چرا باید دست از تحقیر کودکتان بردارید!

تحقیر کودکان و ایجاد حس شرمساری در آنها نوعی آزار عاطفی محسوب می شود.

اینکه کودک خود را با کلمات تحقیر آمیز و یا از طریق تنبیه فیزیکی مورد آزار قرار دهید، اقدام شایسته ای نیست و می تواند بر روند شکل گیری شخصیت آنها در بزرگسالی تاثیرات منفی بگذارد. انتظار می رود در این دوران حساس، والدین به جای تحقیر کودک خود احساسات خوشایندی همچون حس امنیت، محافظت، درک شدن و همدلی را در وجودشان ایجاد کنند.

مشاوران «مرکز مشاوره آویژه» به شما در این مطلب می‌آموزند که چگونه خود را متعهد کنید تا هرگز کودکتان را در مقابل جمع تحقیر نکرده و در مقابل با آنها طوری رفتار کنید که می خواهید با شما رفتار کنند.

فراموش نکنید که کودک شما به وجود و محبتتان نیاز دارد. حتی اگر خودتان هم تجربه تلخ تحقیر در دوران کودکی از سوی والدین را داشته اید، اکنون بهترین زمان برای قطع کردن این زنجیره تربیتی کاملا نادرست و اشتباه است.

تحقیر شدن در دوران کودکی

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که در جمعی حضور داشته باشید و در آن جمع ببینید کودکی از مادر و یا پدرش درخواستی داشته باشد که ناگهان با عصبانیت شدید والدین مواجه شود. طوری که در برابر رفتارهای آنها کودک ساکت شده و در مواردی از شدت ناراحتی شروع به اشک ریختن کرده است.

این مثال ساده از ایجاد حس شرمساری و تحقیر کودک است که می تواند اثرات مخرب بلندمدتی را به همراه داشته باشد. توجه کنید که تحقیر کودک شما می تواند جدا از رفتارهای تحقیرآمیز خودتان از سوی سایر اعضای خانواده، معلمان، والدین دوستان و مربیان نیز اتفاق بیفتد.

اگر پای صحبت افرادی بنشینید که توسط والدینی عصبی و یا شاید بهتر باشد بگوییم خود شیفته بزرگ شده اند، اغلب آنها داستان های تلخ و غم‌انگیزی مشابه این مثال را از تحقیر شدنشان در دوران کودکی تعریف می کنند.

متاسفانه بیشتر مواقع، اقدامات تحقیر کننده کودک در برابر دیگران و از سوی خانواده انجام می شود. اگر شما هم صاحب کودک هستید با خواندن این مقاله مشاوره کودک به خوبی متوجه خواهید شد که چرا دیگر بی‌احترامی و تحقیر کودکان جز قانون طلایی برای فرزند پروری نیست.

به طور کلی، در بیشتر موارد، تحقیر کودک شما می تواند یا تحت تاثیر مقایسه کردن وی با هم سن و سال هایش باشد، یا تحت تاثیر تجربیات تلخی که خودتان در دوران کودکی داشته و اکنون آنها را به فرزندتان منتقل می‌کنید. این را بدانید که احساس حقارتی که در وجود او ایجاد می‌کنید موجب می‌شود که وی اعتماد به نفس خود را به طور کامل از دست بدهد.

موثرترین راه برای درک تاثیرات منفی تحقیر کودکان این است که خود را به جای آنها بگذارید. تصور کنید اگر چیزی در خانه تان ریخته باشید و شریک زندگی‌تان بلافاصله شروع به فریاد زدن بر سر شما و تحقیر کردنتان بپردازد. به شما بگوید چقدر دست و پا چلفتی هستید و بابت اینکه نمی توانید کاری را درست انجام دهید، مدام سرزنشتان کند، چه احساسی به شما دست می دهد.

یا اینکه تصور کنید اگر دیرتر از زمان مقرر سر کار بروید، رئیستان شروع به کتک زدن شما کند. همه این موارد در بین بزرگسالان غیرقابل قبول هستند پس چرا فکر می کنید که این روش یک گزینه مناسب برای تربیت کودکتان محسوب می شود؟ آنها دقیقا همان ترس و خشمی را تجربه می کنند که ما تجربه می کنیم. مدام از خود سوال می پرسند که چرا جیغ کشیدن، ضربه زدن، توهین کردن برای بزرگ‌ترها اشکالی ندارد اما برای ما بچه ها اشکال دارد؟

اشکال مختلف تحقیر کودک

به طور کلی مهم ترین اشکال تحقیر کردن کودک شامل موارد زیر می شود :

خشونت فیزیکی

خشونت فیزیکی یا همان آزار جسمی هر گونه رفتار پرخاشگرانه یا خشونت آمیز عمدی نسبت به کودکتان است. حواستان باشد که قرار نیست همه اعمال توهین آمیز و تحقیر آمیز فیزیکی شما اثری قابل مشاهده بر جای بگذارد. خشونت فیزیکی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• سیلی زدن،
• مشت زدن،
• ضربه زدن به کودک
• لگد زدن
• تکان دادن و فشار دادن کودک

هر یک از این موارد نوعی آزار جسمی و عاملی موثر در تحقیر کودک محسوب شده و می تواند اثرات منفی طولانی مدتی روی وی در دوران نوجوانی و جوانی داشته باشد.

سوء استفاده جنسی

سوء استفاده جنسی هر گونه تجربه جنسی با کودک که شامل فعالیت هایی مانند تماس فیزیکی، نوازش کردن و یا حتی قرار دادن کودک در معرض سایر فعالیت های جنسی می شود، نوعی سوء استفاده جنسی از وی محسوب شده و می تواند تاثیرات شدیدی روی تحقیر کودک شما داشته باشد.

حواستان باشد که کودک شما با چه افرادی در تماس است و پس از تعامل با آنها دچار چه نوع احساساتی است. اگر به مرور زمان متوجه این موضوع شدید که کودکتان پس از ارتباط با اشخاصی خاص، به طور ناگهانی از فردی با انرژی و شاد به فردی آرام و منزوی و حتی گوشه گیر تبدیل شده است، این موضوع را حتما بررسی کنید.

سوء استفاده عاطفی

هر گونه تجربه مربوط به آزار عاطفی، بدرفتاری عاطفی و روانی زمینه تحقیر کودک شما را فراهم می کند. رفتارهای مربوط به سوء استفاده عاطفی به کودک شما این موضوع را نشان می دهد که آنها دوست نداشتنی، بی ارزش و حتی دارای عیب و ایرادهای بسیاری هستند.

در اکثر این موارد تحقیر کودک در دوران سنین کم موجب طرد شدن، عدم تمایل به تجربه عشق و ایجاد حس تنفر از خود می شود.

فراموش نکنید که حتی فریاد کشیدن های مکرر، فحاشی، توهین به وی در مقابل جمع و یا حتی در خلوت از نظر روانی آزار دهنده بوده و می تواند تاثیرات نامطلوبی روی سلامت روان کودکتان برجای بگذارد.

بی توجهی شدید

بی توجهی عبارت است از هر گونه کوتاهی در تامین نیازهای اولین کودکتان. فراموش نکنید که کودکان شما علاوه بر نیازهای جسمانی مانند سرپناه، پوشاک، غذا به مراقبت های اجتماعی و عاطفی هم نیاز دارند.

به عنوان مثال بسیار مراقب این موضوع باشید که کودک شما از حضور در بین هم سن و سال هایش احساس خوبی داشته و پس از دیدن دوستانش در مدرسه و یا دیگر مکان ها شاد و خوشحال باشد. درک و همدلی شما در موضوعات مختلف با وی نوعی مراقبت مورد نیاز برای وی محسوب می شود. اگر کودکتان از چنین مراقبت و حمایتی برخوردار نباشد، احتمال کمتری وجود دارد که در آینده رویکرد قوی، خوش بینانه و انعطاف پذیر به زندگی داشته باشد.

عواقب تحقیر کردن کودک در بزرگسالی

هر ضربه و تحقیری که شما در دوران کودکی تان تجربه کرده اید، زخم های دائمی در قلب و ذهن شما برجای می گذارند. ممکن است حتی زخم های شما به مرور زمان بهبود پیدا کنند اما ذهن شما هیچ گاه این تجربیات تلخ مربوط به تحقیر در آن دوران را فراموش نخواهد کرد.

اگر شما در دوران کودکی خود تجربه تلخ تحقیر شدن داشته باشید، ممکن است به مرور زمان دچار این احساس شوید که ارتباطتان با دیگران قطع شده و در برقراری تعامل و کنترل احساسات خود دچار مشکل هستید. تحت تاثیر تجربه تحقیر در دوران کودکی تان در مواقع عصبانیت آن را شدیدا ابراز کرده و حتی در مواقعی غیرقابل کنترل می شوید. فراموش نکنید که تحقیر شدن در دوران کودکی از سوی والدین و دیگر افراد نزدیک به کودک می تواند بر نحوه دلبستگی او در مراحل بعدی زندگی تاثیر بگذارد.

ایجاد حس اطمینان و دوست داشته شدن از سوی کودک به جای تحقیر وی می تواند به ایجاد روابط سالم و ایمن برای وی در آینده کمک کند.

به اعتقاد کارشناسان شاید بتوان گفت که تحقیر در دوران کودکی موجب خواهد شد سطح افسردگی و اضطراب افراد نیز به میزان زیادی افزایش پیدا کند.

در همین راستا موارد بسیاری دیده می شود که بیماران افسرده اعتراف می کنند در دوران کودکی خود مورد اذیت و آزار عاطفی قرار گرفته اند. بر خلاف این تصور که تنها خشونت فیزیکی عامل ایجاد احساسات منفی در کودک می شود، باید گفت تجارب تلخ ناشی از آزارهای روانی می تواند برای کودک شما آسیب های بیشتری نسبت به تنبیه فیزیکی آنها به همراه داشته باشد.

توجه داشته باشید که حتی جدا از تجربه های تلخ تحقیر مستقیم کودکتان، تجربه های غیر مستقیم دیگری مانند طلاق والدین، خشونت خانگی و زندگی در محیطی ناآرام همه و همه می تواند نوعی تحقیر عاطفی شدید برای کودک شما محسوب شود و بر سلامت روان وی تاثیرات نامطلوبی برجای می گذارد.

حواستان به این موضوع باشد که حتی اگر کودک خود را تحت تاثیر مشاهده احساسات ناخوشایند نزد مشاوره روانشناسی ببرید باز هم تجربیات تلخ گذشته در ذهن وی مانده و گاهی اوقات در خلوت خودش آنها را مرور کرده و تحت تاثیر ضربه روحی بسیار شدیدی که تجربه کرده دچار احساسات ناخوشایندی می شود. پس بهتر است از اهمین امروز تصمیم بگیرید دست از تحقیر کودک خود به ویژه در جمع بردارید.

عوارض و پیامدها تحقیر در دوران کودکی

از آنجایی که آسیب پذیرترین افراد در هر جامعه ای، نیاز به تربیت و مراقبت صحیح در دوران کودکی خود دارند. به طور کلی افراد آسیب دیده ناشی از تجربه تحقیر توسط خانواده و یا دیگر نزدیکان در دوران کودکی در خطر افزایش مشکلات مربوط به سلامت جسمی و روانی قرار دارند. جدای از مرگ و آسیب جسمی جدی که کودکان تحت تاثیر تحقیر از سوی خانواده تجربه می کنند، در مراحل بعدی زندگی خود نیز دچار در معرض خطر مسائل دیگری هم قرار می گیرند. مواردی مانند

رفتارهای پرخطر

چاقی و اختلال خوردن

مصرف مواد مخدر و الکل

اضطراب و افسردگی

اختلال هویتی را می توان از مهم ترین عوارض و پیامدهای تحقیر کودک در دوران کودکی اش دانست که به مرور زمان و بیشتر در بزرگسالی خود را نشان می دهد.

چرا نباید کودک را تحقیر کرد؟

آموزش مبتنی بر قدرت و اقتدار در دراز مدت کارساز نیست

تربیت کودک بر پایه قدرت و اقتدار در دراز مدت کارساز نیست. ممکن است در همان لحظه به کارتان بیاید زیرا فرزندتان را تسلیم و آماده اطاعت از شما می کند. اما حقیقت این است که آنها واقعا با این رفتار شما چیزی را یاد نمی گیرند و در واقع شما هیچ ارزشی را به آنها آموزش نمی دهید.

حتی ایجاد حس تحقیر در آنها ممکن است موجب خشم و تصمیم آنها برای انتقام گرفتن از شما شود.

تحقیر کودکتان رابطه شما را از بین می برد

وقتی مرتبا از فرزندان خود انتقاد می کنید، فریاد می زنید و به آنها صدمه می زنید، اعتماد آنها را نسبت به خود از بین می برید و یک زخم عاطفی بسیار بزرگ در وجود کودکتان ایجاد می کنید.

دیگر فرزندتان شما را به عنوان یک متحد و محرم نمی بینند بلکه در باور آنها، شما منبع تمام دردهایشان هستید.

فرزندتان تحقیر کردن را یاد می گیرد

شما الگوی شماره یک فرزندتان هستید، اعمال شما به آنها می آموزد که تحقیر دیگران هیچ اشکالی ندارد و از آن به عنوان وسیله ای برای ارتباط با دیگران استفاده می کند.

به این ترتیب احتمال بیشتری وجود دارد که او نیز در بزرگسالی به تحقیر دیگران بپردازد.

عزت نفس کودکتان را از بین می برید

تحقیر کودکان شما عزت نفس آنها را از بین می برد. این اعمال باعث می شود که کودکان احساسات منفی نسبت به خود داشته باشند. در نتیجه احساس ناتوانی، بی لیاقتی، کم ارزشی می کنند.

ممکن است در شرایط خاص احساس ناتوانی کرده و حتی دچار اضطراب و افسردگی شدید شوند.

کودکتان از جملات تحقیرآمیز شما نتایج خاصی می گیرد

فراموش نکنید تحقیر کودکتان، موجب می شود باورهای غلطی نسبت به خودش در ذهن پیدا کند. اگر دائما به فرزندتان می گویید که او یک احمق است، احتمال دارد نمرات بدی در مدرسه بگیرد. اگر همیشه به آنها بگویید دست و پا چلفتی هستند، احتمال اینکه از ورزش لذت ببرند بسیار کم خواهد شد.

حرف های شما ذهن فرزندتان را برنامه ریزی می کند. اگر به بچه های بگویید که هیچ کاری را درست انجام نمی دهند، از تلاش کردن دست می کشند.

سخنی از مشاوران آویژه

بهتر است این نکته را هیچ وقت فراموش نکنید که فرزندان شما همان مردم هستند. آنها اشیایی نیستند که شما مالکشان باشید. بنابراین حق ندارید به آنها بی احترامی کنید یا بدون احترام با آنها رفتار کنید. توجه به این موضوع برای آن دسته از خانواده هایی بسیار مهم است که هنوز برای تربیت فرزندان خود به شیوه سنتی استفاده از قدرت و اقتدار متوسل می شوند. باید این را بپذیرید که تربیت صحیح کودکتان نیازی به قاطعیت، سخت گیری و رعایت سلسله مراتب ندارد. کتک زدن و توهین به کودکتان در خلوت و یا در جمع به آنها نمی آموزد که چقدر کاری که انجام داده اند، اشتباه است. همانطور که به آنها یاد نمی دهد چگونه کارها را بهتر انجام دهند. تحقیر کودک شما فقط و فقط باعث ایجاد احساس درماندگی و نابودی عزت نفسش خواهد شد. پیشنهاد مشاوره خانواده تلفنی آویژه این است که دست از تحقیر کودک خود بردارید و این واقعیت را بپذیرید که اقدام شما برای تنبیه کردن وی کاملا اشتباه و نادرست است.