آیا شما در دوران بارداری خود دائم احساس اضطراب و نگرانی دارید؟ اضطراب و استرس در اوایل بارداری و اواخر آن کاملا طبیعی است. گاهی این اضطراب و استرس در بارداری می تواند باعث مختل شدن زندگی خود فرد و اطرافیانش شود. در این صورت اصلا نباید نادیده گرفته شود. شما باید کاری کنید که بی قراری و نگرانی های بی دلیل در دوران بارداری تاثیرات به شدت منفی در زندگی شما به جا نگذارد.

اضطراب داشتن در بارداری و استرس و نگرانی های بی مورد و بی دلیل یک موضوع و مشکل به شدت گسترده در بین زنان باردار است. به همین دلیل مشاوران مرکز مشاوره خانواده آویژه به بررسی علت استرس در بارداری، تاثیر اضطراب بر جنین و راه های درمان بی قراری و اضطراب در بارداری پرداخته اند. اگر شما نیز از اضطراب در دوران بارداری خود رنج می برید و نمی توانید آن را کنترل کنید و یا علت آن را نمی دانید، پس با ما همراه باشید و این مقاله جامع و تخصصی را تا انتها مطالعه بفرمایید.

اضطراب در دوران بارداری

به طور کلی اضطراب احساس نگرانی، استرس و ترس است و بخش طبیعی از زندگی ما به شمار می رود. با این حال اگر این اضطراب و استرس شدید باشد و بتواند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کند، به عنوان یک اختلال اضطرابی یا نوعی اختلال خلقی شناسایی می شود. در برخی از موقعیت ها این استرس و اضطراب تشدید می شود. یکی از مهم ترین این شرایط هنگامی است که شما باردار هستید. احساس اضطراب در دوران بارداری و استرس زن باردار کاملا طبیعی است. اینکه شما نگران سلامت جنین خود باشید یا ترس ازاین داشته باشید که آیا می توانید مادر خوبی برای فرزندتان باشید یا نه؟ یا به دنیا آمدن کودک چه تاثیری بر زندگی زناشویی شما خواهد گذاشت؟ و … همگی طبیعی است. به شرط آنکه اجازه ندهید این احساسات و استرس های دوران بارداری تاثیرات مخربی بر زندگی زناشویی و یا فردی شما بگذارد.

تغییرات در سطح هورمون ها نیز می تواند بر خلق وخو و احساسات شما تاثیر بگذارد. این تغییرات هورمونی می تواند شما را مستعد نگرانی و استرس کند. اما بین نگرانی های عادی و یک اختلال اضطرابی جدی تر در دوران بارداری که به آن اضطراب قبل از زایمان نیز می گویند، تفاوت وجود دارد. البته در روانشناسی اختلال اضطراب بارداری به عنوان یک شاخه جداگانه از اختلالات طبقه بندی نمی شود. همانطور که در بالا گفته شد، اختلال اضطراب بارداری در شاخه اختلالات اضطرابی و یا اختلالات خلقی قرار می گیرد. اگر این اضطراب و استرس شدید شود می تواند عملکرد روزانه شما را مختل کند. به یاد داشته باشید که عوارض اضطراب در بارداری کم نیست و می تواند مشکلات جدی را برای شما ایجاد کند. پس بهتر است برای کنترل استرس در بارداری و نگرانی های بی دلیل با روانشناس و یا مشاوره خانواده مشورت کنید.

علائم اضطراب در دوران بارداری چیست؟

علائم و نشانه های اضطراب دوران بارداری برای هر شخصی می تواند متفاوت و منحصر به فرد باشد. علائم گسترده ای وجود دارد که نشان می دهد شما از اضطراب و استرس بارداری رنج می برید. برخی از رایج ترین و مهم ترین نشانه ها و علائم اضطراب در دوران بارداری عبارتند از:

احساس اضطراب غیر قابل کنترل

احساس عصبی بودن و یا پرخاشگری

نگرانی بیش از حد در رابطه با هر موضوعی، به خصوص در رابطه با سلامتی خود و کودک

عدم تمرکز برای انجام کارها

احساس بی قراری

احساس تحریک پذیری و آماده بودن برای گریه کردن

ناتوانی در استراحت کردن

احساس ترس یا فکر کردن به اینکه اتفاقات بدی خواهد افتاد

نگرانی های بی دلیل و بی مورد

مشکل در خوابیدن

داشتن عضلات منقبض شده

همچنین ممکن است شما علاوه بر علائمی که در بالا گفته شد، علائم فیزیکی نیز همراه با اضطراب دوران بارداری تجربه کنید. گاهی این علائم را نشانه حملات پانیک می دانند. علائم فیزیکی اضطراب بارداری عبارت اند از:

احساس می کنید نمی توانید نفس بکشید.

