اغلب کودکان پیش دبستانی دارای برخی از خصوصیات و ویژگی هایی هستند که شاید لازم باشد برای درک و آشنایی با نحوه رفتار صحیح با آنها کمی بیشتر با مباحث مربوط به روانشناسی کودکان پیش دبستانی آشنا شویم.

اگر فرزندی دارید که پیش دبستانی است و یا بنا به مقتضیات شغلی تان با روانشناسی کودکان دبستانی سر و کار دارید، حتما مقاله زیر را به پیشنهاد مشاوران مرکز مشاوره خانواده آویژه با دقت تا انتها بخوانید:

☑️ ویژگی های روانشناختی کودکان ابتدایی می تواند نوع تعامل با آنها را تا حدودی برای پدر و مادر و در مدرسه برای معلمان و مربیان سخت تر از سایر کودکان در مقاطع سنی بالاتر کند.

❌ اغلب این کودکان تا حد قابل توجهی خودخواه هستند و تا جای ممکن علاقه ای برای به اشتراک گذاشتن خواسته هایشان با اطرافیان خود ندارند.

⭐ از این جهت گاهی اوقات بهترین کار این است که یک مشاور پیش دبستانی مدام با آنها در ارتباط باشد و با خصوصیات اخلاقی و روحی آنها بیشتر آشنا شود.

⭐ در واقعیت رفتار با کودک پیش دبستانی باید بسیار حساب شده باشد. برای مثال رفتار مربی با کودک پیش دبستانی باید به گونه ای باشد که کودک احترام مربی را نگه دارد اما از او نترسد.

مهم ترین ویژگی های کودکان پیش دبستانی

در این ارتباطات خواسته های کودکان تا حد ممکن بررسی شده و آنها به شیوه اصولی تر و بهتری برای ورود به جامعه آماده می شوند.

اگر بخواهیم مهم ترین ویژگی های بارز یک کودک پیش دبستانی را عنوان کنیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

✳️ در این سن توانایی درک احساسات دیگران را به طور کامل ندارند.

✳️ تنها از منظر نگاه خودشان دنیا را می بینند و تجارب آنها بسیار اندک است.

✳️ در اغلب کارهایی که انجام می دهند خود محور هستند و تنها منافع خودشان را در نظر می گیرند.

✳️ بزرگسالان به خصوص والدین و کسانی که با آنها احساس نزدیکی و صمیمیت زیادی می کنند در زندگی شان تاثیرات عمده ای دارند.

✳️ سعی دارند تا جای ممکن از خود استقلال نشان دهند و تمایل به بروز توانایی های خود دارند.

✳️ به شدت مشتاق و علاقه مند به بازی و ارتباط گرفتن با بچه های دیگری که هم سن و سالشان هستند، دارند.

✳️ از ظرفیت تفکر بسیار محدودی برخوردار هستند.

✳️ توانایی استدلال ندارند.

✳️ عاشق کشف چیزهای جدید هستند.

✳️ اغلب قدرت بیان خواسته ها و نیازهای خود را ندارند.

✳️ توانایی کنترل خشم و عصبانیت خود را ندارند.

✳️ اغلب صفت حسادت و جلب توجه در آنها زیاد بروز پیدا می کند.

برای آشنایی با نحوه کتاب خواندن برای کودکان و دانستن بهترین سن کتاب خواندن برای کودکان مقاله رو به رو را بخوانید: سن مناسب کتاب خواندن برای کودک

اهمیت مشاوره برای کودکان پیش دبستانی

همه والدین دوست دارند، بدانند که کودکشان در پیش دبستانی و یا مهد کودک به عنوان اولین تجربه دنیای بیرون از خانه چه نیازها و خواسته هایی دارد.

اهمیت یک مشاور کودک خوببرای فرزندان شما در این است که می تواند متوجه نیازهای کودک شما شود. برخی از مهم ترین کارهایی که یک مشاور پیش دبستانی به واسطه آشنایی با روانشناسی کودکان این مقطع می تواند انجام دهد شامل موارد زیر است:

روانشناسی کودکان پیش دبستانی به شما آموزش می دهد تا چگونه مهارت های اجتماعی و آموزشی و تربیتی فرزندتان را ارتقا دهید. شاید برایتان سوال باشد که در برهه های سنی مختلفِ فرزندتان چه رفتارهایی با وی داشته باشید. به موجب آشنایی با روانشناسی کودکان پیش دبستانی متوجه این اصل مهم خواهید شد:

📌نکته: هر چقدر سن فرزند شما بالاتر می رود، رفتارهایتان باید با او منطقی تر شود و تا حد امکان احساساتتان را به صورت متعادل تری برای وی بروز دهید.

