لجبازی کودکان و چگونگی رفتار با کودک لجباز یکی از چالش‌های رایج والدین است.

در این مقاله، راهکارهای موثر برای برخورد با کودک لجباز، دلایل لجبازی کودکان، و اهمیت ایجاد ارتباط موثر با کودک بررسی می‌شود. با استفاده از این راهکارها، می‌توانید رابطه خود با فرزندتان را بهبود بخشیده و او را به سمت همکاری و همراهی سوق دهید.

📌 قبل از هر چیزی باید تعریف یکسان و مشخصی از لجبازی داشته باشیم. در حالت کلی می توانیم لجبازی را «امتناع از تغییر فکر، رفتار یا عمل تحت هر گونه فشار خارجی» بدانیم.

بنابراین کودکی را لجباز می نامیم که سعی می کند بر اساس واکنش های خاصی مانند مقاومت، اصرار و مخالفت تفکر و رفتار خود را پیش ببرد.

📌 حال سوال اینجاست که چگونه با کودک لجباز رفتار کنیم؟

در این مقاله به صورت کلی سعی شده چگونگی رفتار با کودک لجباز مورد بررسی قرار بگیرد، با این حال شما می توانید به کمک کارشناسان گروه مشاوره کودک آویژه به صورت اختصاصی بر اساس وضعیت فرزند خود راهنمایی های دقیق تری را دریافت کنید.

کودک لجباز چه ویژگی‌هایی دارد؟

اولین گام برای شناخت درست رفتار با کودک لجباز این است که بدانیم آیا کودک ما واقعا لجباز است یا خیر؟

لجبازی کودکان، یکی از دغدغه‌های اصلی والدین در دوران رشد فرزندان است. این رفتار که اغلب با اصرار، مخالفت و مقاومت همراه است، می‌تواند روابط خانوادگی را تحت تاثیر قرار دهد و والدین را به چالش بکشد.

📛 با این حال باید در نظر بگیرید که لجبازی یک بعد شخصیتی در افراد محسوب می شود و ممکن است به صورت غیر ارادی در کودک شما نیز وجود داشته باشد.

ویژگی های کودک لجباز

کودکان لجباز معمولاً ویژگی‌های مشترکی دارند که شناخت آن‌ها به والدین کمک می‌کند تا بهتر بتوانند با این رفتار مقابله کنند. برخی از این ویژگی‌ها عبارتند از:

اصرار بر انجام کارها به روش خود:

کودکان لجباز تمایل دارند که کارها را به روش خود انجام دهند و به ندرت به پیشنهادات دیگران گوش می‌دهند. به نوعی فرزندان لجباز تمایل دارند هر کاری را با شیوه خودشان انجام دهند.

مخالفت با پیشنهاد والدین:

حتی اگر پیشنهادات یا دستورات والدین منطقی و معقول باشد، کودکان لجباز تمایل به مخالفت با آن‌ها دارند.

گریه و زاری:

برای رسیدن به خواسته‌های خود، ممکن است به گریه و زاری روی آورند. البته گریه و زاری تنها راه رسیدن به خواسته ها محسوب نمی شود.

عصبانیت و پرخاشگری:

در صورت عدم پذیرش خواسته‌هایشان، ممکن است عصبانی شوند و رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان دهند. در واقع می توان گفت که کودکان لجباز به طور مکرر کج خلقی می کنند.

تلاش برای جلب توجه:

لجبازی گاهی اوقات می‌تواند راهی برای جلب توجه والدین باشد. در کلام ساده تر آن‌ها انتظار دارند که کارهایشان تایید شود، که باعث می‌شود اغلب توجه شما را جلب کنند.

مقاومت در برابر تغییر:

کودکان لجباز معمولاً به روتین‌های خود عادت می‌کنند و هرگونه تغییر در برنامه روزانه ممکن است باعث لجبازی آن‌ها شود.

البته باید در خصوص رفتار با کودک لجباز به این مسئله توجه داشته باشید که این ویژگی ها به صورت کلی بیان شده است. ممکن است از نظر شما کودکتان تمامی این ویژگی ها را داشته باشد، اما از نظر یک متخصص و مشاور همچنان به عنوان کودک لجباز شناخته نشود.