سرگیجه دارید.

احساس بی ‌حسی یا گزگز در اندام ‌ها، انگشتان دست، انگشتان پا یا لب‌ ها

ضربان قلب بالا و تنفس سریع را تجربه می کنید.

احساس می کنید ممکن است اتفاق وحشتناکی رخ دهد.

درد و یا تنش در عضلات

تعرق بیش از اندازه

احساس ضعف یا سبکی سر

احساس می کنید که دارید دیوانه می شوید.

دلایل اضطراب و استرس در دوران بارداری چیست؟

همه زنان در دوران بارداری کمی اضطراب و استرس را تجربه می کنند. اغلب آنها در دوران بارداری اختلال اضطراب شدید و پرخاشگر شدن در دوران بارداری را پشت سر می گذارند. علت اضطراب بارداری می تواند مختلف باشد. در زیر مهم ترین علت اضطراب و استرس در دوران بارداری را برای شما عزیزان شرح داده ایم. برخی از این عوامل می تواند علت گریه در بارادری نیز تلقی شود. مهم ترین و رایج ترین علت های اضطراب بارداری عبارتند از:

سابقه قبلی در اختلال اضطراب، حملات پانیک و یا افسردگی

اضطراب و استرس زیاد در دوران بارداری های قبلی

داشتن مشکلات در باروری

سابقه بارداری خطرناک و بد مانند: سقط جنین، به خطر افتادن جان مادر و یا بچه و …

عوارض تغییرات هورمونی بارداری و تاثیرات آن برروی مغز افراد

سابقه خانوادگی در رابطه با اضطراب و زود رنج شدن در دوران بارداری

استرس محل کار

سابقه سوء استفاده در دوران کودکی و جوانی یا تروما

رویدادهای استرسزا در زندگی، مانند مرگ یا بیماری یکی از عزیزان

فقدان شریک زندگی خوب و با درک و مهربان در دوران بارداری

نبود حمایت اجتماعی مناسب در دوران بارداری

مشکلات روابط، از جمله خشونت خانگی و یا دعوا و تعارضات بیش از اندازه

اضطراب در بارداری چه تاثیری بر روی جنین می گذارد؟

اضطراب و استرس در سه ماه اول بارداری و یا اضطراب در ماه آخر بارداری طبیعی است. البته اگر این اضطراب شدید شود می تواند برروی جنین شما تاثیرات منفی را به جا گذارد. مسلما استرس زن باردار بر جنین او نیز تاثیر می گذارد. اما اگر دائم بخواهید به این موضوع فکر کنید که این اضطراب برای فرزندم مضر است و دائم بر سر این موضوع حرص بخورید، شرایط از آنچه که هست هم برای خودتان و هم برای کودکتان سخت تر خواهد شد. استرس اینکه عصبی شدن و اضطراب داشتن می تواند برای جنین مضر باشد، باعث تشدید اضطراب شما خواهد شد. پس سعی کنید به جای اینکه به تاثیر استرس و اضطراب خود بر جنین فکر کنید، به دنبال راه هایی برای درمان اضطراب بارداری و کاهش اضطراب در بارداری باشید.

آیا استرس داشتن در اوایل بارداری می تواند باعث سقط جنین شود؟ آیا رابطه ای بین اضطراب و جنسیت جنین وجود دارد؟ تحقیقات بسیاری در زمینه تاثیر اضطراب و استرس بر جنین انجام شده است. نتایج این تحقیقات چهار تاثیر کلی را برای جنین مشخص کرده اند که شامل:

اثرات بیولوژیکی اضطراب دوران بارداری بر جنین

اثرات بیولوژیکی استرس و اضطراب برروی جنین متفاوت است. برخی از محققان گفته اند، بین قد نوزاد و میزان اضطراب و استرس مادر رابطه وجود دارد. هرچه که سطح اضطراب مادر بالاتر باشد، قد نوزاد کوتاه تر از قد نوزدانی است که مادرانشان استرس و ناراحتی ندارند. همچنین گزارش شده است که استرس و نگرانی در ماه اول بارداری تاثیر قابل توجهی بر روی وزن نوزاد خواهد داشت. اضطراب شدید مادر ممکن است باعث تغییراتی در جریان خون نوزاد شود و حمل اکسیژن و سایر مواد مغذی مهم به اندام‌های در حال رشد کودک را دشوار کند.