روانشناسی کودکان در مقطع پیش دبستانی:

بهتر است در مرحله ای که کودک شما در مقطع پیش دبستانی است، آموزش های لازم را در قالب بازی و سرگرمی به وی یاد دهید. به او بیاموزید که چطور باید از وسایلی که تا پیش از این دست زدن به آنها برایش ممنوع بوده ، استفاده کند. مثلا اینکه:

💙 نحوه استفاده درست از قیچی را به او بیاموزید.

💙 به او یاد دهید چطور لباس هایش را بپوشد و از تنش بیرون آورد.

💙 سعی کنید با آموزش شعرهای کودکانه ذهن وی را برای یادگیری های بیشتر آماده کنید.

💙 به او این نکته را بیاموزید که حتی با دوستانش که مطابق میلش رفتار نمی کنند هم به خوبی تعامل داشته باشد.

💙 در مورد جایگاه بالای معلمان و مربیانش با او صحبت کرده و به او بگویید که تا جای ممکن احترام آنها را نگه دارد.

برای دانستن عوارض تحقیر کودکان و علت هایی که نباید کودکان را تحقیر کنیم، مقاله رو به رو را بخوانید: علت تحقیر نکردن کودکان

لزوم توجه به نیازهای کودکان پیش دبستانی

جدا از آموزش هایی که به وی داده می شود، بایستی حواستان به نیازهای او هم باشد. نادیده گرفتن نیازهای کودکان در مقطع پیش دبستانی موجب خواهند شد تا ذوق و شوق آنها برای رفتن به مراحل بعدی آموزش و تحصیل به میزان زیادی تحلیل رود.

برای تامین نیازهای کودکان پیش دبستانی به این موضوعات توجه داشته باشید:

⚠️ تا حد امکان در پیش دبستانی، امنیتی را که موجب شود کودکان در آنها احساس راحتی داشته باشند، تامین کنید.

⚠️ فعالیت های بدنی که برای کودکان مقطع پیش دبستانی در نظر گرفته اید، متناسب با علایقشان باشد. حتی گاهی از آنها در مورد علایقشان سوال بپرسید تا متوجه شوید دوست دارند در محیط پیش دبستانی چه فعالیت هایی انجام دهند.

⚠️ بهتر است گاهی اوقات به واسطه سیستم پاداش و تعیین جایزه، کودکان در این مقطع را به انجام کارهایی که برایشان کمی دشوارتر است، ترغیب کنید.

حواستان باشد در این رابطه به گونه ای رفتار کنید که حسادت و حساسیت سایر کودکان را تحریک نکنید.

⚠️ در برابر اشتباهات کودکان پیش دبستانی صبور باشید، نه تنبیه بدنی اقدام درستی است و نه بی توجهی و بی تفاوتی به این اشتباهات. آنها را تا جای ممکن و به شکلی دوستانه راهنمایی کنید. با آنها صحبت کرده و به خودشان بگویید که اشتباهاتشان چه عواقب منفی به همراه خواهد داشت.

بهتر است این راهنمایی ها دور از چشم سایر بچه ها و پیش از صحبت با والدین باشد.

⚠️ به عنوان مشاور، مربی و یا معلم همراه کودکان باشید. طوری رفتار کنید که بچه ها با شما احساس صمیمت کرده و در مدت زمانی که در محیط پیش دبستانی هستند، حس خوبی داشته باشند.

برگزاری کلاس های شعر خوانی، استفاده از موسیقی، داستان سرایی و کلاس های نقاشی می تواند این حس را در بین کودکان این رده سنی تقویت کند.

برای دانستن راهکارهای جلوگیری از دروغ گفتن کودکان و علت دروغگویی آن ها مقاله رو به رو را مطالعه نمایید: برخورد با کودک دروغگو

روانشناسی کودکان در مقطع دبستان:

پس از پایان مقطع پیش دبستانی، نوبت به ورود فرزندتان به مرحله دبستان می رسد. شک نداشته باشید که اگر در دوره پیش دبستانی به درستی با کودکتان رفتار کرده باشید و آموزش های لازم را در باب نحوه تعاملات اجتماعی اش و برقراری روابط احترام آمیز با دوستانش را به او داده باشید، کار چندان دشواری در این مرحله نخواهید داشت.

