آیا از وابستگی به اینترنت و فضای مجازی فرزند خود نگران هستید؟ آیا دائم در حال چک کردن فضای مجازی هستید و از برنامه های خود عقب می مانید؟ نحوه استفاده صحیح از فضای مجازی چیست؟ آیا از اعتیاد نوجوانان به فضای مجازی نگران هستید؟ اعتیاد به فضای مجازی زمانی است که فرد نیاز اجباری به گذراندن ساعت های زیاد در اینترنت و فضای مجازی داشته باشد. اعتیاد به اینترنت می تواند آسیب های زیادی را برای زندگی افراد به همراه داشته باشد. آسیب های اعتیاد به فضای مجازی می تواند آنقدر زیاد باشد که حتی زندگی مشترک افراد را تحت تاثیر قرار داده و یا خراب کند. طیف گسترده ای از رفتارها وجود دارد که می توان از آنها به عنوان اعتیاد به اینترنت یاد کرد.

مشاوران مرکز مشاوره روانشناسی آویژه به دلیل اهمیت اعتیاد به فضای مجازی و مضرات فضای مجازی به بررسی اعتیاد به اینترنت و راه های درمان اعتیاد به فضای مجازی پرداخته اند. مقاله زیر که یک مقاله جامع و تخصصی است به شما کمک می کند تا در رابطه با علائم اعتیاد به اینترنت، أنواع اعتیاد به فضای مجازی و راه های مقابله با اعتیاد به اینترنت و موبایل اطلاعات کامل و مفیدی را کسب کنید. پس اگر شما نیز نگران اعتیاد به اینترنت فرزند خود هستید و یا به دنبال راهی برای ترک وابستگی به اینترنت می گردید، مطالعه این مقاله کامل و کاربردی را از دست ندهید.

اعتیاد به فضای مجازی چیست؟

همانطور که می دانید، امروزه استفاده از اینترنت، موبایل و فضای مجازی در جامعه معاصر ریشه دوانده است. پیشرفت تکنولوژی و فضای مجازی شیوه زندگی همه انسان ها را تحت تاثیر خود قرار داده است. این تاثیرات گاهی مثبت و گاهی منفی هستند. با وجود افزایش روزافزون استفاده از فضای مجازی و تکنولوژی های مربوط به آن، افراد اطلاعات کمی در مورد اثرات استفاده زیاد از فضای مجازی، وابستگی به اینترنت و علائم اعتیاد به اینترنت بر روی سلامت روان و جسمی خود دارند. طبق تحقیقات انجام شده در سال گذشته، حدود 77 الی 80 درصد از آمریکایی ها به طور روزانه از اینترنت استفاده می کنند.

استفاده زیاد از اینترنت و گشت و گذار در داخل وب سایت های مختلف شاید از نظر افراد بی ضرر و آسیب باشد. اما باید گفت وابستگی به اینترنت و فضای مجازی و استفاده بیش از اندازه آنها باعث ایجاد اختلال در زندگی افراد شده و بر روی سلامت روانی و جسمانی آنها تاثیر منفی به جا می گذارد. هنگامی که یک عمل یا رفتار به یک عادت تبدیل شود و بر مهم ترین جنبه های زندگی افراد مانند کار، تحصیل ، روابط، زندگی زناشویی تاثیر منفی گذاشته و ارجحیت پیدا کند. می توان آن را در شاخه اعتیادها دسته بندی کرد. اعتیاد به فضای مجازی یعنی اینکه فرد نتواند نیاز خود به استفاده از اینترنت را مدیریت و کنترل کند. اعتیاد به اینترنت زمانی است که فرد نیاز اجباری به گذراندن زمان زیاد در اینترنت را داشته باشد. تا جایی که جنبه های مختلف زندگی او آسیب ببینند.

آیا استفاده زیاد از اینترنت واقعاً اعتیاد است؟

سوالی که برای بسیاری از شما بوجود می آید این است که مرز بین عادت و اعتیاد کجاست؟ آیا عادت به استفاده از اینترنت را می توان به عنوان اعتیاد به فضای مجازی در نظر گرفت؟ ما در این قسمت به طور مختصر اعتیاد و عادت را برای شما معنا می کنیم تا بتوانید تصمیم بگیرید که اعتیاد به اینترنت دارید یا نه.

