گوشه گیری نوجوانان واکنشی است که باعث میشود نوجوان از نظر اجتماعی و گروهی منزوی و تنها بماند. بسختی با دوستان خود همراه باشد و در فراگیری مهارت های لازم برای اجتماعی شدن بی انگیزه شود. برخی از نوجوانان در برخورد با پدیدها و برخوردی های عاطفی چه از طرف خانواده و چه از جانب اجتماع و عدم تلاش برای رهایی از ناکامی های فردی گوشه گیری را در پیش میگیرند.

از نظر مشاوره خانواده آویژه در ابتدای این دوران گوشه گیری نوجوانان میتواند طبیعی باشد ولی اگر این رفتار ادامه دار بود و یا اینکه با رفتارهای پرخاشگرانه همراه باشد زنگ خطر برای خانوده به صدا در خواهد آمد. نوجوانی دوره ایی است که در آن هم فرد و هم خانواده بیشتر از پیش نیاز به راهنمایی و مشاوره دارند. موفقیت یک نوجوان در خانواده با موفقیت در خانواده های دیگر فرق دارد. نوجوانی که تنها فرزند خانواده است شرایط خاصی دارد.

تعریف گوشه گیری نوجوانان

تعریف گوشه گیری نوجوانان از نظر متخصصان روانشناسی و روان پزشکی به صورت های مختلفی مورد بحث قرار میگیرد. تعریف گوشه گیری نوجوانان عارضه ایی است که باعث میشود نوجوان از برقرار کردن ارتباط با افراد و محیط خارج دوری میکنند. نوجوانان گوشه گیر از فعالیت و حضور در فعالیت های اجتماعی سرباز میزنند. این رفتار ممکن از از همان مراحل رشد کودک شروع شود. بطوریکه خانواده براثرعدم آگاهی لازم در این مورد موجب دوام این رفتار در کودک شود و این موضوع در نوجوانی بروز کند.

پس بهتر است در همین مراحل ابتدایی رشد کودک با بهره گرفتن از مشاوره کودک، خانواده این مشکل و رفتار را درمان کند. گوشه گیری نوجوان در ابتدا خود فرد را به شدت آزار میدهد و اگر درمان نشود نوجوان به سمت دیگر مشکلات از جمله عدم اعتماد به نفس سوق پیدا میکند. نوجوان گوشه گیر با بحران عدم احساس توانمندی دست و پنجه نرم میکند.

علائم گوشه گیری نوجوانان

علائم گوشه گیری نوجوانان در مقایسه با دیگر دوران رشد فردی متفاوت است. در این مرحله از رشد انسان، با مرحله ورود به اجتماع مواجه هستیم. نوجوان گوشه گیر از برخورد با دیگران احتراز میکند و سعی میکند از آنها جدا باشد و در فعالیتهای گروهی همکاری لازم را نداشته یا اصلا شرکت نکند. علائم گوشه گیری نوجوانان به طور خلاصه عبارت است از:

نوجوانان گوشه گیر بدبین و وسواسی هستند.

تنهایی و گوشه گیری را به معاشرت با افراد مختلف ترجیح میدهند.

به طور دائم احساس خجالت دارد که اگر این احساس ریشه یابی نشود عدم اعتماد به نفس را به همراه دارد.

به دلیل گوشه گیری و خجالتی بودن ارتباط با دیگران را نمیتوانند برقرار کنند و این موضوع باعث عدم آرامش آنها میشود و رفتار های دیگر را در آنها پدیدار میکند.

با توجه به عدم اعتماد به نفس در مواجه با شکست، تعریف اغراق آمیزی از شکست دارند.

ابتلا به گوشه گیری نوجوانان

ابتلا به گوشه گیری نوجوانان از همان ابتدای دوران کودکی شکل میگیرد. این اختلال اگر در کودکی توسط مشاوره تربیت کودک رفع نشود، در آینده مشکل آفرین میشود. از موارد ابتلا به گوشی گیری نوجوانان میتوان به این موارد اشاره کرد:

الگوهای تربیتی سخت گیرانه: والدینی که کمتر به فرزند خود استقلال میدهند درآینده فرزند خود را گوشه گیر میکنند.

