس یا اضطراب بیش از حد در مورد جدا شدن از مراقبین باشد، اصلا طبیعی نیست. کودکان مبتلا به این نوع اختلال اضطراب اغلب نگران مرگ والدین یا جدا شدن از آنها هستند. آنها ممکن است از بیرون رفتن یا رفتن به مدرسه امتناع کنند. کودکان در مورد جدا شدن از والدین خود همیشه کابوس می بینند یا هنگام فاصله افتادن آنها با والدین علائم فیزیکی مانند سر درد، حالت تهوع و اضطراب بیش از حد دارند.

اگر فرزند شما نیز از اختلال اضطراب جدایی رنج می برد، نگران نباشید. شما با مطالعه مقاله کاهش اختلال اضطراب جدایی در کودکان می توانید راهکارهایی برای کاهش اضطراب جدایی فرزند خود پیدا کنید.

اضطراب اجتماعی

اضطراب اجتماعی عدم تمایل به قرار گرفتن در جمع، دیدن دوستان یا شرکت در فعالیت های اجتماعی و گروهی است. اگر کودک شما ترس شدیدی از شرکت در کلاس یا تعامل با همسالان خود دارد، ممکن است به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا باشد. کودکان این استرس و اضطراب خود را با پرت کردن اشیاء همراه با عصبانیت، گریه کردن، چسبیدن به بزرگسالان، امتناع از صحبت کردن و … نشان می دهند. کودکان مضطرب از قرار گرفتن در محیط های اجتماعی خودداری می کنند.

اضطراب مبتنی بر مدرسه رفتن

برخی از کودکان در مورد رفتن به مدرسه، انجام تکالیف مدرسه، دوستی یا رقابت با همکلاسی های خود و … نگران و مضطرب می شوند. به خصوص اگر در حال تغییر مدرسه یا هنگام ارتقاء سطح تحصیلی آنها باشد. کودکانی که از مدرسه رفتن مضطرب و نگران هستند ممکن است همیشه این موضوع را با شما در میان نگذارند. در عوض با بهانه هایی مانند سردرد، شکم درد یا احساس بیماری می خواهند از مدرسه رفتن امتناع کنند. یکی از نشانه های اضطراب مدرسه رفتن این است که کودک شما صبح خود را با گریه کردن و یا شکایت از خسته بودن آغاز می کند. این نوع استرس و اضطراب اگر درمان نشود می تواند مشکلات جدی را برای شما به همراه داشته باشد. پس بهتر است با کودک خود در رابطه با دلیل مدرسه نرفتن و یا ترس ها و نگرانی هایش صحبت کنید.

کودکان وابسته از رفتن به مدرسه فرار می کنند و دائم در این باره استرس و اضطراب دارند. مطالعه مقاله راهکارهایی برای مدرسه رفتن کودک وابسته می تواند به شما کمک کند تا راهی برای کاهش وابستگی کودک و رفتن او به مدرسه پیدا کنید.

سایر اختلالات اضطرابی

اختلال استرس پس از سانحه و اختلال وسواس فکری اجباری از دیگر اختلالات اضطرابی هستند که گاهی کودکان را تحت تاثیر قرار می دهند. البته این نوع اختلالات اضطرابی اکثرا در بزرگسالان دیده می شود.

علل استرس و اضطراب در کودکان چیست؟

عوامل بروز اضطراب در کودکان بسته به سن کودک، متفاوت است. مثلا اضطراب جدایی در کودکان کوچکتر رایج است. درحالی که اضطراب و نگرانی در رابطه با عملکرد در مدرسه، روابط و اضطراب اجتماعی در کودکان بزرگتر و نوجوانان شایع است. علل استرس و اضطراب در کودکان می تواند بسیار زیاد باشد. دلایل استرس و اضطراب مشخص می کنند فرزند شما چه نوع اضطراب و استرسی را خواهد داشت. پس دلایل اضطراب با انواع اضطراب رابطه مستقیم و تنگاتنگی دارد. مهم ترین دلایل اضطراب، با توجه به انواع اضطراب در کودکان که در بالا گفته شد، عبارت است از:

استرس ناشی از مدرسه

کودکان از شش یا هفت سالگی به بعد بیشتر ساعات روز خود را در مدرسه می گذارنند. مدرسه رفتن می تواند برای کودک استرس و اضطراب زیادی را داشته باشد. کودکان کلاس اولی به دلیل اضطراب جدایی از والدین ممکن است از مدرسه رفتن امتناع کنند. امتحانات، رقابت های تحصیلی، فعالیت ها و قرار گرفتن در یک محیط اجتماعی در مدرسه، قلدری دیگر بچه ها، تغییر مدرسه و جابجایی و … می تواند از علل ایجاد استرس و اضطراب در کودک باشد. همچنین قرار گرفتن در گروه های دوستانه و یا طرد شدن از جمع همکلاسی ها می تواند کودک را مضطرب و نگران کند.