عادت

عادت کاری است که شما به طور منظم آن را انجام می دهید. معمولا دلیل انجام آن به طور منظم این است که ان را در برنامه خود گنجانده اید. مثلا شستن ظروف بعد از شام نمونه ای از یک عادت خوب است. اما مثلا جویدن ناخن در هنگام استرس داشتن نمونه ای از عادت بد و آسیب زا است.

اعتیاد

اعتیاد شامل درگیر شدن در یک رفتار یا مصرف یک ماده است زیرا در انجام آن احساس آرامش، رهایی و إحساس خوب می کنید. اعتیاد، یعنی اینکه می دانید که رفتار یا ماده برای شما مضر است، اما نمی توانید آن را ترک کنید. مثلا اگر بعد از 20 دقیقه نمی ‌توانید دست از کار بکشید و در نهایت به سر کار خود دیر می‌رسید یا از انجام کارهای مهم دور می مانید. می تواند نشانه اعتیاد به انجام کاری باشد.

البته اعتیاد به اینترنت هنوز به عنوان یک اختلال شناخته نشده است. برخی از محققان آن را یک اختلال وسواس فکری اجباری یا اختلال کنترل تکانه می دانند و برخی دیگر آن را در گروه های دیگر قرار می دهند. اعتیاد به اینترنت را با نام های استفاده اجباری از رایانه، استفاده بیمارگونه از اینترنت و یا وابستگی به اینترنت نیز می توان شنید.

انواع اعتیاد به اینترنت

همانطور که گفته شد اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت یک طیف گسترده از رفتارها و مشکلات کنترل و مدیریت است. اعتیاد به اینترنت شامل اعتیاد به تلفن همراه، رایانه شخصی و هرگونه تکنولوژی مربوط به فضای مجازی است. محققان 5 زیر مجموعه را برای اعتیاد به اینترنت شناسایی و دسته بندی کرده اند که شامل:

اعتیاد به سکس سایبری

این نوع از اعتیاد؛ پورنوگرافی آنلاین، سایت های چت و اتاق های گفت و گوهای جنسی و خدمات مربوط به وب کم را شامل می شود. وسواس فکری فرد برای انجام هر کدام از این خدمات برروی توانایی های فرد در ایجاد روابط جنسی، عاشقانه و یا زندگی زناشویی واقعی به شدت مضر است.

اعتیاد به رایانه یا بازی های کامپیوتری

اعتیاد به بازی های کامپیوتری یکی از مشهورترین اعتیاد نوجوانان به فضای مجازی و اینترنتت است. این اعتیاد تمام فعالیت های آنلاین و آفلاین را شامل می شود. امروزه بزرگسالان نیز درگیر این نوع اعتیاد می شوند که باعث پایین آمدن عملکرد کاری و شغلی آنها شده و بر زندگی اجتماعی و خانوادگی آنها نیز تاثیر منفی بر جا می گذارد.

جستجوی اجباری برای کسب اطلاعات

یکی از مزیت های اینترنت این است که دانش و اطلاعات فراوانی را می تواند در اختیار کاربر قرار دهد. اما برخی از افراد نسبت به جمع آوری اطلاعات از اینترنت دچار وسواس فکری می شوند. آنها تمایل غیرقابل کنترلی برای جمع آوری و سازماندهی داده ها دارند. جستجو اجباری در اینترنت می تواند بهره وری افراد را کاهش دهد.

اعتیاد به رابطه سایبری (آنلاین)

اعتیاد به روابط آنلاین می تواند بسیاری از افراد مخصوصا جوانان را درگیر کرده و باعث ایجاد اختلال در زندگی آنها شود. اعتیاد به رابطه سایبری افراد را از خانواده و دوستان واقعی خود دور می کند. اغلب افراد در این گونه روابط هویت و ظاهر واقعی خود را پنهان می کنند. اعتیاد به روابط آنلاین زندگی اجتماعی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد و در بسیاری از موارد منجر به ناتوانی در برقراری ارتباطات با دنیای واقعی می شود .