اثرات روانی اضطراب و نگرانی در دوران بارداری بر جنین

بر اساس تحقیقات انجام شده، نگرانی بیش از اندازه مادر در دوران بارداری و استرس و اضطراب داشتن او با اختلالات روانی، مشکلات کنترل هیجان، عدم تمرکز، بیش فعالی و اختلال در رشد شناختی کودکان رابطه مستقیم دارد. اگر شما در دوران بارداری خود، همیشه نگران باشید و یا دائم در حال گریه کردن باشید. مسلما کودک شما در آینده دچار مشکلاتی در زمینه اختلالات روانی خواهد شد. مشکلات در تغییرات رشد زبان، توانایی طبقه بندی مطالب و گفتار در دختران می تواند ناشی از اضطراب و استرس مادر در دوران بارداری باشد. اگر کودکتان مشکلاتی در این زمینه ها داشت می توانید برای حل مشکلات از یک مشاوره کودک کمک بگیرید. حتما به مشاوره کودک بگویید که در دوران بارداری دچار اختلال استرس و اضطراب بارداری شده بودید.

اثرات رفتاری اضطراب در دوران بارداری

نتایج تحقیقات انجام شده نشان می دهد که اضطراب در دوران بارداری می تواند منجر به این شود که نوزاد بعد از به دنیا آمدن دائم در حال گریه کردن باشد و نوزاد شما یک نوزاد بی قرار با گریه های طولانی مدت باشد. از تاثیرات اضطراب و استرس بارداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تحریک پذیری و بی قراری نوزاد

تفاوت های فردی در واکنش به رویدادهای استرس زا زندگی

تعامل ضعیف بین مادر و کودک

ترسو بودن فرزند در هنگام برخورد با مشکلات و رویدادهای زندگی

تاثیر منفی بر رشد و تکامل سیستم عصبی کودکان

رفتارهای منفی در نوزاد از جمله: پاسخ نوزاد به صداهای معمولی و استاندارد در نه ماهه اول زندگی با واکنش پذیری عصبی تر و تحریک پذیرتر همراه است.

اثرات پزشکی اضطراب در دوران بارداری

کودکانی که مادران آنها در دوران بارداری و یا بعد از آن استرس و اضطراب زیادی را تجربه کرده اند. چه در دوران کودکی و چه در دوران بزرگسالی با بیماری های جدی مانند تنگی نفس، آسم، بیماری عروق کرونر در بزرگسالی و کاهش تغییرات ضربان قلب در کودکان دسته و پنجه نرم می کنند. شکاف لب و شکاف کام در نوزاد از دیگر مشکلات و بیماری هایی است که می تواند به دلیل اضطراب و استرس بیش از حد مادر در دوران بارداری بوده باشد. استرس و اضطراب در دوران بارداری باعث افزایش ناهنجاری ها در نوزادان می شود.

همچنین اضطراب طولانی مدت و شدید می تواند خطر زایمان زودرس یا زایمان نوزاد کم وزن را افزایش دهد و احتمال اینکه کودک بعدا دچار چالش های عاطفی یا رفتاری شود را افزایش می دهد.

راهکارهای مقابله با اضطراب و استرس در دوران بارداری

اگر شما نیز دوران بارداری پر از استرس و اضطرابی را پشت سر می گذارید و نگران این هستید که این استرس و اضطراب برای جنین شما و یا خودتان مشکل ایجاد کند پس باید به دنبال راهکارهایی برای درمان استرس و تپش قلب در بارداری باشید. نکاتی را که در زیر گفته شده است انجام دهید تا بتوانید اضطراب و استرس خود را کاهش دهید.

در رابطه با استرس و اضطراب خود، صحبت کنید

اگر در دوران بارداری خود بسیار مضطرب هستید، بهتر است در این باره با یک شخص مورد اعتماد صحبت کنید. صحبت با همسر، دوست و یا یکی از اعضای خانواده می تواند این استرس و نگرانی های شما را کاهش دهد. با فردی صحبت کنید که می دانید می تواند به شما انرژی مثبت منتقل کند و یا از شما حمایت کند. اگر نیاز بود می توانید به یک روانشناس مراجعه کرده و با او در رابطه با استرس و نگرانی های خود صحبت کنید.

در فعالیت هایی که به کاهش استرس و اضطراب کمک می کند، شرکت کنید

شرکت در فعالیت های شاد و انرژی بخش که باعث کاهش استرس و اضطراب شما می شود، گزینه خوبی برای شما می باشد. داشتن فعالیت های بدنی و فعالیت های انرژی بخش به ترشح اندروفین در بدن کمک می کند. این هورمون ها مانند مسکن های طبیعی در مغز شما عمل می کنند و باعث کاهش اضطراب و استرس شما می شوند. فعالیت های بدنی مناسب و تحرک بدن یکی از راه های توصیه شده برای مدیریت استرس است. برخی از این فعالیت های موثر عبارتند از:

یوگا

پیاده روی

نرمش های سبک

هر چیزی که بدن شما را به حرکت وادار کند و همچنین متناسب با دوران بارداری باشد را می توانید انجام دهید. مثلا تحقیقات نشان داده که فعالیت های هوازی به مدت پنج دقیقه فواید مثبتی را در سلامتی افراد خواهد داشت. البته همیشه قبل از شروع یک فعالیت ورزشی جدید، با پزشک خود در رابطه با آن مشورت کنید.

تنفس عمیق را امتحان کنید

می توانید فعالیت هایی را امتحان کنید که باعث می شود بدنتان اندروفین آزاد کند. مانند تمرینات تنفس عمیق، ماساژ درمانی و … . موسسه استرس آمریکا تنفس عمیق شکمی را به مدت 20 تا 30 دقیقه در روز برای کنترل استرس و اضطراب توصیه کرده اند. انجام این کار به تامین اکسیژن بیشتر برای مغز و تحریک سیستم عصبی کمک می کند

به اندازه کافی استراحت کنید

خواب کافی و استراحت کردن برای زنان باردار یک موضوع مهم است. اگر چه برای برخی از زنان خواب در دوران بارداری مشکل است اما اولویت دادن به آن باعث می شود اضطراب شما کاهش یابد. سعی کنید هر زمانی که به خواب نیاز داشتید، بخوابید. فرقی نمی کند صبح باشد یا بعد از ظهر!

در رابطه با استرس ها و نگرانی های خود بنویسید

اگر حوصله صحبت کردن ندارید همه افکار و احساسات خود را در دفتری یادداشت کنید. دفتر خاطراتی تهیه کنید و سعی کنید روزانه یادداشتی در رابطه با احساسات و وضعیت خود بنویسید. نوشتن افکار و احساسات به شما کمک می کند تا نگرانی های خود را سازماندهی یا اولویت بندی کنید.

با پزشک خود و یا مشاور خوب مشورت کنید

اگر استرس و اضطراب باعث ایجاد اختلال در زندگی روزانه شما شده است و یا حملات پانیک را برای شما به همراه دارد، پس بهتر است هرچه زودتر با پزشک و یا روانشناس صحبت کنید. فراتر از اقداماتی که در بالا گفته شد ممکن است نیاز باشد از داروهای ضد اضطراب در دوران بارداری استفاده کنید.

سخنی از مشاوران آویژه

هرگز از اشتراک گذاشتن افکار و احساسات خود خجالت نکشید. استرس در دوران بارداری امری طبیعی است. پس اگر شما نیز از استرس رنج می برید نیازی نیست آن را از دیگران مخفی کنید. ابتدا به دنبال یافتن نشانه های استرس در دوران بارداری باشید. بعد از آنکه متوجه نشانه های اضطراب و استرس بارداری شدید باید به دنبال راه های درمان و مقابله با استرس دوران بارداری باشید. عوامل زیادی می تواند در ایجاد این استرس و اضطراب نقش داشته باشند. پس لازم است در ابتدا برای مقابله با استرس بارداری، عوامل و دلایل ایجاد آن را شناسایی کنید و از بین ببرید. عوارض استرس برای جنین بسیار زیاد است پس حتما باید آن را کنترل و مدیریت کنید.

سوالات متداول

حدودا چند نفر از زنان استرس و اضطراب شدید را در بارداری، تجربه می کنند؟

اضطراب دوران بارداری یک تجربه بسیار رایج است. از هر 10 زن بیش از 1 تا 2 نفر در دوران بارداری خود دچار اضطراب می شوند.

اضطراب و استرس بارداری در چه ماه هایی بیشتر است؟

میزان اختلال اضطراب و استرس بارداری در سه ماهه اول، احتمالا به دلیل تغییرات هورمونی بالا، بیشتر است. همچنین در ماه آخر نیز ممکن است این استرس و اضطراب به حداکثر مقدار خود برسد. استرس و اضطراب در ماه های آخر بارداری ممکن است به دلیل ترس از زایمان، نگرانی برای سلامتی نوزاد و … باشد.