در دوران اولیه رشد اگر کودک احساس خجالتی بودن را دارد باید خانواد به کمک مشاوره این مشکل و اختلال را بر طرف کنند تا در سنین بالاتر به مشکل جدیدی تبدیل نشود. چون برطبق تحقیقات ریشه گوشه گیری در فرد، خجالتی بودن غیر طبیعی، در دوران ابتدایی رشد است.

مشکلات خانوادگی: خانواده هایی که مشکلات زیادی مانند بدهی، طلاق، مشاجره بین پدر و مادر، اعتیاد و بزهکاری دارند، نوجوان را در بستر گوشه گیری و انزوا قرار میدهد.

ترس از نتیجه کار: نوجوانی که قادر به روبرو شدن با شکست را ندارد و شکست را جزیی از واقعیت زندگی نمیداند در برخورد با این موضوع اقدام به گوشه گیری میکند.

مشکلات گوشه گیری نوجوانان

مشکلات گوشه گیری نوجوانان مختص حضوراو در خانواده نیست. نوجوان گوشه گیر در هر جایی در درون خود احساس ناامنی و بی کفایتی و ناشادی میکند و بیشتر به درون خود پناه میبرد. مشکلات گوشه گیری نوجوانان در محیط مدرسه بیشتر بروز میکند. جایی که نوجوان باید مهارت های لازم برای ورود به اجتماع رو فراگیرد و با دوستان خود معاشرت کند و تجربه هایی بدست بیاورد متاسفانه شاهد دوری گزینی از فعالیتها و عدم ارتباط با افراد هستیم.

نوجوان با احساس عدم اعتماد به نفس و با سابقه مشکلات در خانواده نمیتواند با دوستان خود ارتباط سازنده برقرار کند و این موجوب بروز پرخاشگری و انزوای بیشتر نوجوان شود. خانواده در این مرحله با استفاده از تجارب مشاور میتواند نقش سازنده ایی در حل این مشکل داشته باشد. اگر خانواده با عدم آگاهی خود و با ایجاد فشار سعی در حل این مشکل را داشته باشد قطعا نتیجه عکس خواهد داشت.

درمان گوشه گیری نوجوانان

درمان گوشه گیری نوجوانان باید توسط روان درمان و مشاوره فردی و خانوادگی رفع شود. در فرآیند درمان گوشه گیری نوجوانان باید عوامل زمینه ساز گوشی گیری مثل تحقیر شدن، یادآوری اشتباه و حس گناه را در نوجوان از بین برد. باید به نوجوان کمک کرد تا توانمندی های خود را شناسایی کند. پذیرش شکست و اراده برای تغیر دادن آن، میتواند از درون به نوجوان قدرت ببخشد.

تفکرات منفی نوجوان را باید مورد ارزیابی قرارداد تا معلوم شود ریشه این تفکرات چه چیزی است تا با رفع آن موارد گوشه گیری را به حداقل رساند. سعی شود نوجوان در معرض ارتباط با دیگران قرار بگیرد تا بتواند تجربه این احساس را داشته باشد. خانواده با راهنمایی مشاور باید مهارت های لازم در برخورد نوجوان با اجتماع را به او بیاموزد. بسیاری از ترس ها و در ادامه گوشه گیری نوجوان در عدم کسب مهارت های لازم برای ورود به اجتماع است.

انزوا و رضایت از زندگی

به هر حال این حقیقت وجود دارد که نوجوانان منزوی در بزرگسالی به انسانی ناشاد و و بی لیاقت از نظر اجتماعی تبدیل خواهد شد. مسئله گوشه گیری نوجوانان در اجتماع از آنجا مهم و با اهمیت است که اغلب خانواده ها این رفتار را به عنوان یک اختلال نمیشناسند و برای آن اولویتی در درمان قائل نیستند. مسئله اصلی در ادامه رفتار گوشه گیری بروز اختلال پرخاشگری است زیرا نوجوان پرخاشگر برای دیگران مزاحمت ایجاد میکند.