❤️ بنابراین پیش از هر اقدامی بهتر است با مشاوران متخصص و کارشناسان گروه مشاوره ای آویژه در تماس باشید تا شما را در این حوزه راهنمایی کنند.

رفتار با کودک لجباز بر اساس دلایل لجبازی آن ها

با وجود این که لجبازی را می توان یک بعد شخصیتی برای افراد در نظر گرفت، برای داشتن بهترین رفتار با کودک لجباز لازم است علل اصلی لجبازی کودک را بشناسیم.

در واقع کودک یا هر فرد بالغ دیگری در هر شرایطی و در خصوص هر موقعیتی اقدام به لجبازی نمی کنند. این افراد معمولا بر اساس دلایل خاصی شروع به بروز رفتار لجبازانه از خود می کنند.

شناخت دقیق این دلایل می تواند کمک بزرگی به کشف بهترین رفتار با کودک لجباز محسوب شود.

دلایل لجبازی کودکان

دلایل لجبازی کودکان متنوع است و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

💜 جلب توجه: کودکان از طریق لجبازی سعی می‌کنند توجه والدین خود را جلب کنند.

💜 کسب استقلال: لجبازی می‌تواند نشانه‌ای از تلاش کودک برای کسب استقلال و خود مختاری باشد.

💜 ابراز احساسات: گاهی اوقات، لجبازی راهی برای ابراز احساسات منفی مانند خستگی، گرسنگی یا ناراحتی است.

💜 مقاومت در برابر تغییر: کودکان به روتین و عادت‌های خود عادت می‌کنند و هرگونه تغییر در برنامه روزانه ممکن است باعث لجبازی آن‌ها شود.

💜 کپی‌برداری از رفتار بزرگ‌ترها: کودکان رفتار بزرگ‌ترها را تقلید می‌کنند و ممکن است لجبازی را از آن‌ها یاد بگیرند.

بر این اساس می توان گفت که حتی لجبازی ممکن است به صورت مقطعی در کودک شما خودش را نشان دهد و نه به صورت یک شکل ثابت شخصیتی. بنابراین شناخت دقیق دلایل و نحوه بروز لجبازی می تواند نحوه برخورد با بچه لجباز را تعیین کند.

مقایسه لجبازی در پسران و دختران: آیا تفاوت وجود دارد؟

بله، ممکن است تفاوت‌هایی در نحوه بروز لجبازی در پسران و دختران وجود داشته باشد، اما این تفاوت‌ها به شدت تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و فردی است و نمی‌توان یک قاعده کلی برای همه کودکان ارائه داد. شناخت این تفاوت ها و نحوه بروز آن ها می توان در رفتار با بچه لجباز تاثیر مستقیم داشته باشد.

مهم ترین تفاوت‌هایی که می توان به آن ها اشاره کرد:

🟢 نحوه ابراز لجبازی:

برخی مطالعات نشان می‌دهند که پسران ممکن است لجبازی خود را بیشتر به صورت پرخاشگری فیزیکی یا کلامی بروز دهند، در حالی که دختران ممکن است از روش‌های غیرمستقیم‌تری مانند قهر کردن یا بی‌توجهی استفاده کنند. اما این تفاوت‌ها همیشه صادق نیستند و به عوامل فردی و محیطی بستگی دارند.

🟢 علل لجبازی:

علل لجبازی در پسران و دختران ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال، پسران ممکن است بیشتر به دنبال اثبات استقلال خود باشند، در حالی که دختران ممکن است بیشتر به دنبال جلب توجه باشند.

🟢 تاثیر محیط:

محیطی که کودک در آن رشد می‌کند، نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری رفتارهای او دارد. انتظاراتی که جامعه از پسران و دختران دارد، می‌تواند بر نحوه بروز لجبازی آن‌ها تأثیر بگذارد.

تاثیر سبک فرزندپروری بر لجبازی کودکان

سبک فرزندپروری، یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر رفتار کودکان، از جمله لجبازی است. نحوه تعامل والدین با فرزندانشان، می‌تواند به شدت بر شخصیت، رفتار و احساسات کودک تأثیر گذارد.