اجبار خالص

هرگونه فعالیت تعاملی آنلاین مضر را اجبار خالص می گویند مانند: قمار آنلاین، حراج ها و سایت های شرط بندی آنلاین، تجارت سهام و خرید آنلاین اجباری و …. این عادت ها می تواند تاثیر مضری بر ثبات مالی فرد داشته باشد. از دست دادن مقدار زیاد پول می تواند باعث ایجاد استرس برای فرد و اعضای خانواده او شود.

علائم اعتیاد به فضای مجازی

علائم اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت می تواند نشانه ها و علائم مختلفی را با خود به همراه داشته باشد. شما با مشاهده چند مورد از این علائم می توانید متوجه اعتیاد به اینترنت و اثرات آن برروی نوجوانان شوید. طبق گفته انجمن روانشناسان آمریکا، اعتیاد به اینترنت می تواند شامل سه یا چند مورد از موارد زیر باشد:

کاربر باید زمان بسیار زیادی را به صورت آنلاین سپری کند تا به احساس رضایت و آرامش دست یابد.

اگر فرد نتواند آنلاین شود و یا اتصال به اینترنت را از دست دهد علائم ناخوشایند و منفی مانند بدخلقی، خیال پردازی اجباری، اضطراب و استرس و نگرانی در مورد اتصال به اینترنت را تجربه می کند. به محض اتصال به اینترنت و استفاده از فضای مجازی تمام این نشانه ها از ببین می رود.

فرد برای مقابله با احساسات منفی خود مانند گناه، اضطراب و یا افسردگی به استفاده از اینترنت و فضای مجازی روی می آورد.

کاربر مقدار بسیار زیادی از وقت خود را صرف شرکت در سایر فعالیت های مرتبط با اینترنت می کند و در این باره با خانواده و یا روانشناس خود دروغ می گوید.

فرد از سایر جنبه های مهم و مختلف زندگی مانند روابط، کار، تحصیل و أوقات فراغت به دلیل صرف وقت در فضای مجازی، غافل می شود.

فرد ممکن است کار، تحصیل و حتی زندگی مشترک خود را به دلیل استفاده زیاد از اینترنت از دست می دهد.

ناتوانی در کنترل و مدیریت مدت زمان آنلاین بودن

کاربر هنگام تلاش برای کاهش یا توقف استفاده از اینترنت، بی قرار، بد خلق، افسرده یا تحریک پذیر می شود.

علت اعتیاد به اینترنت چیست؟

علت واقعی و دلایل اعتیاد به فضای مجازی در نوجوانان و جوانان و یا حتی بزرگسالان همچنان ناشناخته است. اما طیف وسیعی از رفتارها و نظریه ها هستند که علت اعتیاد به اینترنت شناخته می شوند. مانند:

مشکلات شخصیتی

کاربر ممکن است از مشکل شخصیتی رنج می برد که او را به طیف وسیعی از عادت ها و اعتیادهای ناپسند مانند سیگار، قمار، مواد و یا اینترنت وابسته می کند.

خجالتی بودن

افرادی که به شدت خجالتی هستند و نمی توانند در زندگی واقعی با کسی ارتباط برقرار کنند. از فضای مجازی و ناشناس بودن در اینترنت استفاده می کنند. آنها معتقدند که می توانند درر هنگام آنلاین بودن و ناشناخته بودن خود واقعی خودشان باشند.

پاسخ های بیوشیمیایی مغز

مغز فرد با مواد شیمیایی احساس خوب را هنگام آنلاین بودن و استفاده از فضای مجازی ترشح می کند. این احساس خوب باعث وابستگی افراد به اینترنت و یا هرچه که به آنها حس خوب را القا کرده اند، می شوند.

