چرا استرس می گیریم؟ آیا بین اضطراب و استرس تفاوت وجود دارد؟ چگونه استرس های منفی را از بین ببریم؟ شاید موقعیت های زیادی برای شما بوجود آمده باشد که باعث ایجاد استرس و یا اضطراب برای شما کرده است. استرس و اضطراب هر دو واکنش های طبیعی بدن هنگام مواجه با خطرات و مشکلات هستند. پس اینکه هر از گاهی شما استرس و یا اضطراب شدیدی را تجربه می کنید کاملا طبیعی است. اما اگر شما فردی هستید که دائم استرس دارید و به گونه ای از استرس مزمن رنج می برید، باید به دنبال راه مناسبی برای درمان باشید.

نشانه های استرس چیست و چه تفاوتی با اضطراب دارد؟ مشاورران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به بررسی انواع استرس، تفاوت با اضطراب، دلایل استرس و … پرداخته اند. اگر شما نیز با عوارض استرس آشنایی ندارید و یا به دنبال درمان استرس شدید خود هستید، مطاله این مقاله را از دست ندهید.

استرس چیست؟

استرس را می توان واکنش طبیعی بدن هنگام مواجه با موقعیت های مثبت و منفی دانست. اگر شما با مشکلات شدید رو به رو شوید، مسلما استرس و یا اضطراب را در خودتان احساس می کنید. هدف از این واکنش ها در بدن این است که اطمینان از هوشیاری، آماده بودن فرد و تمرکز او برای مقابله با تهدیدها و خطرات حاصل شود. این استرس منجر به واکنش های عاطفی، فیزیکی و فکری می شود. استرس می تواند به بدن شما کمک کند تا بهتر با موقعیت های جدید سازگار شوید. البته استرس می تواند بر سیستم های مختلفی در بدن مانند متابولیسم، حافظه و سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد. مثلا استرس برای امتحان می تواند باعث شود که سر جلسه امتحان ذهن و حافظه شما یاری نکند و پاسخ سوالات به یادتان نیاید با اینکه می دانید آنها را بلد هستید.

انواع استرس می تواند برای شما در زندگی ایجاد شود. استرس ها می توانند مثبت و یا منفی باشند. البته مقادیر اندکی از استرس مثبت می تواند باعث عملکرد بهتر شما شود. استرس مثبت کوتاه مدت خواهد بود. استرس های مزمن و طولانی مدت می تواند برای سلامتی جسمی و روانی شما مشکلاتی را ایجاد کنند و به هیچ وجه نمی توان آنها را از انواع استرس های مثبت دانست.

انواع استرس

همانطور که در بالا اشاره شد همه استرس ها مضر و استرس منفی نیستند. می توان گفت أنواع استرس مثبت و منفی داریم که هر کدام می توانند در موقعیت های مختلف برای افراد به وجود بیایند. برخی از أنواع استرس که ممکن است شما نیز آنها را تجربه کنید عبارتند از:

استرس حاد

استرس حاد یکی از أنواع استرس است که ناشی از واکنش بدن ما در برابر یک موقعیت جدید و یا چالش جدید است. استرس حاد بسیار کوتاه مدت می باشد. این نوع از استرس می تواند استرس مثبت باشد و یا استرس آزاردهنده. اغلب در زندگی روزانه خود این نوع استرس را تجربه می کنیم. استرس قبل از برگزاری آزمون و امتحانات، استرس هنگام رانندگی برای اولین بار و … از جمله استرس های حاد به شمار می روند. حتی این نوع از استرس می تواند در لحظات شادی ما نمایان شود. مانند هنگامیکه سوار ترن هوایی شده اید و هیجان و استرس را همزمان تجربه می کنید.

در این نوع از استرس معمولا بدن و عواطف و احساسات سریع به حالت قبل خود بازمی گردند.

استرس مزمن

استرس مزمن همانطور که از نامش پیدا است استرس های طولانی مدت و پایان ناپذیر هستند. این نوع استرس ناشی از عوامل استرس زایی است که برای مدت طولانی حضور دارند. این نوع از استرس را نمی توان مثبت در نظر گرفت. در اکثر شرایط، یا می توان گفت تمام شرایط، منفی است. استرس از ازدواج نامناسب، استرس شغل سخت و … می تواند جز استرس های مزمن باشد. می توان گفت استرس های مزمن می توانند نتیجه تجربه های آسیب زا در گذشته و یا ترومای کودکی باشند.

