چگونه مصرف مشروبات الکلی را ترک کنم؟

ترک الکل فرآیندی بالقوه خطرناک و حتی مرگبار است که ممکن است نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد. علائم ترک می‌توانند شامل لرزش، تعریق، سردرد، حالت تهوع، بی‌قراری، تحریک‌پذیری و اضطراب باشند.

زمان شروع علائم ترک در افراد مختلف متفاوت است و می‌تواند از چند ساعت تا چند روز پس از قطع مصرف الکل آغاز شود. افرادی که مصرف الکل بالایی دارند (تعریف شده به‌عنوان مصرف ۱۵ نوشیدنی یا بیشتر در هفته برای مردان و ۸ نوشیدنی یا بیشتر برای زنان) بیشتر در معرض علائم شدید ترک و عوارض آن قرار دارند.

در این مقاله، به بررسی علائم ترک الکل، عوارض احتمالی، روند زمانی آن و همچنین نحوه دریافت کمک پزشکی پرداخته می‌شود.

⚠️ مصرف مشروبات الکلی یکی از معضلاتی است که در کشور ما متاسفانه دامن بسیاری از خانواده را گرفته است. درصد بیشتر و بیشتری از مراجعان مراکز مشاوره به دلیل سوء مصرف مشروبات الکلی و آثار ناشی از آن مراجعه میکنند. در این مقاله سعی میکنیم تا در مختصر گفت و گویی راهکارهای لازم برای ترک مصرف مشروبات الکلی را ارائه دهیم.

اختلالات ارتباطی ناشی از سوء مصرف مشروبات الکلی

جدا از عوارض جسمی، مصرف مشروبات الکلی باعث بروز مشکل در نقشهاي ارتباطی فرد مصرف کننده با دیگران می شودکه این مشکلات دراثر نارسايي هاي اعمال هوشي، حركتي و بي ثباتي هيجاني، كاهش ادراك حسي و سرانجام از دست دادن حافظه و فراموشي بوجودمی آید و باعث می شود درزندگی مشترک دچارمشـكـلات مـالي وخـانـوادگـي، رفتـار خـشونت آمـيــز، اضـطـراب و افسردگي شديد شوید.
مصرف مشروبات الکلی همچنین موجب اختلال در فعالیتهای جنسی از جمله افزایش میل جنسی علی رغم کاهش توان فعالیت جنسی می شود و باعث نارسایی در رفتارهای جنسی زنان شده و دگرگونی هایی را در نطفه بوجود می‌آورد و باعث احتمال تولد کودکان ناقص‌‌الخلقه شود.

آثار سوء مصرف مشروبات الکلی بر زندگی مشترک

مصرف مشروب اثرات بسیارمنفی در زندگی مشترک برجای میگذارند به عنوان مثال: وقتی یک مرد مشروبات الکلی را مصرف می کند؛ دچار اختلال حواس وتوجه شده و باعث از بین رفتن کسب توجه، نقش تکیه گاه و حمایتگری که ازاهداف اصلی ازدواج همسرش با اوبوده میشود و یا اگر خانمی دست به مصرف مشروبات الکلی بزند در دراز مدت بر روی رفتارهای زنانگی خود اثر منفی گذاشته و به سمت رفتارهایی همانند پرخاشگری وکم تحملی که در صفات ثانویه جنسیتی از آنها به رفتارهای مردانه نام برده می شود روی می آورد که همین نکات موجب دلخوری طرف مقابل وبه مرور مرگ رابطه و حتی طلاق خواهد شد.

چگونه سوء مصرف مشروبات الکلی را ترک کنیم؟

نکته مهم اینه که تکرار این رفتار موجب ایجاد وابستگی به آن می شود اماچگونه از اعتیاد به این رفتار خلاص بشویم؟
قبلا هم گفتم که در درمان هرنوع وابستگی و اعتیاد ابتدا باید اراده تغییرداشته باشید یعنی بخواهید و اراده کنید و به خودتان تلقین کنید که میخواهم این وابستگی را درمان کنم واین کار را ادامه ندهم. برای این کار شما میتوانید از مشاوره روانشناسی نیز بهره ببرید.

در این راستا با متخصصین مربوطه در ارتباط باشید. خوشبختانه در جامعه ما گروه درمانی هایی نیز متداول شده اند که هم هزینه کمتری دارند و هم به سبب تجربیات مشترک انگیزه بیشتری نیز برای ترک مصرف مشروبات الکلی نیز فراهم میکند. در همین رابطه بهتر است از این روش های مرسوم در قالب علمی نیز بهره گرفت. فراموش نکنیم که این سوء مصرف مشروبات الکلی یک بیماری است و شما شاید نتوانید به تنهایی از عهده ترک مصرف آن برآیید پس بهتر است حتما از دیگرانی که در این زمینه تخصص دارند کمک بگیرید و کمتر به خود درمانی متمرکز شوید. اما چند راهکار پیشنهادی در ادامه:

راهکارهای ترک سوء مصرف مشروبات الکلی

• اولین کار برای ترک سوء مصرف زیاد مشروبات الکلی:به خودت نگاه کن وبه عوارضی که این مصرف برای تو به دنبال داشته توجه کن واز خود سوال کن آیا قبل از مصرف هم اینگونه بودی؟ و تاکنون چه چیزی را بدست آوردی در واقع تکرار این نوع افکار احتمال ایجاد انگیزه وبه دنبال آن اراده ترک را در شما ایجاد خواهد کرد.
• گام دیگر اینکه همین الان اراده کن ومصرف نکن وهرگز فریب این تفکر که از فردا اقدام خواهم کرد را نخور اگر به فردا بیاندازی مطمئنا” این فردا به این زودی نخواهد آمد.
• گام بعدی برای ترک سوء مصرف زیاد مشروبات الکلی این است که مشروباتی را که در دسترس تو هست همین الان معدوم کن و از بین ببر و از پنهان کردن آنها خودداری کن این کار مقابله با وسوسه بازگشت به مصرف است.
• گام بعدی برای ترک سوء مصرف زیاد مشروبات الکلی اینکه از دعوت و رفتن به گعده ها و محل هایی که به اتفاق افراد دیگر به مصرف می پرداختید پرهیز کنید. مهارت (نه گفتن) را در خود تقویت کنید افرادی که شما را به این روز انداخته اند شایسته دوستی نیستند آنها بعدها شما را ترک خواهند کرد و شریکی برای دردهایتان نخواهند بود.
• گام بعدی برای ترک سوء مصرف مشروبات الکلی تقویت معنویت هست به درگاه خداوند پناه ببر. با این کار تمرکز زدایی از مصرف مشروبات الکلی صورت میگیرد.

خاطرات سوء مصرف مشروبات الکلی

کار بعدی برای ترک سوء مصرف مشروبات زیاد الکلی اینکه از فکر کردن ویادآوری خاطرات زمان مصرف بپرهیزید وهر موقع این افکار به سراغ شما آمد با فرمان توقف فکرکردن به خود مانع ادامه تفکر شوید وسریعا” خود را به کاردیگری مشغول کنید.
گام بعدی برای ترک سوء مصرف مشروبات زیاد الکلی اینکه رابطه خود با همسرت را باز تعریف کن باور کن مصرف مشروب رابطه توبا او را تخریب کرده مطمئن باش شاید او چیزی به تو نمی گوید ولی از درون درحال پوسیدنه. در پايان به خاطر بسپاريد علم ثابت کرده است، شراب هیچ فایده دارویی ندارد، و این تصور که شراب برای بعضی از دردها دوا است، غلط و نادرست می‌باشد البته قبل از اینکه علم این حقیقت را تأیید کند، اسلام آن را اعلام نموده است و این رفتار را به شدت مذموم و ناپسند شمرده شده است.

🧠 علائم ترک الکل

علائم ترک الکل می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد:

علائم خفیف:

• اضطراب
• اختلال تمرکز
• افسردگی
• خستگی
• بی‌خوابی
• تحریک‌پذیری
• تهوع
• تعریق شبانه
• لرزش خفیف
• کابوس شبانه

علائم شدید:

• گشاد شدن مردمک چشم
• افزایش ضربان قلب
• تهوع و استفراغ شدید
• رنگ‌پریدگی
• تشنج
• لرزش‌های شدید
• پوست سرد و مرطوب

⚠️ دلیریوم ترمنس (DTs)

دلیریوم ترمنس شدیدترین نوع علائم ترک الکل است که تنها در حدود ۲٪ از افراد مبتلا به اختلال مصرف الکل رخ می‌دهد. این وضعیت یک اورژانس پزشکی است و می‌تواند منجر به مرگ شود.

علائم آن شامل:

• توهم
• تب
• تشنج
• گیجی شدید
• بی‌قراری شدید

در صورت مشاهده این علائم، باید فوراً به اورژانس مراجعه کرد.

🔍 علت بروز علائم ترک الکل چیست؟

مصرف طولانی‌مدت الکل موجب تغییرات شیمیایی در مغز می‌شود. الکل ماده‌ای سرکوب‌گر است، به همین دلیل بدن برای جبران آن، مواد شیمیایی تحریک‌کننده مانند دوپامین و گابا را بیشتر تولید می‌کند.

در درازمدت، بدن برای رسیدن به تعادل شیمیایی جدید، به سطح بالایی از الکل عادت می‌کند. بنابراین، با قطع ناگهانی مصرف الکل، مغز هنوز به تولید بیش‌ازحد این مواد ادامه می‌دهد که منجر به بروز علائم ترک می‌شود.

🕒 جدول زمانی علائم ترک الکل

⏱ در ۸ ساعت اول:

علائم اولیه ممکن است شامل بی‌قراری، تعریق، تحریک‌پذیری، تهوع و لرزش باشد.

⏱ بین ۱۲ تا ۲۴ ساعت:

علائم تشدید می‌شوند و ممکن است شامل کابوس، افسردگی، سردرد، استفراغ، بی‌خوابی و حتی توهم شوند.

⏱ بین ۲۴ تا ۷۲ ساعت:

شدیدترین علائم در این بازه زمانی بروز می‌کند، مانند تشنج، توهم، بی‌قراری شدید و تهوع شدید. در این مرحله، خطر دلیریوم ترمنس بسیار بالا است.

⏱ پس از ۳ روز:

در اکثر افراد، علائم کاهش می‌یابد. با این حال، ممکن است برخی نشانه‌ها مانند اضطراب و بی‌خوابی برای چند هفته باقی بمانند (PAWS).

⚠️ خطرات ترک ناگهانی الکل

قطع ناگهانی مصرف الکل می‌تواند خطرناک باشد، به‌ویژه برای افرادی که مصرف بالای روزانه دارند. در این موارد، باید تحت نظارت پزشکی ترک انجام شود.

در صورت مشاهده علائم شدید زیر، حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• فشار خون بالا
• افزایش ضربان قلب
• استفراغ مکرر
• لرزش شدید
• تمایل شدید به مصرف مجدد الکل

و اگر دچار توهم، تب، تشنج یا ضربان نامنظم قلب شدید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

بهترین خوراکی‌ها برای دوران ترک الکل

در مجموع، مصرف خوراکی‌های سالم و مغذی در دوران ترک الکل ضروری است. تغذیه مناسب به بدن کمک می‌کند تا آب از دست رفته را بازیابد، قوای از‌دست‌رفته را احیا کند و کمبودهای تغذیه‌ای ناشی از مصرف الکل را جبران نماید. در ادامه با مهم‌ترین گروه‌های غذایی مفید آشنا می‌شویم:

💧 آب و خوراکی‌های آبدار

آب، مهم‌ترین عنصر در دوران سم‌زدایی است. الکل خاصیت ادرارآور دارد و باعث دفع بیش از حد مایعات از بدن می‌شود. همچنین علائمی مانند تعریق، استفراغ و اسهال در این دوران می‌توانند شدت کم‌آبی بدن را افزایش دهند.