استرس ناشی از مسائل خانوادگی

مهم ترین الگو برای کودکان، خانواده است. کودکان برای راهنمایی و حمایت به والدین خود نگاه می کنند. استرس و اضطراب در کودکان می تواند ناشی از مشکلاتی در خانه باشد. مثلا دعوا و یا جدایی همسر، مسائل اقتصادی، تنبیه های بدنی، زندگی در یک خانه یا محله ناامن، برخورد با اختلالات روانی در والدین یا سایر اعضای خانواده و … همگی می تواند دلایلی برای ایجاد استرس و اضطراب در کودک باشد. اگر در خانواده شما مشکلات بسیاری وجود دارد و دائم درگیری و کشمکش بین اعضای خانواده برقرار است، بهتر است به مشاوره خانواده مراجعه کرده و مشکلات خانوادگی خود را حل کنید.

استرس و اضطراب ناشی از رسانه ها

یکی از رایج ترین عوامل بروز اضطراب در کودکان رسانه است. بسیار رایج است که کودکان در مورد مشکلات و مسائلی که در تلوزیون می بینند، مانند اخبار بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله، حملات تروریستی و همه گیری یک بیماری و … مضطرب شوند. کودکان کوچک حتی ممکن است نسبت به خشونت شدید و یا صحنه های جنگ و دعوا در فیلم ها نیز واکنش نشان دهند. این صحنه ها می تواند باعث ایجاد اضطراب های غیر طبیعی در کودک شود. ترس از تاریکی یا هیولاهای ترسناک و خیال بافی کودکان از جمله نتایج تماشای فیلم هایی است که متناسب با سن کودک نیست.

استرس و اضطراب ناشی از تغییرات بدن

کودکان هنگامی که نزدیک به سن بلوغ می شوند، تغییرات ظاهری را تجربه می کنند. این تغییرات در بدن کودک می تواند باعث ایجاد اضطراب و استرس کودک شود. والدین باید توجه داشته باشند که به محض بروز استرس و اضطراب کودک در سنین بالاتر، با او در رابطه با طبیعی بودن این تغییرات صحبت کنند.

سایر عوامل

عوامل متعدد دیگری نیز وجود دارد که می تواند استرس و اضطراب را در کودکان افزایش دهد. مثلا از دست دادن و فوت یک عزیز، بیماری سخت والدین، مشکلات مسکن و بی خانمانی، رها شدن و تنهایی، تجربه آزار جسمی یا کلامی یا عاطفی به شکل تنبیه و یا تجاوز جنسی و تحقیر و … کودکان را به شدت مضطرب و نگران می کند. حواستان باشد که کودکان روابط عاطفی خود را از والدین الگو برداری می کنند. پس زمانی که شما مضطرب و نگران باشید بی شک آنها این موضوع را می فهمند و درک می کنند. به همین دلیل آنها نیز استرس و اضطراب زیادی را تجربه می کنند.

سخنی از مشاوران آویژه

اضطراب دوران کودکی یکی از مراحل طبیعی رشد کودکان است. همانطور که گفته شد؛ استرس در کودکان تا حدودی طبیعی است. اما نباید اجازه دهیم که این استرس و اضطراب به یک بیماری یا اختلال در فرزندمان تبدیل شود. ترس می تواند استرس و اضطراب کودکان را تشدید کند. پس هرگز فرزند خود را از چیزی نترسانید. برخی از والدین برای کنترل رفتارها و دوری از بازیگوشی و گوش ندادن حرف، فرزند خود را از چیزهای مختلفی مانند هیولا، تاریکی و … می ترسانند و یا حتی او را تهدید به ترک کردن و تنها ماندن می کنند. باید گفت این شیوه اصلا درست نیست و باعث مشکلاتی در سلامت جسمی و روانی کودک شما می شود. اگر دائم کودک خود را تنبیه کنید و یا از موضوعات مختلف بترسانید، مطمئن باشید که کودکتان به انواع مختلفی از اختلالات اضطراب دچار می شود.

اگر کودک ما نشانه های اضطراب در کودکان که در بالا گفته شده است را دارد پس بهتر است هرچه سریع تر به دنبال درمان استرس و اضطراب او باشید. شما می توانید از راهکارهایی که در مقاله درمان استرس و اضطراب در کودکان گفته شده است، کمک بگیرید. این راهکارها به شما کمک می کند تا با استرس و نگرانی های کودک خود مقابله کرده و آن را درمان کنید.