در ادامه به بررسی تاثیر برخی از سبک‌های فرزندپروری بر لجبازی کودکان می‌پردازیم. توجه داشته باشید که به جز شناخت رفتار کودک، شما به عنوان والدین باید سبک فرزندپروری خودتان را بشناسید تا بتوانید متناسب با آن مناسب ترین رفتار با کودک لجباز را از خود نشان دهید.

سبک فرزندپروری اقتدارگرا

والدین اقتدارگرا، قوانین سختگیرانه‌ای دارند و انتظار اطاعت بی‌چون و چرا از فرزندان خود دارند. آن‌ها اغلب از تنبیه بدنی یا عاطفی برای کنترل رفتار کودکان استفاده می‌کنند.

💜 این سبک فرزندپروری می‌تواند باعث ایجاد لجبازی در کودکان شود. چرا که کودکان احساس می‌کنند که نظرات و احساسات آن‌ها نادیده گرفته می‌شود و به همین دلیل، برای جلب توجه یا ابراز استقلال، به صورت لجبازانه رفتار می‌کنند.

سبک فرزندپروری سهل‌گیر

والدین سهل‌گیر، قوانین کمی دارند و به فرزندان خود آزادی عمل زیادی می‌دهند. آن‌ها اغلب نقش دوست را برای فرزندان خود بازی می‌کنند و تمایل دارند که با خواسته‌های کودکان موافقت کنند.

💜 این سبک فرزندپروری نیز می‌تواند باعث افزایش لجبازی شود. چرا که کودکان ممکن است احساس کنند که هیچ محدودیتی برای آن‌ها وجود ندارد و هر کاری که بخواهند می‌توانند انجام دهند. همچنین، آن‌ها ممکن است یاد نگیرند که مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرند.

سبک فرزندپروری مقتدر

والدین مقتدر، قوانین واضح و روشنی دارند و انتظار دارند که فرزندان آن‌ها به این قوانین احترام بگذارند. با این حال، آن‌ها به احساسات و نیازهای کودکان نیز توجه می‌کنند و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا نظر خود را بیان کنند.

💜 این سبک فرزندپروری، بهترین سبک برای کاهش لجبازی در کودکان است. چرا که کودکان در این محیط احساس امنیت و حمایت می‌کنند و می‌دانند که محدودیت‌ها و قوانین وجود دارد. همچنین، آن‌ها یاد می‌گیرند که مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرند و با دیگران همکاری کنند.

سبک فرزندپروری بی‌تفاوت

والدین بی‌تفاوت، به نیازهای عاطفی و روانی فرزندان خود توجه نمی‌کنند و درگیر مشکلات خود هستند. آن‌ها معمولاً قوانین مشخصی برای فرزندان خود ندارند و به آن‌ها اجازه می‌دهند تا هر کاری که دوست دارند انجام دهند

💜 این سبک فرزندپروری می‌تواند باعث ایجاد مشکلات رفتاری متعددی در کودکان شود، از جمله می توان به لجبازی، پرخاشگری و مشکلات عاطفی اشاره کرد. چرا که کودکان احساس می‌کنند که مورد توجه و حمایت قرار نمی‌گیرند و برای جلب توجه والدین، رفتارهای نامناسبی از خود نشان می‌دهند.

مراحل رشد و لجبازی کودکان

بخش مهم دیگری که در خصوص رفتار با کودک لجباز باید به آن توجه داشته باشیم این است که کودک ما در کدام مرحله از رشد قرار دارد. لجبازی در کودکان، به خصوص در سنین پیش‌دبستانی و اوایل دبستان، یک پدیده رایج است. این رفتار اغلب والدین را نگران و کلافه می‌کند. اما درک این نکته مهم است که لجبازی بخشی طبیعی از فرایند رشد کودک است و با شناخت دلایل و مراحل آن می‌توان به طور مؤثرتری با آن برخورد کرد.

لجبازی در کودکان در سنین مختلف، شدت و شکل متفاوتی دارد.

🔵 دوران نوزادی تا ۲ سالگی:

در این دوره، لجبازی بیشتر به صورت گریه کردن، جیغ زدن و مقاومت در برابر انجام کارهایی است که کودک تمایلی به انجام آن‌ها ندارد.

🔵 دوران پیش‌دبستانی (۲ تا ۵ سال):

این دوره، اوج لجبازی در کودکان است. کودکان در این سنین، کنجکاوی زیادی دارند و می‌خواهند همه چیز را خودشان تجربه کنند. لجبازی در این سن، اغلب به صورت مخالفت با دستورات والدین، اصرار بر انجام کارها به روش خود و گریه و زاری بروز می‌کند.

🔵 دوران دبستان (۶ تا ۱۲ سال):

با بزرگ‌تر شدن کودکان، لجبازی به شکل‌های پیچیده‌تری بروز می‌کند. کودکان ممکن است با استدلال‌های منطقی با والدین مخالفت کنند یا از روش‌های غیرمستقیم مانند قهر کردن یا بی‌توجهی استفاده کنند.

چگونگی برخورد با کودک لجباز

حال نوبت این است که بدانیم در رفتار با کودک لجباز باید به چه نکاتی توجه کنیم. لجبازی می تواند در هر سنی ظاهر شود و سپس تا بزرگسالی ادامه می یابد. به عنوان یک پدر یا مادر، مهم است که راه‌هایی برای برخورد با کودک لجباز خود بیابید، به گونه‌ای که بتوانید رفتار او را بدون ایجاد استرس در خانواده، محدود کنید. در اینجا چند تکنیک برای برخورد با کودک لجباز وجود دارد.

ایجاد ارتباط موثر

کودکان لجباز همیشه آماده رویارویی یا مشاجره با شما هستند. بنابراین، این فرصت را به آنها ندهید. در عوض، به حرف های فرزندتان گوش فرا دهید و بحث و جدل را به یک گفتگو تبدیل کنید. وقتی نشان می‌دهید که آماده گوش دادن به طرف داستان آن‌ها هستید، این باعث می‌شود که آنها نیز به آنچه شما برای گفتن دارید گوش دهند. به طور خلاصه:

• به حرف‌های کودک گوش فرا دهید و نشان دهید که به احساسات او احترام می‌گذارید.
• از زبان ساده و قابل فهم برای کودک استفاده کنید.
• از تماس چشمی و لمس برای ایجاد ارتباط عاطفی با کودک استفاده کنید.

تعیین حدود و قوانین روشن

همانطور که در بالا عنوان کردیم داشتن قوانین مشخص و روشن می تواند در کاهش لجبازی در کودکان تاثیر مستقیم داشته باشد. از این رو:

• قوانین خانه را به طور واضح و روشن برای کودک بیان کنید.
• عواقب نقض قوانین را به طور مشخص به کودک بگویید و به آن‌ها عمل کنید.
• از تنبیه بدنی خودداری کنید و به جای آن از روش‌های جایگزین مانند محرومیت از امتیازات استفاده کنید. یادتان باشد در رفتار با کودک لجباز تنبیه بدنی مهم ترین آسیب را وارد می کند.

تقویت رفتارهای مثبت

سعی کنید به لجبازی فرزندتان با دیدی مثبت نگاه کنید. سعی کنید با پرسیدن سؤالاتی از فرزندتان که پاسخ «بله» یا «خیر» را به همراه دارد، با آنها بازی کنید. سؤالات خود را به گونه‌ای طرح‌ کنید که بیشتر اوقات پاسخ آنها «بله» باشد. با این روش به فرزند خود این پیام را می دهید که به او توجه می شود و از او قدردانی می شود.

• به جای تمرکز بر رفتارهای منفی کودک، رفتارهای مثبت او را تشویق و تقویت کنید.
• از پاداش‌های کوچک و دلچسب برای تشویق رفتارهای مطلوب استفاده کنید.

ایجاد انتخاب‌های محدود

دادن قدرت انتخاب کنترل شده به کودک می تواند تاثیر مثبتی در روند کاهش لجبازی وی داشته باشد:

• به جای اینکه به کودک فقط یک گزینه بدهید، چند گزینه محدود را برای انتخاب به او ارائه دهید.
• این کار به کودک احساس استقلال می‌دهد و از میزان لجبازی او می‌کاهد.

حل مسئله به صورت مشترک

از دیدگاه فرزندتان به موضوع مورد نظر نگاه کنید و سعی کنید بفهمید که چرا این گونه لجبازی می کند. اگر قول داده اید که آنها را به پارک ببرید اما به دلیل بد شدن هوا نپذیرفتید، باید به آنها توضیح دهید که چرا نمی توانید به قول خود عمل کنید.