میوه‌هایی مانند هندوانه، توت‌فرنگی، طالبی، هلو و پرتقال، و همچنین سبزیجاتی چون خیار، کاهو، کدو، کرفس و گوجه‌فرنگی، سرشار از آب هستند و می‌توانند به تأمین آب بدن کمک کنند.

🌾 غلات کامل و غذاهای سرشار از فیبر

غلات کامل منبع غنی فیبر هستند و قند را به‌تدریج وارد جریان خون می‌کنند؛ این ویژگی از نوسانات خلقی جلوگیری کرده و حس سیری طولانی‌تری ایجاد می‌کند.

🥬 مواد غذایی سرشار از ویتامین B

مصرف الکل می‌تواند توانایی بدن در جذب ویتامین‌های گروه B را مختل کند. حتی مصرف متوسط الکل نیز میزان جذب این ویتامین‌ها را به‌شدت کاهش می‌دهد. بنابراین پس از قطع مصرف، باید سطح ویتامین B را با تغذیه مناسب افزایش داد.

ماهی سالمون یکی از غنی‌ترین منابع ویتامین B است. همچنین سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج، برگ شلغم، کاهو رومی و کلم‌برگ نیز گزینه‌های مناسبی هستند (توجه داشته باشید که پختن این سبزیجات، میزان ویتامین B آن‌ها را کاهش می‌دهد). تخم‌مرغ، شیر، حبوبات و غلات کامل نیز از دیگر منابع ویتامین B محسوب می‌شوند.

🥩 خوراکی‌های سرشار از روی (Zinc)

مانند ویتامین B، جذب روی نیز در صورت مصرف الکل دچار اختلال می‌شود. کمبود روی می‌تواند موجب کاهش اشتها، کندی ذهنی، و خشکی پوست شود.

🩺 اهمیت نظارت پزشکی

افرادی که مصرف مداوم یا سنگین دارند، باید در محیطی کنترل‌شده و تحت نظر پزشک ترک الکل را آغاز کنند. نظارت پزشکی شامل بررسی علائم حیاتی (فشار خون، تنفس، ضربان قلب و دمای بدن) است.

در صورت ناپایداری علائم حیاتی، پزشکان می‌توانند داروهای مناسب تجویز کنند یا حتی نیاز به بستری در ICU باشد.

💊 داروهای کمک‌کننده در ترک الکل

داروهای رایج برای مدیریت علائم حاد ترک شامل:

• بنزودیازپین‌ها
• کاربامازپین
• گاباپنتین
• فنوباربیتال

برای پیشگیری از عود، داروهای زیر که اعتیادآور نیستند، تجویز می‌شوند:

• نالتروکسان (Vivitrol)
• آکامپروسات (Campral)
• دی‌سولفیرام (Antabuse)

سخنی از مشاوران آویژه

ترک الکل فرآیندی حساس و بعضاً خطرناک است. در اغلب افراد، علائم حاد در طی ۷۲ ساعت کاهش می‌یابد. اما ممکن است برخی نشانه‌ها تا چند هفته باقی بمانند. افرادی که سابقه مصرف روزانه یا سنگین دارند باید ترک را تحت نظر پزشک آغاز کنند.

مراجعه به مشاوران، استفاده از گروه‌های حمایتی، دارودرمانی و تغییر سبک زندگی می‌تواند نقش کلیدی در موفقیت بلندمدت ترک ایفا کند. اگر تصمیم به ترک دارید، با پزشک خود مشورت کنید و تنها نمانید.