چکنیم با کودکی که به همه چیز دست میزند؟

دست زدن کودک به وسایل منزل مخصوصا وسایلی که ممکن است به خانواده یا خود کودک آسیب برساند از جمله مواردی است که ذهن بسیاری از والدین را به خود مشغول میکند. دست زدن کودک به وسایل بدون اجازه میتواند منشأ و ریشه روحی و روانی داشته باشد. گاهی این رفتار باعث میشود که زندگی کودک از حالت عادی خارج شود و به زندگی کودک لطمه وارد شود.

مثلا کودکی را در نظر بگیرید که وسایل خطرناکی مثل گاز یا اجسام تیز و برنده تمایل زیادی دارد و از هر فرصتی استفاده میکند که به آنها نزدیک شود. قطعا این رفتار دیر یا زود کودک را در معرض خطرهای گوناگون قرار میدهد. اینجاست که مشاوره کودکمیتواند راه گشا باشد و مفید واقع شود. در جریان مشاوره خانواده نیز به زن و شوهرها گوش زد میشود که اگر کودکان به وسایلی که نباید دست میزنند، گاهی میتواند ناشی از مشکلات روانی و رفتاری باشد. در ادامه بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.

دست زدن کودک به وسایل خانه چه علت هایی میتواند داشته باشد؟

دست زدن کودک به وسایل خانه از نظر روانشناسان میتواند علت های گوناگونی داشته باشد که هر کدام از آنها راه حل های مختلف و متفاوتی داشته باشد. در ادامه برخی از عمده ترین دلایل دست زدن کودک به وسایل خانه را ذکر میکنیم:

• گاهی کودکان وسایلی را از نظر ظاهری برای بازی کردن جذاب میبینند. برای همین به سمت آنها سوق پیدا میکنند.

• گاهی دلیل دست زدن کودکان به وسایل میتواند این باشد که آن وسایل در خانه و در نظر خانواده مهم تلقی میشود و مثلا افراد خاصی حق دست زدن به آنها را داشته باشند.

• گاهی نیز دلیل اینکه کودکان ترغیب میشوند که به وسایل خاصی دست بزنند، این است که از رفتن به سوی آنها از طرف والدین منع میشوند. منع شدن میل کودکان را برای دست زدن به وسایل را بالاتر میبرد.

دست زدن کودکان به وسایل دیگران به چه علتی است؟

دست زدن کودک به وسایل دیگران نیز میتواند مستقیما تحت تاثیر یادگیری باشد. در روانشناسی یادگیری با مفهومی به نام تقویت رو به رو می شویم. تقویت به این معنی است که اگر کودک یک رفتار را انجام دهد یا مشاهده کند که دیگران انجام میدهند و با واکنش مثبت دیگران رو به رو میشود احتمال این که آن کار را تقلید کند و یا اگر خودش انجام داده آن را تکرار کند بسیار بالا میرود.

حالا تصور کنید که کودکی مشاهده میکند که والدین او بدون اجازه از افراد به وسایل شخصی آنها دست میزنند یا بدون اطلاع از آنها استفاده میکنند. قطعا پدر و مادر برای کودک اولین و بزرگترین و قابل اعتماد ترین الگو هستند. بنابراین او هم به خود این اجازه را میدهد که به وسایل دیگران دست بزند. بنا براین اگر والدین در رفتار خودشان چنین اقداماتی را نشان ندهند به احتمال زیاد شاهد دست زدن کودک به وسایل دیگران نخواهند بود.

آیا صحبت کردن با کودک نمیتواند تاثیر گذار باشد؟

قطعا یکی از بهترین راه هایی که میتوان از این رفتار کودک جلوگیری کرد صحبت کردن با کودک است. اما همین کار نیز باید با دقت خاصی صورت بپذیرد. کودکانی که امروزه از هوش فوق العاده بالاتری نسبت به نسل های گذشنه خود برخوردار هستند را نمیتوان با تهدید یا ترساندن از رفتار بدشان دور ساخت. کودکان نسل حاضر خود را مرکز جهان میدانند و به لحاظ هوش اجتماعی در سطح بالاتری نسبت زمان کودکی پدر و مادر خود قرار دارند.

بنابراین یکی از راه های منتسب و بدون آسیب صحبت کردن دوطرفه و بدون نگاه از بالا به پایین است. والدین باید برای کودکان خود استدلال منطقی بیاورند که چرا دست زدن به وسایل خطرناک به صلاح آنها نیست یا به چه دلیل برداشتن یا دست زدن به وسایل دیگران عواقب خوبی ندارد. زمانی که کودک والدین و به طور کلی مراجع قدرت را در کنار خود حس کند نه در مقابل خود احتمال بیشتری برای را میتوان برای تاثیر گرفتن و اصلاح رفتار نادرست متصور شد.