کودکان لجباز وقتی چیزی را میخواهند، به سختی می توانند از آن اجتناب کنند. بنابراین، سعی کنید به جای وضع قانون، با آنها مذاکره کنید. به عنوان مثال، اگر فرزندتان اصرار دارد به دو داستان قبل از خواب حتما گوش دهد، با او توافق کنید که می‌تواند یک داستان را برای امشب و داستان دیگر را برای فردا شب گوش کند.

• مشکلات را به صورت مشترک با کودک حل کنید و از او بخواهید در پیدا کردن راه حل شرکت کند.
• این کار به کودک یاد می‌دهد که مسئولیت‌پذیر باشد و در حل مشکلات مشارکت کند.

حفظ آرامش خود

مطمئن شوید که خانه شما مکانی است که کودک شما در آن احساس شادی، راحتی و امنیت کند. یادتان باشد که بچه ها با مشاهده کردن یاد می گیرند، بنابراین در خانه با همه افراد به خصوص همسرتان مودب باشید. آنها احتمالاً آنچه را که می بینند تقلید می کنند، بنابراین ضروری است که آرامش خود را حفظ کنید و از بحث و جدل و همچنین داد زدن و توهین کردن در مقابل کودک اجتناب کنید.

• هنگام برخورد با کودک لجباز، آرامش خود را حفظ کنید.
• فریاد زدن و تنبیه بدنی، نه تنها مشکل را حل نمی‌کند بلکه باعث تشدید لجبازی کودک می‌شود.

مشورت با متخصص

اگر لجبازی کودک به شدت زیاد است و با روش‌های معمول قابل کنترل نیست، بهتر است با یک روانشناس کودک مشورت کنید. برای این کار می توانید از کارشناسان گروه مشاوره خانواده آویژه کمک بگیرید.

سخنی از مشاوران آویژه

لجبازی کودکان، یک رفتار طبیعی است که با رشد و توسعه کودک همراه است. با استفاده از راهکارهای مناسب و ایجاد یک ارتباط موثر با کودک، می‌توان این رفتار را مدیریت کرده و به تدریج آن را کاهش داد. مهم‌ترین نکته در برخورد با کودک لجباز، حفظ آرامش، صبر و حوصله است. با ایجاد یک محیط امن و حمایتی، می‌توان به کودک کمک کرد تا بر لجبازی خود غلبه کند و به یک فرد بالغ و مسئول تبدیل شود. شما می توانید بر اساس نیاز خود از مشاوران گروه آویژه کمک بگیرید.

سوالات متداول

❓ چگونه لجبازی کودکان را کنترل می کنید؟

چند نکته وجود دارد که می تواند هنگام برخورد با لجباز کودک برای شما مفید باشد:

1. سعی کنید ارتباط با کودکتان دو طرفه باشد.
2. با آنها ارتباط برقرار کنید ولی آنها را مجبور نکنید.
3. به آنها گزینه هایی برای انتخاب کردن بدهید.
4. آرام بمانید.
5. به آنها احترام بگذارید.
6. با آنها کار کنید.
7. مذاکره کنید.
8. محیطی مناسب در خانه ایجاد کنید.

❓ با یک کودک بسیار لجباز چه کنیم؟

بهترین رفتار با کودک لجباز ، منحرف کردن توجه اوست. در شرایطی که تنها چیزی که می شنوید یک “نه” بلند است. “به آنها دستور ندهید، گزینه هایی برای انتخاب بدهید.” سعی نکنید بچه خود را در حالی که لجباز می کند کنترل کنید.

❓ آیا لجبازی کودکان بعد مثبتی دارد؟

داشتن فرزند لجباز چیز بدی نیست. در واقع، دیده شده است که کودکانی که این ویژگی ها را دارند اغلب در تحصیلات و همچنین در زندگی کاری خود موفق می شوند. آنها کمتر مستعد تسلیم شدن در برابر فشار همسالان هستند که به آنها کمک می کند از چیزهای اشتباهی که ممکن است دوستانشان درگیر آن هستند دوری کنند.