اختلال شخصیت اسکیزوئید «تباهش ذهنی زودرس» می باشد و اصطلاح لاتین آن dementia praecox است . اولین بار اوژن بلولر اصطلاح اسکیزوفرنی را برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید مطرح کرد . اصطلاح اسکیزوفرنی واژه ای یونانی بود که برای ذهن دوپاره به کار گرفته شده بود . منظور بلولر از استفاده این اصطلاح ، شکاف بین هیجان و عقل بود. اسکیزوفرنی باعث از کارافتادگی فرآیندهای فکری و تضعیف واکنش عاطفی می شود . زمان بروز علائم اسکیزوفرنی از اواخر نوجوانی تا بزرگسالی یعنی بازه زمانی ۱۵ تا ۳۵ سالگی است . میزان ابتلا به اسکیزوفرنی در زنان و مردان تقریبا یکسان است اما در مردان شایع تر از زنان است و این اختلال در مردان شروع زودتر و علائم شدیدتر دارد . درک افراد مبتلا به این اختلال شخصیت و برقراری رابطه با آنها با مراجعه به مشاوره روانشناسی امکان پذیر است.

تعریف اختلال شخصیت اسکیزوئید

تعریف اختلال شخصیت اسکیزوئید عبارت است از شدیدترین نوع اختلال سایکوتیک یا روان پریشی که فرد بیمار نسبت به بیماری خود آگاهی ندارد و منکر آن می شود. تعریف اختلال شخصیت اسکیزوئید گسترده است و فاکتور های مختلفی در بروز آن دخیل است . اختلال شخصیت اسکیزوئید منجر به فروپاشی شخصیت و مختل شدن عملکردهای اجتماعی و فعالیت های روزمره و تحریف واقعیت می شود . برای تشخیص اسکیزوفرنی باید حداقل به مدت ۶ ماه عملکرد بیمار را تحت نظر گرفت تا بفهمیم که علائم بیماری ناشی از اختلالات دیگر نباشد . علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید میتواند تدریجی و آهسته با شدت کم یا ناگهانی و سریع با شدت زیاد ظاهر شود . کسانی که محیط خانوادگی پرتنش و استرس زا دارند بیشتر در معرض اسکیزوفرنی هستند ، برای پیشگیری از اسکیزوفرنی و کاهش تنش های خانوادگی می توان از مشاوره خانواده آویژه کمک گرفت .

علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید

علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید ۵ دسته است که شامل هذیان ها مثل عقاید غیر قابل توجیه و غیر قابل باور مثل توطئه کردن دیگران علیه فرد مبتلا به اختلال شخصیت . دوم توهم که شامل تجربه های حسی کاذب میشود در صورتی که تحریک خارجی یا کافی وجود ندارد . سوم گفتار آشفته که شامل صحبت کردن به صورت درهم و نامسنجم و فاقد معنا است چهارم رفتار آشفته مثل حرکات عجیب و غریب و غیر قابل پیش بینی . پنجم علائم هیجان ، جامعه پذیری ضعیف یا فقدان آنها مثلا عدم توانایی در پاسخ های هیجانی مناسب و بروز رفتارهایی مخالف فکر آنها یا برخلاف موقعیت و واقعیت موجود . از نظر مشاوره روانشناسی برای تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید باید حداقل دو نشانه از پنج علائم اختلال شخصیت اسکیزوئید و حداقل یک مورد از سه مورد اول را دارا باشد .

ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید

ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید می تواند منشا زیستی-محیطی و یا وراثتی-ژنتیکی داشته باشد . از نگاه مشاوره خانواده آویژه تنش و فشار روانی در زندگی با اختلال شخصیت اسکیزوئید ارتباط نزدیکی دارد اما هر استرس یا فشار روانی منجر به این اختلال نمیشود . اسکیزوفرنی در شهرها خیلی شایع تر از روستا است . ابتلا به این اختلال شخصیت می تواند ناشی از برنامه غذایی مملو از قند و چربی اشباع شده ، کمبود ویتامین D و حمایت اجتماعی کمتر ، ارتباط زیستی نزدیک با فرد مبتلا به اختلال اسکیزوئید یا اختلال دو قطبی باشد . افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ، دارای نابهنجاری های خفیف آناتومی مغز هستند به طوری که این افراد ماده خاکستری و ماده سفید کمتر از حد نرمال(هیپوکامپ کوچک تر) و بطن های بزرگتر(فضاهای پر از مایع) از حد نرمال دارند . افراد اسکیزوفرنی دارای اختلالات ادراکی هستند.

مشکلات اختلال شخصیت اسکیزوئید

مشکلات اختلال شخصیت اسکیزوئید عبارت است از اختلال فکر و توجه ، عدم تمرکز حواس روی یک موضوع معین و پراکندگی توجه . توهم شامل توهم دیداری مثل دیدن موجودات عجیب ، توهم شنیداری مثل شنیدن صداهایی که دستور می دهد فرد چه کاری انجام بدهد یا ندهد . اختلال در جلوه ی هیجانی مثلا فرد مبتلا به شخصیت اسکیزوئید در موقعیت های مختلف نمی تواند پاسخ مناسب ارائه دهد . به فرض هنگام شنیدن اخبار ناراحت کننده واکنشی از خود نشان نمی دهد یا شروع به خندیدن می کند که همین کندی یا خاموشی هیجان منجر به خشونت خواهد شد . نشانه های حرکتی عجیب و غریب و رفتار به صورت برانگیخته و ناآرام یا عدم پاسخگویی و بی تحرکی . جدایی از واقعیت و عدم برداشت صحیح از واقعیت به طوری که نمی توانند بین رویا و واقعیت تمایز قائل شوند .

درمان اختلال شخصیت اسکیزویید

درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید قبل از ساخت داروهای روان پریشی ممکن نبود و بیماران اسکیزوفرنی با امید اندکی به درمان بستری می شدند . اما اکنون درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید با استفاده از داروهای روان پریشی یا نورولپتیک مثل فنوتیازین ها ، کلرپرومازین ، بوتیروفنونز ، هالوپریدول امکان پذیر است . داروهای ضد روان پریشی از طریق مسدود کردن گیرنده های دوپامین ، به درمان یا کاهش علائم مثبت اختلال شخصیت اسکیزوئید می پردازد . تاثیرات این داروها ممکن است ظرف مدت یک ماه یا بیشتر مشخص شود . مصرف طولانی مدت داروهای روان پریشی ممکن است موجب نوعی اختلال در حرکت شود . یکی دیگر از راه های درمان اسکیزوفرنی دوری از موقعیت های پر استرس و تنش زا است . فرد مبتلا به اسکیزوفرنی بسته به شرایط و میزان پیشرفت بیماری ، ممکن است در طول درمان دوره های عودکننده را تجربه کند .

آواتارتراپی در درمان اختلال اسکیزوئید

آواتار تراپی راهکار درمانی جدید برای درمان افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید می باشد . افراد مبتلا صداهای مختلفی را می شوند و در آواتارتراپی بیماران با آواتار کامپیوتری که یک شبیه سازی رایانه ای می باشد ، روبرو می شوند . قبل از درمان بیمار به توصیف توهم های دیداری و شنیداری خود می پردازد تا درمانگر شبیه سازی رایانه ای مناسب بیمار را انجام دهد و آواتار مناسب را طراحی کند . در اصل در این روش درمان گفتگویی سه نفره بین بیمار، آواتار و درمانگر صورت میگیرد . این آواتار نماینده صداهای پریشان داخل ذهن بیمار و توهمات او است . به گفته کارشناسان آواتارتراپی باعث ایستادگی فرد مبتلا به اسکیزوفرنی در برابر زجر خیالی که می کشد ، خواهد شد . آزمایش آواتار پیشرفت محسوس در درمان بیماری داشته است اما هنوز نیاز به بررسی و تحقیق بیشتر دارد .

ویژگی های شخصیت اسکیزوئید

ابتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولا در سنین نوجوانی خود را نمایان میکند . مشاوره روانشناسی این افراد نشان میدهد که آنها از هیچ فعالیتی لذت نمیبرند و به غیراز اعضای خانواده با هیچ کس دیگری صمیمی نمیشوند . از دیگر مشکلات اختلال شخصیت اسکیزوئید این است که نسبت به تعریف و تمجید بدون واکنش هستند و افراد بی احساس لقب میگیرند . به روابط عاطفی و جنسی هیچ علاقه ای ندارند و تا حد امکان از ورود به این روابط دوری می کنند . معمولا فعالیت های انفرادی را بر فعالیت های اجتماعی و جمعی ترجیح میدهند . البته باید همه این ویژگیها در کنار علائم دیگر در مدت مشخصی زیر نظر مشاورین مجرب در نظر گرفته شود تا تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوئید داده شود .