آموزش با تقویت مثبت و منفی چیست؟

همانطور که در بالا اشاره شد در مکتب یادگیری در روانشناسی به تقویت به عنوان یک ابزار کارآمد در تعلیم و تربیت میتوان امید داشت. والدین میتوانند با رفتار خود به صورت غیرمستقیم رفتارهای بد کودک خود را در رابطه با دست زدن به وسایل دیگران اصلاح کنند و تغییر دهند. مثلا وقتی این اتفاق برای فردی می افتد و او وسایل شخصی دیگران مثل تلفن همراه را بدون اجازه برمیدارد با عکس العمل منفی افراد خانواده رو به رو شود و او را مورد تنبیه کلامی و رفتاری قرار دهند.

به این ترتیب کودک می آموزد که اگر بدون اجازه به وسایل دیگران دست بزند ممکن است با این عکس العمل تند مواجه‌ شود. از سویی دیگر زمانی که فردی در خانواده قبل از دست زدن به وسایل دیگران از آنها اجازه بگیرد باید توسط افراد خانواده مورد تشویق کلامی و رفتاری قرار میگیرد. به این ترتیب کودک یاد میگیرد که با انجام دادن این امر پسندیده میتواند جایگاه بهتر و بالاتری در خانواده کسب کند. بنا بر این احتمال بروز این رفتار در کودک چندین برابر میشود.

تنبیه و تشویق کودک به چه نحوی باید باشد؟

در راستای آموزش رفتار صحیح به فرزندان نمیتوان از اهمیت تنبیه و تشویق به راحتی گذشت. اما والدین حتما باید در نظر داشته باشند که برنامه تشویق یا تنبیهی که برای فرزند خود در نظر گرفته اند را تحت هر شرایطی اجرا و عملی کنند. برای مثال وقتی کودک رفتاری را انجام میدهد که مستحق تنبیه است برخی والدین در برابر جمع او را تنبیه نمیکنند. در حالی که این کار بسیار اشتباه است زیرا باعث میشود تنبیه در نظر گرفته به مرور زمان جدبت خود را برای کودک از بین میدهد.

اشتباه دیگری که برخی از خانواده ها در تربیت کودک خود مرتکب میشوند این است که تنبیه یا تشویق در نظر گرفته شده را با کودک خود از قبل در میان نمی گذارند. این کار نیز باعث میشود کودک تصور درستی از تنبیه یا تشویقی که در انتظار اوست را در ذهن نداشته باشد.

والدین در مورد تربیت فرزند چه نکاتی را باید رعایت کنند؟

• در تربیت فرزند زن و شوهر باید با یکدیگر هماهنگ باشند. گاهی والدین بدون این که با یکدیگر از قبل صحبت و هماهنگی داشته باشند هرکدام برای فرزند خود تنبیه و تشویق جداگانه ای را در نظر میگیرند که این امر بسیار روند تربیت فرزند را کند و ضعیف میکند.

• هیچگاه نباید از در پرخاش و تندی با کودک وارد شد. کودکان مخصوصا کودکان نسل حال حاضر در اغلب مواقع نسبت به تنبیه های شدید نظیر تنبیه بدنی عکس العمل نامناسب نشان میدهند.

• در صورت امکان در اصلاح یا به وجود آوردن رفتار مد نظر خود در کودک از روانشناس متخصص در حوزه کودک کمک بگیرید. روانشناسان سال های زیادی را صرف کسب عام و تجربه در این راه کرده اند و موارد مشابه بسیاری را به سر منزل مقصود رسانده اند . بنابراین مشاوره گرفتن از آنها کمک شایانی به والدین خواهد کرد.

• به والدین توصیه میشود که ازسخت گیری کردن به طور جدی خود داری کنند. زوجین حتما به باد داشته باشند که سختگیری کردن بیش از حد میتواند باعث به وجود آمدن وسواس در کودک شود که ممکن است آینده او را به خطر بیندازد.

هدف مرکز مشاوره و روانشناسی آویژه از ارائه اطلاعات لازم در زمینه مشکلات روانی، افزایش آگاهی شماست تا با توسعه دانش خود، جهت ارتقا و بهبود کیفیت زندگی خود، گامی مهم بردارید. لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .

در این راستامرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژهخدمات متنوعی را در زمینهمشاوره کودکبه شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد.