پسرم خیلی حرف زشت میزنه چیکار کنم؟ بچم فحش یاد گرفته، چیکار کنم؟ کودک بد دهن می تواند به شدت والدین خود را شرمنده و خجالت زده کند. بددهنی کودک امری آموزشی است که کودک آن را از محیط اطراف خود یاد گرفته است. گاهی اوقات آنچه که از دهان کودک 5 یا 8 ساله می شنوید، نه تنها بامزه نبوده بلکه باعث خجالت و شرمندگی شما می شود. شاید کودک بددهن خودش هم معنای کلماتی که می گوید را نداند. اما یاد گرفته است که از آنها استفاده کند. سوال مهم این است که نحوه برخورد با کودک بی ادب باید چگونه باشد؟

مشاوران مرکز مشاوره کودک آویژه به بررسی بددهنی در کودکان و علت فحاشی کودکان پرداخته اند. مقاله زیر نتیجه مطالعات و تحقیقات آنها در زمینه حرف زشت زدن کودک است. اگر شما نیز از بددهنی کودک خود رنج می برید و دائم در مقابل دیگران شرمنده می شوید، برای پایان دادن به این وضعیت به شما توصیه می کنم مطالعه این مقاله را از دست ندهید. همچنین شما می توانید برای دریافت مشاوره و اطلاعات بهتر، با مشاوران مرکز مشاوره آویژه نیز تماس حاصل بفرمایید.

کودکان فحش دادن را تقلید می کنند

کودکان خردسال دائما با رفتار و کلمات خود به والدین یادآوری می کنند که از آنها الگو برداری خواهند کرد. آنها الگوبرداری از دیگران را به روش های زیادی انجام می دهند. افکار، اعمال و به ویژه کلمات جدید را به راحتی تقلید می کنند. تقلید و الگوبرداری بخش بزرگی از رشد و پرورش کودکان است. کودک بعد از آنکه دعوای خواهر و برادر بزرگتر خود را دید. یا شاهد بحث های والدین بود، تصمیم می گیرد رفتارهای آنان را امتحان کند. او گاهی احساس می کند که با بددهنی کردن می تواند توجه دیگران را جلب کند. کودکان بزرگتر با مدرسه رفتن، الگوهای جدیدی را یاد می گیرند. آنها یاد می گیرند از همکلاسی های خود تقلید کنند. به همین دلیل بچه ها وقتی از مدرسه برمیگردند احساس می کنید تغییرات زیادی را داشته اند.

بچه ای که حرف بد میزنه، در اکثر مواقع خودش هم معنای کلمات را نمی داند. شاید حتی نداند این کلمه را کجا شنیده است. پس شما نمی توانید با اصرار از او بخواهید به شما بگوید که این کلمه را از چه کسی یاد گرفته است. همچنین نمی توانید کودک را از قرار گرفتن در معرض بی ادبی و بد دهنی دور کنید. زیرا او در آینده از خانه وارد جامعه بزرگتری به نام مدرسه خواهد شد. پس یکی از مهم ترین دلیل بددهنی کودکان این است که آنها از دیگران الگوبرداری می کنند، بدون آنکه بدانند کلمه ای خوب است یا خیر.

بچه ها از چه زمانی شروع به فحش دادن می کنند؟

تقریبا از 3 سالگی کلمات رکیک در کودکان می توان مشاهده کرد. آنها می توانند از کلمات دشنام که از اطرافیان خود می شوند، استفاده کنند. طبق تحقیقات انجام شده، کودکان تا قبل از شروع مدرسه، حدودا بین 30 تا 40 کلمه توهین آمیز و زشت را می دانند. بعد از شروع مدرسه رفتن، بددهنی بچه ها افزایش می یابد. در 11 سالگی بددهنی کودکان و فحش دادن کودکان تقریبا شبیه به بزرگسالان می شود. آنها بیشتر کلمات رکیک خود را از والدین، همسالان و خواهران و برادران خود یاد گرفته اند.

چرا بچه ها فحش می دهند؟

برای مقابله و برخورد با کودک بی ادب در ابتدا باید علت فحش دادن کودک را بدانید و درک کنید چرا بچه بددهن است؟ برای این منظور، بهتر است به سوالات زیر پاسخ دهید و جواب های خود را جمع بندی کنید تا متوجه دلیل فحاشی کودکان شوید.

آیا کودکتان کلماتی را که از والدین، خواهر و برادر و یا دوستان شنیده است، عینا بیان می کند؟

آیا فرزندتان از موقعیتی ناراحت یا آزرده خاطر است و به همین دلیل از کلمات رکیک برای بیان احساسات خخود استفاده می کند؟

آیا کودک خردسال شما به دنبال جلب توجه، واکنش والدین و یا خنداندن دیگران در جمع است؟

آیا بچه از والدین خود ناراحت است و از فحاشی برای آزار دادن و ناراحت کردن آنها استفاده می کند؟

آیا استفاده از کلمات رکیک در کودک به این دلیل است که او احساس می کند باید هر چه که می خواهد فراهم شود؟ و والدین باید به او هرچه می خواهد بدهند؟ این یعنی اینکه بچه به شدت خودخواه و لوس هست.

آیا فرزندتان یک هویت شورشی دارد؟

آیا فرزندتان احساس می کند نمی تواند در خوب بودن، خوب باشد. به همین دلیل سعی می کند در بد بودن، بهترین باشد.

آیا به این دلیل است که کودک ناگهان شوکه می شود و این کلمه ناخواسته از دهن او بیرون می رود؟

آیا آنها به طور کلی فاقد خودکنترلی هستند و نمی دانند چگونه جلوی فحش دادن خود را بگیرند؟

آیا کودکتان می خواهد جلوی همسالان باحال به نظر برسد به همین دلیل شروع به بی ادبی کردن می کند؟

یا نقص مغزی مانند آسیب به لوب فرونتال کودک، تورت یا آفازی وجود دارد؟

و …

راهکارهایی برای جلوگیری از فحش دادن کودک

مسلما شما نیز از این اینکه فرزندتان در جمع و مقابل دیگران از کلمات رکیک و فحاشی استفاده کند، به شدت خجالت زده خواهید شد. فحاشی کودکان را می توان کنترل کرد اگر راه درست مقابله و برخورد با فحش دادن کودک را بدانیم. متاسفانه در این شرایط برخی از والدین، شروع به دعوا کردن و فریاد زدن بر سر کودک بددهن خود می کنند. بچه بددهن با فریاد زدن و یا حتی کتک زدن، دست از بی ادبی و فحاشی بر نمی دارد. حتی این کار می تواند ناخواسته بددهنی کودک را بیشتر کند. پس مهم است که رفتار صحیح با کودکان بددهن را بدانیم. تا بتوانیم عادت فحش دادن و بی ادبی کردن را از آنها دور کنیم.

بیش از حد واکنش نشان ندهید

کودکان اغلب فحش می دهند، زیرا می توانند با این کار واکنش های بزرگی را دریافت کنند. خواه خنده باشد و یا فریاد زدن والدین. اگر کودک شما فحش می دهد و یک کودک بددهن دارید، سعی کنید طوری رفتار کنید که انگار کلمه عادی شنیده اید. تمام تلاشتان را بکنید که نخندید و یا برسر بچه بددهن خود فریاد نکشید. اگر شما فریاد بزنید، احتمال فحش دادن فرزندتان در آینده بیشتر خواهد شد. پس سعی کنید کاملا آرام باشید.

با کودک همدردی کنید و بعد در مورد فحش دادن صحبت کنید

اگر فرزند شما به دلیل ناراحتی و عصبانیت شروع به استفاده از کلمات نامناسب می کند. در ابتدا بهتر است دلیل ناراحتی و عصبانیت او را بیابید. سعی کنید بیشتر از همه به ناراحتی فرزندتان اهمیت بدهید تا کلماتی که استفاده کرده است. با او همدردی کنید. بعد از گذشت مدتی از عصبانیت و ناراحتی او، سعی کنید با او در مورد نحوه رفتار و کلماتی که استفاده کرده است، صحبت کنید. حتی در این شرایط نیز سعی کنید با آرامش و ابراز همدردی با کودک صحبت کنید تا او لجبازی نکند.

معنی کلمات را از فرزندتان بپرسید

در اکثر موارد کودک بددهن معنای کلماتی که بکار می برد را نمی داند. پس اگر فرزندتان به اندازه کافی بزرگ شده است و می تواند معنا و مفهوم را درک کند، سعی کنید معنای کلمات رکیکی که به کار برده است را برای او توضیح دهید. سعی کنید متناسب با سن، شخصیت و آنچه که برای بچه قابل درک است برایش صحبت کنید. فقط کافی است به او بفهمانید که کلمه بکار گرفته تا چه اندازه زشت است و او درک کند که نباید این کلمه را در جمع بیان می کرد.

به او توضیح دهید که چرا فحش دادن بد است

به فرزندتان توضیح دهید که چرا مردم دوست ندارند کلمات زشت و ناسزا بشنوند. این کلمات برای آنها توهین آمیز تلقی می شود و می تواند همه افراد را تا حدودی عصبانی و ناراحت کند. به خصوص اگر از دهان کودک خارج شود. اگر والدین دیگر فحش دادن فرزند شما را بشنوند دیگر نمی خواهند که فرزندشان با کودک شما هم بازی شود زیرا او نیز کلمات بد و بی ادبی را یاد می گیرد. به فرزندتان بگویید: حتی اگر در مدرسه از کلمات زشت و ناپسند استفاده کند، باعث می شود که معلم نسبت به او بداخلاق تر باشد و مانند دانش آموزان دیگر با او رفتار نکند. تمام این توضیحات می تواند به فرزندتان کمک کند که از فحش دادن و استفاده از کلمات بد دوری کند.

به دنبال کلمات جایگزین باشید

گاهی اوقات بچه بددهن می خواهد از یک کلمه قوی و تاثیر گذار استفاده کند تا برآنچه که می خواهد بگوید، تاثیر بگذارد. پس بررسی کنید که فرزندتان چه کلمات دیگری را می تواند به کار ببرد و جایگزین کلمات زشت کند، تا به همان اندازه تاثیرگذار باشد. کلمات زیبا، خنده دار و هیجانی را به فرزندتان بیاموزید تا او بتواند با استفاده از این کلمات نظر دیگران را جلب کند. در این شرایط او دیگر به استفاده از کلمات زشت برای جلب توجه نمی پردازد. همچنین فرزندتان یاد می گیرد که چه کلماتی زشت هستند و کدام یک قابل بیان و عالی خواهند بود.

از طرفی دیگر می توانید به فرزندتان بیاموزید که فحش دادن و گفتن کلمات زشت، اشکالی ندارد. به شرط آنکه آنها را در اتاق خواب خود بگوید و کسی صدایش را نشوند.

کنترل خشم را به کودک خود بیاموزید

همانطور که اشاره شد، کودکان گاهی برای بیان عصبانیت و خشم خود از بددهنی و فحش دادن استفاده می کنند. پس مهم است که به بچه بددهن خود راه هایی را بیاموزید که با آن خشم خود را کنترل و مدیریت کند. از راهکارهایی مانند نفس عمیق کشیدن، راه رفتن، آب خوردن و … می تواند استفاده کند تا خشم و عصبانیتش را از بین ببرد. هنگامی که فرزندتان بتواند خشم و ناراحتی خود را کنترل کند، پس دیگر نیازی ندارد از کلمات زشت و ناسزا برای بیان ناراحتی، عصبانیت و خشم خود استفاده کند. کلمات رکیک در کودکان با یادگیری مهارت های کنترل خشم می تواند کاهش یابد.

با نقش بازی کردن، به آنها یاد بدهید که می توانستند چه بگویند

کلمات رکیک در کودکان هنگامی استفاده می شود که او بخواهد موضوعی را با قدرت و توجه بیان کند. گاهی نیز برای نشان دادن ناراحتی استفاده می شود. بهتر است به کودک بددهن خود با نقش بازی کردن نشان دهید که چه کلماتی را نباید میگفتند و به جای آن از چه کلماتی استفاده می کردند. مثلا ممکن است کودک با دوستش برسر اسباب بازی دعوا کند و شروع به فحاشی کند. در این شرایط شما می توانید خودتان را در نقش فرزندتان جایگزین کنید و با بازی کردن به او نشان دهید که به جای بی ادبی کردن می توانست چگونه رفتار کند. یا شاید فرزندتان بخواهد برای جلب توجه پدربزرگ یا مادربزرگ از کلمات زشت استفاده کند. در این شرایط واکنش سریع و تند نشان ندهید. فقط با نقش بازی کردن به او یاد بدهید که کلمات بهتری نیز برای جلب توجه وجود دارد.

از فحش دادن و استفاده از کلمات زشت دست بردارید

از مهم ترین دلیل فحاشی کودکان الگوبرداری از والدین است. آنها از والدین و اطرافیان خود یاد گرفته اند که از کلماتی که حتی معنای آن را نمی دانند استفاده کنند. پس اگر می خواهید فرزند شما یک کودک بی ادب و بددهن نباشد، باید سعی کنید خودتان نیز این گونه نباشید. شما باید الگو مناسبی برای فرزندتان باشید و سعی کنید نکات و کلمات مناسبی به او یاد بدهید. الگوبرداری یکی از مهم ترین فرایندهای رشد در کودکان است. آنها در خردسالی از والدین و خواهر و برادر الگو می گیرند و سپس با بزرگتر شدن و رفتن به مدرسه، همکلاسی ها و معلمان را الگو خود قرار می دهند. شما نمی توانید رفت و آمد کودکتان را محدود کنید و یا به او بگویید که این کلمات را از دیگران یاد نگیرد. ولی می توانید خودتان رفتارهای مثبت را الگوی مناسبی برای او قرار دهید.

موضوع را تغییر بدهید

اگر نسبت به بددهنی کودک واکنش تند و سریع نشان دهید، کودک لجبازی می کند و سعی می کند بیشتر از قبل از فحش دادن و کلمات زشت استفاده کند. پس سعی کنید موضوع را تغییر دهید. هنگامی که کودکتان شروع به فحش دادن و بی ادبی کردن می کند، اگر می توانید کلمات را به آوا و بیان دیگری بگویید. به طوریکه دیگر یک کلمه زشت نباشد. تغییر کلمه و یا نحوه بیان می تواند کودک را از جبهه ای که قرار گرفته بود، دور کند. اگر کودک بددهن شما شروع به بی ادبی کردن به پدر یا مادر بزرگ کرد. می توانید خیلی عادی او را صدا بزنید و بگویید که بیاید ظرف شکلات را بگیرد و به مهمان ها تعارف کند. اینکار باعث می شود که فرزند موضوع را فراموش کند و حواسش پرت شود.

هنگام استفاده از کلمات زیبا، کودکتان را تشویق کنید

اکثر والدین توجهی به صحبت های زیبا و کلمات مناسبی که فرزندشان در جمع بیان می کند، ندارند. اما در عوض، به محض استفاده کودک از یک کلمه زشت و ناپسند، متوجه شده و می خواهند او را تنبیه کنند. سعی کنید جملات زیبا و کلمات مودبانه فرزندتان را مورد تحسین و تشویق قرار دهید. بهترین راه برای ترک عادت بد، تمرکز بر روی رفتار خوب است. پس به ازای هر چند کلمه خوبی که فرزندتان می گوید و یا به ازای هر چند ساعتی که او از کلمه زشت و ناپسندی استفاده نمی کند، به او یک آفرین، ستاره و … بدهید. هنگامی که تعداد ستاره های او به 20 عدد رسید برایش جایزه بخرید. این کار باعث می شود که فرزندتان به انجام کارهای خوب و رفتار مورد پسند سوق پیدا کند و از بی ادبی کردن دوری کند.

شما با این کار رفتار پسندیده و کلمات نیکو را برای فرزندتان به یک عادت تبدیل می کنید. وقتی به رفتار خوب فرزند توجه می کنید، احتمالا فرزندتان استفاده از زبان مودبانه و محترمانه را یاد می گیرند.

سخنی از مشاوران آویژه

بددهنی بچه می تواند از بین برود به شرط آنکه شما به عنوان والدین رفتار مناسبی داشته باشید. ممکن است زمانی را طول بکشد که فرزند شما یاد بگیرد نباید از کلمات رکیک استفاده کند. اما اگر در حل این موضوع ثابت قدم باشید، به زودی متوجه خواهید شد که فرزندتان از یک بچه بددهن به یک بچه باادب تبدیل شده است. وقتی او از کلمه ناپسندی استفاده می کند، سعی کنید عصبانیت خود را کنترل کنید و با نشان دادن واکنش تند و جدی اوضاع را بدتتر نکنید. فقط حواستان باشد که خودتان و فرزندان دیگر نیز از فحش دادن در خانه استفاده نکنند. با این کار هم الگو نامناسبی خواهید بود و هم مجدد کلمات رکیک و فحاشی کردن را به فرزندتان یادآوری می کنید.

اگر نمی توانید با فحاشی کودکان و بی ادبی آنها مقابله کنید و از بین ببرید، بهتر است از یک مشاوره کودک در این زمینه کمک بگیرید. مشاور بهترین راهکارها را برای برخورد با کودک بددهن به شما پیشنهاد خواهد کرد.

سوالات متداول

با فحش دادن کودک در مدرسه چگونه رفتار می کنید؟

آرام بمانید و به وضوح توضیح دهید که کلمه ای که فرزندتان به کار برده صحیح نیست. همچنین می توانید توضیح دهید که این کلمه ممکن است به احساسات دیگران آسیب برساند. این به جلوگیری از فحش دادن مجدد در آینده کمک زیادی می کند.

چگونه می توانم کمک کنم که کودک 12 ساله ام از فحش دادن دست بکشد؟

مهم است که به نوجوان خود پیامدهای واضحی برای رفتار نامناسب آنها بدهید. می توانید از تنبیه مناسب با فرزندتان استفاده کنید. مثلا امتیازاتی مانند دیدار با دوستان یا تماشای تلویزیون را برای چند روز از او سلب کنید. یا ممکن است کارهای اضافی مانند تمیز کردن خانه یا شستن ماشین را به آنها اختصاص دهید. مشخص کنید که چه زمانی امتیازات نوجوان شما بازگردانده می شود.