فرار از مشکلات

اینترنت و فضای مجازی به قدری جذب کننده است که می تواند تفکرات منفی و مشکلات را از فرد دور کند. از آنجایی که اینترنت باعث فراموشی مشکلات می شود. کاربر را تشویق می کند تا برای آرام گرفتن مدت زمان استفاده از اینترنت را افزایش دهد.

رضایت آنی

جستجو در اینترنت بسیار راحت است و به کاربران کمک می کند تا آنچه را که می خواهند سریع پیدا کنند. رضایت آنی و لذت فوری از فضای مجازی باعث می شود که زمان آنلاین بودن افراد افزایش یابد.

راه های مقابله با اعتیاد به فضای مجازی چیست؟

راه های مقابله با اعتیاد به اینترنت و موبایل چیست؟ راه های پیشگیری از اعتیاد به فضای مجازی چیست؟ آیا شما نیز نگران اعتیاد خود و یا فرزندتان به اینترنت هستید؟ اگر در رابطه با اعتیاد به اینترنت نگران هستید، می توانید از راهکارهای مختلفی برای پیشگیری از اعتیاد به فضای مجازی و یا درمان اعتیاد به فضای مجازی کمک بگیرید. برخی از مهم ترین و کاربردی ترین راه ها برای درمان اعتیاد به اینترنت عبارتند از:

استفاده از تایمر

یک تایمر بر روی گوشی همراه یا رایانه خود نصب کنید. زمان های استاندارد و مشخصی را برای استفاده از اینترنت و موبایل تعیین کنید. به محض زنگ خوردن تایمر خود را مجاب کنید که استفاده از اینترنت را کامل قطع کنید. سعی کنید در ابتدا تایم استفاده را به شدت کم نکنید. زیرا در صورت افراط در این مورد، شما نمی توانید استفاده از اینترنت را آنگونه که می خواهید مدیریت کنید. به مرور زمان استفاده از اینترنت را کاهش دهید تا به آنچه که می خواهید دست یابید.

ارتباط اجتماعی خود را گسترش دهید

برخی از افراد به دلیل تنها بودن و یا قرار نگرفتن در محیط های اجتماعی، وابسته به اینترنت می شوند. برای پیشگیری از اعتیاد به اینترنت و یا درمان آن سعی کنید ارتباط اجتماعی خود را افزایش دهید. می توانید در یک کلاس ورزشی ثبت نام کنید، به پارک بروید و یا در مهمانی ها حضور فعال داشته باشید. از هر روشی برای گسترش ارتباط اجتماعی مفید خود استفاده کنید. درمان اعتیاد به فضای مجازی در نوجوانان با گسترش ارتباط اجتماعی آنها و ارتباط سالم با خانواده میسر می شود.

مدیتیشن کنید

آنلاین بودن طولانی مدت می تواند مغز شما را خسته کند. شما می توانید از مدیتیشن برای استراحت ذهن خود و دوری از اینترنت استفاده کنید. این کار فضای ذهنی شما را بازیابی می کند. اگر می خواهید اعتیاد به اینترنت را ترک کنید پس از مدیتیشن برای تقویت ذهن خود و رسیدن به آرامش استفاده کنید.

سخت کردن دسترسی به اینترنت

یکی از ساده ترین راه ها برای کاهش استفاده از اینترنت، سخت کردن دسترسی به اینتر نت است. اغلب ما به تکانه ها واکنش نشان می دهیم مثلا به صدا درآمدن گوشی به هنگام ایمیل ما را به سمت آن جذب می کند و ناگاه چند ساعت را با گوشی سپری کرده ایم بدون انکه متوجه هدر رفت زمان شویم. آنلاین شدن های خود را سخت تر کنید و یا از خریدن بسته های اینترنتی خود را دور کنید. یا مثلا خاموش کردن لپتاپ و موبایل و گذاشتن آن در کشو به دور از چشم می تواند استفاده از اینترنت را کاهش دهد. هر چه را که دور از چشم نگه دارید، به مرور دور از ذهن می شود.