استرس حاد اپیزودیک

هنگامیکه استرس های حاد به صورت مداوم ادامه می یابند و دوره های مکرر استرس را تجربه می کنیم، می توان گفت استرس حاد اپیزودیک رخ می دهد. در این نوع از استرس تجربه موقعیت های استرس زا به صورت مداوم و برای مدت طولانی ادامه می یابد. هنگامیکه نگران یک اتفاق و رویداد منفی هستید نیز ممکن است این نوع استرس رخ بدهد. مثلا استرس ناشی از سخنرانی کردن در محل کار به طور مداوم، استرس هنگام انجام دادن عمل جراحی برای پزشکان و متخصصان، جلسات زوجین برای بحث در مورد طلاق و … . این نوع از انواع استرس برای افرادی که دائم خود را مضطرب و تحریک پذیر معرفی می کنند بسیار رایج است.

استرس و اضطراب چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟

می توان گفت استرس و اضطراب بسیار نزدیک به یکدیگر هستند. علائم استرس و اضطراب شباهت های زیادی را با یکدیگر دارند و برخی از این علائم مشترک هستند. به همین دلیل برخی از افراد به اشتباه استرس را اضطراب می دانند و برعکس. استرس و اضطراب هر دو واکنش طبیعی بدن هنگام رویارویی با مشکلات و سختی ها است.

هنگامیکه فردی احساس مشکل، خطر و یا ناراحتی داشته باشد، بدن او هورمون استرس را ترشح می کند. این هورمون ها باعث می شوند که قلب تندتر بزند و ضربان قلب را بالا برده و در نتیجه خون بیشتری به اندام ها پمپاژ می شود. این کار به فرد امکان می دهد که آماده مبارزه با مشکلات و چالش ها شود. تنفس پی در پی و فشار خون بالا می توانند از نشانه های این باشند که فرد استرس دارد.

فرایندهایی که در بالا توضیح داده شد بسیار سریع رخ می دهند و استرس نام دارند. کارشناسان پاسخ بدن به استرس ها را اضطراب می نامند. اضطراب همان احساس پریشانی، خطر، ناراحتی، ترس و … است که هر فردی هنگام مواجه شدن با موقعیتی استرس زا آن را تجربه می کند. این ترس و یا ناراحتی باعث می شود که فرد هوشیارتر و آگاهانه تر عمل کند.

پس می توان گفت

استرس ناشی از هورمون هایی است که بدن ترشح می کند و اضطراب هنگامیکه است که شما به شدت استرس دارید و ترس و ناراحتی و … را یکجا احساس می کنید. همچنین مهم ترین تفاوت استرس و اضطراب این است که استرس بعد از پایان یافتن چالش ها و مشکلات برطرف می شود اما اضطراب قدرت تفکر است و نمی توان گفت به همین راحتی ها از ذهن خارج می شود. اضطراب به عامل خاصی احتیاج ندارد. شما ممکن است برای موضوع و وقایعی که هنوز رخ نداده است دچار اضطراب شوید. فرد مضطرب میتواند نگران آینده و اتفاقات و پیشامدها باشد. اما استرس برای مشکلات و چالش هایی است که در همان لحظه برایتان اتفاق افتاده است.

علائم استرس و اضطراب

علائم استرس و اضطراب بسیار شبیه به هم و گاها یکسان هستند. برخی از مهم ترین علائم و نشانه های استرس و اضطراب عبارتند از:

تنفس پی در پی و سریع

ضربان قلب بالا

افکار و احساسات مضطرب و پریشان

بدخلقی و یا نوسانات خلقی

عصبانیت و تحریک پذیری

إحساس تنهایی داشتن

نگران بودن یا پر تنش بودن

إحساس غرق شدن

سرگیجه

حالت تهوع

اسهال و یا یبوست

مشکلات در خوابیدن

اختلال پرخوری یا کم خوری

هنگامیکه فردی مضطرب است نیز علائم خاصی دارد. مهم ترین علائم اضطراب در افراد عبارتند از:

ضربان قلب سریع

اسهال یا یبوست

تنفس سریع

عصبی بودن

إحساس ترس

إحساس ناراحتی

تنش و استرس زیاد

بی قراری

وقتی استرس دارید، چه اتفاقاتی برای بدن شما می افتد؟

عوارض استرس برای بدن و سلامت روان شما می تواند بسیار زیاد باشد. هنگامیکه شما استرس زیادی را در خود احساس می کنید، بدنتان واکنش های مختلفی دارد. سیستم عصبی مغز به صورت خودمختار ضربان قلب، تنفس، تغییرات بینایی و … را کنترل خواهد کرد. پاسخ بدن به استرس کمک می کند تا شما با موقعیت های استرس زا به خوبی روبه رو شوید.

حال اگر فردی استرس مزمن و یا طولانی مدتی داشته باشد، فعال شدن پاسخ بدن به طور مکرر باعث فرسودگی و آسیب رسیدن به بدن خواهد شد. به همین دلیل استرس می تواند عوارض مختلفی را برای بدن از نظر جسمی، عاطفی و رفتاری ایجاد کند.

علائم فیزیکی استرس

مواجه شدن بدن با أنواع دردها مانند سردرد و …

داشتن إحساس تپش قلب فراوان و درد در ناحیه قفسه سینه

مواجه با اختلالات خواب که می تواند شامل کم خوابی و یا پرخوابی باشد.

سرگیجه های مداوم و ایجاد لرزش در بدن

افزایش فشار خون

ایجاد مشکلات معده و یا گوارشی

تنش عضلانی

مشکل در رابطه جنسی و زناشویی

ضعیف شدن سیستم ایمنی که باعث می شود همیشه فرد مریض و نالان باشد.

علائم ذهنی و عاطفی استرس

ایجاد اضطراب های زیاد برای فرد

تحریک پذیری و نوسانات خلقی

افسردگی های شدید

ناراحتی و غمگینی

وحشت زدگی

ناتوانی در تصمیم گیری

عدم تمرکز در کارها

عدم توانایی سپردن موضوعات و اختلال در حافظه

از دست دادن علاقه به رابطه جنسی و یا ناتوانی در لذت بردن از رابطه جنسی

گریه کردن

عوارض استرس تنها برای بدن به موارد بالا ختم نمی شود. فردی که استرس های مزمن و مداوم را تجربه می کند از برخی رفتارهای ناسالم و آسیب زننده برای مدیریت احساسات و أحوال خویش استفاده می کند. او برای اینکه از استرس های خود فرار کند ممکن است به سمت رفتارهای ناهنجار کشیده شود. مانند:

نوشیدن زیاد الکل

مصرف مواد مخدر و توهم زا

قمار

پرخوری کردن و یا اختلال در خوردن إذا

سیگار کشیدن

خریدهای اجباری برای خلاصی از استرس

ایجاد مشکلات در رابطه با رابطه جنسی و استفاده از زور و اجبار برای برقراری رابطه

علت استرس چیست؟ چرا استرس می گیریم؟

دلایل مختلفی برای استرس وجود دارد. خیلی از چالش ها و رویدادها می توانند در زندگی شما استرس ایجاد کنند. علت های استرس می تواند برای هر فردی منحصر به فرد باشد. ممکن است شما هنگام رویارویی با مشکلی استرس زیادی را تجربه کنید. اما دوست یا همسر شما این مشکل را آسان و بدون استرس ببیند. به همین دلیل گاهی توضیح اینکه چه چیزی باعث استرس در شما می شود سخت و دشوار خواهد بود. به طور کلی می توان گفت ممکن است شما استرس داشته باشید اگر:

با تغییرات بزرگی در زندگی خود مواجه شوید.

تحت فشار زیادی قرار بگیرید.

نگران از رخ دادن اتفاقی باشید.

بر روی نتیجه یک موقعیت یا کار کنترل زیادی نداشته باشید.

تبعیض یا نفرت را تجربه کنید.

مورد سوء استفاده قرار بگیرید.

مسئولیت های سخت و سنگین داشته باشید.

در محل کار خود با مشکل مواجه شده باشید.

یکی از عزیزانتان سخت بیمار باشد.

کارها آنگونه که شما می خواهید پیش نرود.