ولی باید توجه داشت که نوجوان گوشه گیر در درون خود احساس ناامنی میکند و بیشتر به خود و درون پناه میبرد، در صورتیکه با پرخاشگری به دنیای بیرون خود حمله ور میشود. پس باید به این دو موضوع به یک اندازه دقت و توجه شود و عوامل و ریشه های آنها مورد ارزیابی قرار بگیرد تا بتوان مشکل را رفع کرد.اگر خانواده ایی خودش گوشه گیر یا انزوا طلب است باید درمان را از خودش شروع کند.

گوشه گیری در دانش آموزان

دوران مدرسه برای نوجوان بسیارمهم است و نقش مهمی در آینده وی دارد. برخی نوجوانان در این دوران به دلایل مختلف اقدام به گوشه گیری وانزوا میکنند. معلم و مشاور مدرسه باید در برخورد با این دانش آموزان به نحوی عمل کند تا بتواند حداقل مشکل گوشه گیری و انزوای دانش آموز را در مدرسه حل کند. اولیا مدرسه در بروز این انزوا میتوانند نقش داشته باشند. نباید فراموش کرد این نوجوانان روحیه بسیار حساسی دارند و ممکن است با یک اشتباه مشکل این فرد بیشتر شود.

این نوجوانان گوشه گیر در بین همسالان خود جای چندانی ندارند، در حالیکه در این سن نوجوان باید ارتباط خوبی با دوستان خود برقرار کند. به دلیل اینکه این افراد در بین دوستان خود از جایگاهی برخوردار نیستند، احتمالا از طرف دوستانشان نقشی هم به آنها در فعالیت های گروهی داده نمیشود. همین موضوع سبب تشدید انزوا و گوشه گیری نوجوان میشود که در ادامه به عدم اعتماد به نفس و پرخاشگری تبدیل میشود.

طبق تحقیقات، گروهی از دانش آموزان در دوران تحصیل، مجبور به تغییر محل تحصیل خود میشوند. حدود 35درصد از دانش آموزان قبل از نوجوانی دارای انواع اختلالات رفتاری با محیط خود بوده اند. دراین میان انواع مشکلات، به خصوص ترس از رو به رو شدن با جامعه و افراد از سایر ترس ها بیشتر است. افرادی که با این نوجوانان سر و کار دارند بعد از تغییر محل تحصیل باید مهارت های برخورد با این تغییر را به نوجوان ارائه دهند تا از شکل گیری رفتارهای ناسازگارانه و اختلال شخصیت فرد جلوگیری شود.

سوالات متداول

گوشه گیری در نوجوان یک اختلال شخصیتی شمرده میشود؟

گوشه گیری در نوجوان از شکل گیری عدم اعتماد به نفس و عوامل دیگر شکل میگیرد و اگر درمان نشود به اختلال شخصیت تبدیل میشود.

خصوصیات نوجوان گوشه گیر چیست؟

بدبین هستند.

تنهایی را به ارتباط با افراد ترجیح میدهند.

خجالتی هستند.

مشاوره روان درمان در حل این مشکل چه پیشنهادی دارد؟

مشاوره با کمک خانواده نوجوان در پی زمینه های شکل گیری این معضل هستند تا با شناسایی این موارد مهارت لازم را برای مواجه شدن نوجوان با آنها را ارائه دهند.

هدف مرکز مشاوره و روانشناسی آویژه از ارائه اطلاعات لازم در زمینه مشکلات روانی، افزایش آگاهی شماست تا با توسعه دانش خود، جهت ارتقا و بهبود کیفیت زندگی خود، گامی مهم بردارید. لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر سایر مقالات متخصصان مرکز مشاوره آویژه را مطالعه نمایید .

در این راستا مرکز مشاوره خانواده و روانشناسی آویژه خدمات متنوعی را در زمینه مشاوره نوجوانان به شما هم میهنان عزیز ارائه میدهد.

منبع: How Parents Can Help a Lonely Teen – Paradigm Malibu