به محرک ها توجه کنید

اعتیادها دارای عوامل روانی هستند که باعث می شوند ما را تحریک می کنند تا به روش خاصی از آن استفاده کنیم یا عمل کنیم. آگاهی از انگیزه های اعتیاد و محرک هایی که باعث آن می شود، گام بسیار مهمی برای غلبه بر مشکل است. موفق ترین راه برای غلبه بر اعتیاد به فضای مجازی، درمان محرک های زمینه ای است. علت درگیری زیاد شما با اینترنت چیست؟ آن را پیدا کنید و سعی کنید مشکل را حل کنید.

برای خودتان پاداش تعیین کنید

در طول چند هفته اولی که شروع به کاهش استفاده از اینترنت کرده اید، برای خود پاداش تعیین کنید. یکی از راه های پیشگیری از اعتیاد به فضصای مجازی تعیین پاداش است. مثلا با خود شرط کنید اگر توانستید امروز حداقل دو ساعت کمتر از دیروز از اینترنت استفاده کنید، برای خود یک شام عالی می خرید. یا به استخر می روید و از ماساژ استفاده می کنید و … داشتن هدف و تعیین پاداش به شما کمک می کند تا در مسیر خود بمانید.

از مشاوره کمک بگیرید

اگر خودتان یا یکی از اعضای خانواده درگیر اعتیاد به فضای مجازی است می توانید از مشاوره خانواده برای درمان اعتیاد به اینترنت کمک بگیرید. شما ممکن است راهکارهای زیادی را برای پیشگیری از اعتیاد به اینترنت انجام داده باشید ولی هیچکدام پاسخگو نبوده باشد. در این شرایط بهتر است از یک مشاوره خانواده در این زمینه کمک بگیرید. مشاور می تواند به شما کمک کند تا دلایل اعتیاد به اینترنت را شناسایی کرده و راهکارهای مناسبی برای مقابله با آن پیدا کنید.

سخنی از مشاوران آویژه

گسترش تکنولوژی باعث ایجاد مشکلاتی برای والدین و فرزندان شده است. برخی از والدین نگران استفاده بیش از حد فرزند خود از فضای مجازی هستند. برخی از زوجین به دلیل استفاده زیاد از اینترنت و تلفن همراه، با تعارض و کشمکش در زندگی مشترک مواجه شده اند. البته نمی توان گفت پیشرفت تکنولوژی همیشه اثرات منفی داشته است. تاثیرات مثبت تکنولوژی را همه می دانند. اما اگر استفاده صحیح از فضای مجازی و به طور کلی تکنولوژی را ندانیم، آسیب های زیادی را برای ما به همراه خواهد داشت.

اگر نگران این هستید که شما نیز به اعتیاد به فضای مجازی مبتلا شده باشید و یا به دنبال راهکارهایی برای پیشگیری اعتیاد به اینترنت هستید، می توانید با مراجعه به مشاوره فردی مشکل و نگرانی خود را حل کنید. مشاور و یا روانشناس می تواند به شما کمک کند تا با اعتیاد به اینترنت به خوبی مقابله کرده و نحوه استفاده صحیح از فضای مجازی را یاد بگیرید.

سوالات متداول

عوارض اعتیاد به اینترنت چیست؟

برخی از مهمترین عوارض و تاثیرات منفی اعتیاد به فضای مجازی عبارت است از: افزایش احتمال ابتلا به افسردگی، افزایش استرس و اضطراب در فرد، کاهش عزت نفس، ایجاد نوسانات خلقی، گوشه گیری و انزوای اجتماعی، مشکل در برقراری ارتباط، مشکلات در زمینه رابطه جنسی و زندگی زناشویی، مشکلات مالی، به خطر افتادن سلامت جسمانی و …

اعتیاد به اینترنت چگونه بر سلامت روان تأثیر می گذارد؟

اعتیاد به اینترنت با بسیاری از اختلالات روانی از جمله عزت نفس پایین، تکانشگری، خواب ضعیف، اختلالات خلقی، افسردگی و خودکشی همراه است. بین سلامت روان، کیفیت زندگی و میزان اعتیاد به اینترنت همبستگی قوی وجود دارد.