چرا بعضی از موقعیت ها برای من استرس زا است؟

می توان گفت میزان استرس نیز در افراد متفاوت است. شما ممکن است در شرایطی به شدت استرس بگیرید اما دوستتان به نسبت شما استرس کمتری داشته باشد. همچنین برخی از رویدادها ممکن است گاهی أوقات برای شما سخت بوده و شما را تحت فشار و استرس قرار دهند و گاهی مشکلی برایتان ایجاد نکنند. بستگی به عوامل مختلف میزان استرس شما نیز متفاوت خواهد بود. برخی از این عوامل عبارتند از:

شرایطی که در آن قرار گرفته اید تا چه حد برای شما سخت است و راحتی را از شما سلب کرده است؟

چه مشکل دیگری همزمان با این چالش در زندگی خود دارید؟

میزان زمان و پولی که در اختیار دارید چه مقدار است؟

تجربیات گذشته شما در رابطه با این مشکل چیست و چگونه بر احساسات شما در این رابطه تاثیر می گذارد؟

تا چه اندازه مورد حمایت دوستان و خانواده قرار دارید؟

چه موقعیت هایی می تواند استرس را برای شما به همراه داشته باشد؟

خیلی چیزها و موقعیت ها می توانند استرس را برای ما به همراه داشته باشند. ایجاد استرس در بخش های مختلف زندگی می توانند موقعیت ها و شرایط مختلفی را در بر بگیرند. برخی از مهم ترین موقعیت های استرس زا عبارتند از:

بیماری یا جراحت فرد یا بستگانش

بارداری و پدر و مادر شدن

مشکلات شخصی

فوت عزیزان

تجربه سوء استفاده

جرم و جنایت

مدیریت رویدادهای پیچیده

انجام کارهای خانه و یا کارهایی که مسئولیت زیادی دارند.

دوستان و خانواده

ازدواج کردن

جدایی و طلاق گرفتن

داشتن رابطه نامناسب و ارتباط ناسالم با والدین، خواهر و برادر و …

تحصیل

از دست دادن شغل

امتحانات

بیکاری طولانی مدت

کار نامناسب داشتن

بازنشستگی

شروع یک کار جدید

مشکلات مسکن مانند اجاره نشینی

مشکل با همسایه

مشکلات اقتصادی و نگرانی در این رابطه

داشتن بدهی های فراوان

سخنی از مشاوران آویژه

مسلما همه ما در شرایط مختلف استرس را تجربه کرده ایم. اگر استرس حاد و کوتاه مدت باشد مشکلات و عوارض کمتری برای ما خواهد داشت. اما استرس مزمن می تواند به شدت برای شما دردسر و آسیب به همراه داشته باشد. پس سعی کنید از روش های مختلف برای مدیریت استرس استفاده کنید. برای این منظور بهتر است در ابتدا عوامل استرس و علت استرس را برای خودتان مشخص کنید. اگر علائم استرس را در خودتان إحساس می کنید اما نمی دانید چگونه با استرس های منفی خود مبارزه کنید، بهتر است از مشاوره آنلاین کمک بگیرید. مشاور یا روانشناس با بررسی موقعیت شما و علت استرس های شما می تواند به شما کمک کند تا با استرس های زیاد خود مقابله کرده و مهارت کنترل و مدیریت استرس را یاد بگیرید.

سوالات متداول

استرس چه مقدار طول می کشد؟

أسترس أنواع مختلفی دارد که هر کدام بسته به شرایط فرد قابل تغییر هستند. برخی از استرس ها می توانند کوتاه مدت باشند و برخی مشکل طولانی مدت را در بر میگیرند. بسته به موقعیت و مهارت شما در مدیریت استرس می توان میزان و زمان استرس داشتن را تعیین کرد. استفاده منظم از تکنیک های کنترل استرس می تواند کمک بزرگی برای شما باشد. به شما کمک کند تا اکثر علائم فیزیکی، احساسی و رفتاری را کنترل کنید.

آیا استرس می تواند باعث اضطراب شود؟

همانطور که در بالا اشاره شد تفاوت استرس و اضطراب بسیار ناچیز است و علائم آنها شبیه به یکدیگر است. البته استرس و اضطراب دو موضوع متفاوت هستند. اما ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. در برخی از موارد و زمان ها، استرس می تواند اضطراب را برای فرد ایجاد کند.