درماندگی آموخته شده چیست؟ نشانه درماندگی آموخته شده کدام است؟ رابطه بین درماندگی آموخته شده و زندگی ناخشنود چیست؟ آیا تا به حال نام درماندگی آموخته شده و یا ناتوانی آموخته شده را شنیده اید؟ آیا تا به حال این احساس را تجربه کرده اید؟ هنگامیکه فرد به طور مکرر با یک ناتوانی و شکست رو به رو می شود، به این باور می رسد که نمی تواند این کار را انجام دهد و سرنوشت را می پذیرد. درماندگی آموخته شده می تواند باعث افسردگی و ایجاد احساس ضعف، ناامیدی و عدم اعتماد به نفس در فرد شود.

مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به دلیل اهمیت درماندگی آموخته شده به بررسی دلایل درماندگی آموخته شده و راه های مقابله با درماندگی آموخته شده پرداخته اند. اگر شما نیز احساس ناتوانی آموخته شده و غیر قابل کنترل دارید، مطالعه این مقاله جامع و کامل را از دست ندهید. در این مقاله شما با دلایل درماندگی آموخته شده و راه های درمان آن بیشتر آشنا خواهید شد.

درماندگی آموخته شده در روانشناسی

درماندگی آموخته شده در روانشناسی زمانی اتفاق می افتد که فردی به طور مکرر با موقعیت های غیر قابل کنترل و استرس زا مواجه شده و نتواند تصمیم درستی بگیرد. سپس هنگامی که مجدد در این موقعیت قرار می گیرد، تلاشی برای پیروزی انجام ندهد و خودش را یک ناتوان و شکست خورده در آن موقعیت بداند. این فرد یاد گرفته است که در آن موقعیت درمانده است و نمی تواند موقعیت خود را کنترل کند. به همین دلیل دیگر سعی نمی کند آن را تغییر بدهد، حتی هنگامیکه قابل تغییر بوده و می تواند به راحتی آن را پشت سر بگذارد. هنگامیکه فردی این تجربه را داشته باشد، احساس می کند نمی تواند رویدادهای بوجود آمده را کنترل کند. به همین دلیل انگیزه خود را از دست می دهد. حتی اگر فرصتی پیش بیاید که به فرد اجازه دهد شرایط خود را تغییر دهد، او اقدامی نمی کند.

مثلا، عملکرد ضعیف در محل کار یا مدرسه، حتی پس از تلاش زیاد، می تواند منجر به احساس درماندگی آموخته شده در فرد شود.

افرادی که ناتوانی آموخته شده را تجربه کرده اند، اغلب کمتر قادر به تصمیم گیری هستند. درماندگی آموخته شده و افسردگی رابطه نزدیکی باهم دارند. درماندگی آموخته شده می تواند درصد احتمال ابتلا به افسردگی را در افراد افزایش دهد.

نشانه های درماندگی آموخته شده

ناتوانی آموخته شده می تواند توانایی فرد را برای مدیریت موقعیت های استرس زا مختل کند. البته درماندگی آموخته شده یک وضعیت سلامت روانی نیست. اما می تواند نشانه یک اختلال فکری- روانی مانند اضطراب یا افسردگی باشد. مهمترین علائم درماندگی آموخته شده، که می توان از تست درماندگی آموخته شده آنها را متوجه شد، عبارتند از:

احساس ناامیدی

نگرش بد نسبت به توانایی های خود

کاهش انگیزه

احساس عدم کنترل بر نتیجه موقعیت ها

عزت نفس پایین

انفعال و عدم پشتکار

امتناع از تلاش

اجتناب از تصمیم گیری

تسلیم شدن سریع

دلایل درماندگی آموخته شده چیست؟

ناتوانی آموخته شده در اکثر شرایط نتیجه تجربه استرس و شکست های مکرر است. فرد با وجود شکست ها و ناتوانی های مکرر به این باور می رسد که کنترل چندانی بر موقعیت ندارد. مهم ترین دلایلی که می تواند باعث ایجاد درماندگی آموخته شده در زنان یا مردان شود عبارتند از:

مورد سوءاستفاده قرار گرفتن

بی توجهی های زیاد در دوران کودکی

زندگی دشوار و سخت داشتن

خشونت های خانگی

بلایای طبیعی

ضربه های روحی و روانی

و …

درماندگی آموخته شده در کودکان

درماندگی آموخته شده اغلب از دوران کودکی سرچشمه می گیرد. والدین با مراقبت های بیش از حد خود و همچنین عدم مراقبت از کودک می توانند باعث ایجاد ناتوانی آموخته شده در کودکان شوند.

فرزند پروری بیش از حد می تواند به ایجاد درماندگی آموخته شده در کودکان کمک کند. زمانیکه به کودک اجازه داده نمی شود به طور مستقل برخی از موقعیت ها را تجربه کند. ممکن است احساس ضعیف بودن به او دست بدهد. او احساس می کند که تحت هیچ شرایطی نمی تواند به تنهایی از پس کارها برآید. آنها معتقدند که به تنهایی قادر به انجام کارها نیستند. پس تلاشی برای آنها نمی کنند. همچنین اگر زمانیکه کودک به کمک احتیاج دارد، والدین به آن توجهی نکنند و او با شکست مواجه شود، می تواند احساس درماندگی آموخته شده در او ایجاد شود. پس نه فرزند پروری بیش از اندازه و مراقبت های زیاد خوب است و نه بی توجهی کردن به فرزند و موقعیتی که در آن قرار گرفته است.

به یاد داشته باشید که درماندگی آموخته شده می تواند منجر به ایجاد اضطراب، افسردگی و یا هر دو در کودک شود. هنگامیکه کودکان احساس می کنند هیچ کنترلی بر اتفاقات گذشته نداشته اند، به این باور می رسند که رویدادهای آینده نیز به همان اندازه غیر قابل کنترل است. آنها به این باور می رسند که تلاش هایشان نتیجه ای برای آنها ندارد. پس اغلب به این فکر می کنند که نباید تلاش کرد و از زندگی و تحصیل و … ناامید می شوند.

درماندگی آموخته شده را چگونه درمان کنیم؟

مقابله با درماندگی آموخته شده در دانش آموزان، کودکان و بزرگسالان بسیار مهم است. اگر در همان مراحل اولیه به فکر درمان درماندگی آموخته شده نباشید، شرایط می تواند دشوارتر شود. برای درمان ناتوانی آموخته شده نیاز به تلاش های زیاد و طولانی مدت است. پس هرچه زودتر برای مقابله با درماندگی آموخته شده اقدام کنید، نتیجه بهتری را در مدت زمان کمتری کسب می کنید. برخی از راهکارهای مقابله با درماندگی آموخته شده عبارتند از:

روان درمانی

در روان درمانی از کاهش علائم درماندگی آموخته شده استفاده می شود. درمان شناختی_ رفتاری که شکلی از روان درمانی است می تواند باعث غلبه بر الگوهای فکری و رفتاری شود که به افزایش ناتوانی آموخته شده کمک می کند. هدف این نوع از درمان کمک به افراد برای شناسایی الگوها و تفکرات منفی خود است. تفکراتی منفی مانند اینکه: فرد ناتوان است، نمی تواند به تنهایی تصمیم درست بگیرد، برای انجام کارها به کمک نیاز دارد، تلاش های او فایده ای ندارد و … .

بعد از شناسایی افکار منفی، به فرد کمک می کنند تا این افکار را با تفکرات خوش بینانه و منطقی جایگزین کند. این کار با به چالش کشیدن الگوهای تفکرات منفی و بررسی ایده های بهتر صورت می گیرد.

خود مراقبتی

طبق مطالعات انجام شده، ورزش می تواند به کاهش علائم درماندگی آموخته شده کمک فراوانی کند. اگر شما به دنبال مقابله با افکار منفی و درماندگی آموخته شده خود هستید، سعی کنید از راهبردهای ساده خود مراقبتی کمک بگیرید. مثلا به اندازه کافی بخوابید، استرس خود را با مدیتیشن و یوگا کاهش دهید. یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. سرگرمی های مورد علاقه خود را برای رهایی از تفکرات منفی دنبال کنید و …. . این فعالیت ها می تواند به شما کمک کند تا احساس کنید کنترل بیشتری بر روی زندگی خود دارید و می توانید آن را مدیریت کنید.

حمایت های اجتماعی

تشویق دیگران، کمک کردن به فرد و به طور کلی دریافت حمایت های اجتماعی می تواند برای مقابله با درماندگی آموخته شده مفید باشد. هنگامیکه کودک یا فردی که درگیر احساسات درماندگی آموخته شده است، با چالش روبه رو می شود و احساس می کند توانایی برای مقابله و یا انجام دادن کارها را ندارد، یک حامی می تواند به او کمک کند تا با احساسات منفی خود مبارزه کند. خانواده می توانند بهترین حمایت کننده برای فرد ناتوان باشند. افراد حامی می توانند کمک کنند تا انگیزه لازم برای تلاش و ادامه فعالیت را داشته باشید. با گذشت زمان و تمرینات مداوم که به دلیل انگیزه حمایت های دیگران است، در نهایت می توانید به تنهایی و بدون نیاز به حامی تجربه های موفقیت آمیزی داشته باشید.

سخنی از مشاوران آویژه

اثرات درماندگی آموخته شده می تواند بسیار گسترده باشد. ناتوانی آموخته شده می تواند بر سلامت روانی، روابط و اکثر جنبه های زندگی افراد تاثیر بگذارد. همچنین احتمال ابتلا به افسردگی، استرس و اعتماد به نفس پایین را افزایش می دهد. عوامل مختلفی مانند سابقه سوء استفاده، شکست های مکرر و … می تواند فرد به مستعد ناتوانی آموخته شده کند. شما با تغییر سبک زندگی خود و تلاش های زیاد می توانید به مقابله با درماندگی آموخته شده بپردازید. اگر احساس می کنید درماندگی آموخته شده دارید، حتما از مشاوره کمک بگیرید. شما می توانید از مشاوره آنلاین برای مقابله و درمان ناتوانی آموخته شده استفاده کنید.

سوالات متداول

درماندگی آموخته شده در دانش آموزان چگونه بوجود می آید؟

درماندگی آموخته شده اغلب در دانش آموزان رخ می دهد. مثلا اگر یک دانش آموز به طور مکرر حتی با وجود مطالعه زیاد، در امتحانان عملکرد ضعیفی داشته باشد، ممکن است به این باور برسد که آمادگی برای امتحانات و تلاش و درس خواندن او بی فایده است و هیچ تاثیری بر نمره او نخواهد داشت. این احساس می تواند باعث شود که او کمتر تلاش کند که بر عملکرد تحصیلی او تاثیر منفی خواهد گذاشت.

درماندگی آموخته شده چه تاثیری بر بزرگسالان می گذارد؟

می تواند باعث مشکلاتی مانند اختلال در مسائل کاری، روابط دوستانه شود. همچنین درماندگی آموخته شده باعث کاهش عزت نفس، عدم تلاش برای رسیدن به موفقیت و ناامیدی و از بین رفتن اعتماد به نفس در افراد می شود. ناتوانی آموخته شده باعث می شود که شما دیگر انگیزه ای برای رسیدن به اهداف خود نداشته باشید و در این رابطه تلاش نکنید.