توجه به این چند مورد در این دوران ضروری است:

🟦 اجازه دهید در این دوران معلم فرزندتان امکان بیشتری برای آموزش دادن به وی داشته باشد.

🟦 بگذارید فرزندتان در فضای مدرسه مستقل بار آمده و کمتر برای مسائل نه چندان حساس به مدرسه مراجعه کنید.

🟦 اگر فرزند شما مشکلی در یادگیری دروس دارد، بگذارید این مشکل را خودش با معلمانش مطرح کند.

🟦 در باب انجام تکالیف مدرسه، کودکتان را راهنمایی کنید اما هرگز مسئولیت انجام تکالیفش را بر عهده نگیرید.

🟦 سعی کنید تا حد امکان فرزندتان را از ورود به فضای رقابت با همکلاسی هایش دور نگه دارید.

چطور با کودک پیش دبستانی رفتار کنیم؟

به طور کلی سه عنصر مهم که بایستی در وجود کودکان پیش دبستانی مورد توجه قرار گیرند شامل موارد زیر می شوند:

بهتر است در زمان برخورد با بچه های پیش دبستانی تا جای ممکن آنها را برای به کارگیری خلاقیت بیشتر تشویق کنید و به آنها یاد دهید تا کنجکاو باشند.

آنها را در موقعیتی قرار دهید که بتوانند گاهی به تنهایی فکر کنند و در موقعیت های خاص از خود خلاقیت نشان دهند. بهتر است برای تقویت سه عنصر بالا در وجود بچه های پیش دبستانی به این مولفه ها توجه کنید:

💚 سعی نکنید همیشه وظایفی را که در پیش دبستانی بر دوش کودک شما محول شده را خودتان انجام دهید.

💚 به کودکتان اجازه آزمون و خطا بدهید بگذاری گاهی اوقات هم تکالیفش را اشتباه انجام دهد.

💚 اجازه دهید گاهی کودک شما خودش برای انجام کارهایش تصمیم گیری کند.

💚 بهتر است این فرصت را به کودک خود بدهید تا گاهی اوقات در برابر اقدامات و رفتارهایی که انجام می دهد، فکر کند.

💚 تا حد توانتان وسایل و تجهیزاتی را که موجب می شود قدرت ایده پردازی و خلاقیت فرزندتان بالا رود را در اختیارش قرار دهید.

برای دانستن شیوه صحیح برخورد با کودک لجباز و نافرمان خواندن مقاله رو به رو را به شما توصیه می کنیم: رفتار با کودک لجباز

چطور کودکم را پیش از رسیدن به سن پیش دبستانی تربیت کنم ؟

قبل از آنکه به طور مفصل اصول رفتاری موثر و کارآمد را برای تربیت بهتر کودکتان عنوان کنیم، بهتر است به این چند نکته توجه کنید:

🔘 نحوه تربیت کودک شما پیش از رسیدن وی به مرحله پیش دبستانی بسیار اهمیت دارد. بهتر است قبل از هر گونه اقدامی سعی کنید فرزندتان را اجتماعی بار بیاورید.

🔘 اگر فرزند شما در برخورد با اطرافیان احساس خجالت کرده و رفتارهای غیرعادی از خود نشان می دهد، سعی کنید تا جای ممکن احساس خجالت را از وی دور کنید.

🔘 اگر فکر می کنید با انجام تمام کارهای بزرگ و کوچک فرزندتان پدر و مادر خوبی هستید، باید به شما بگوییم که سخت در اشتباهید.

کودک شما به واسطه این رفتارتان به مرور زمان به فردی تنبل و غیرمسوولیت پذیر تبدیل می شود که حتی در زمان ورود به پیش دبستانی هم تمایلی برای انجام تکالیف و وظایفی که به وی محول می شود، ندارد.

بگذارید فرزنداتان خودش کارهایش را انجام دهد. بهتر است به جای آنکه جانشین وی در این زمینه باشید، همراهی اش کنید.

🔘 اصلا اجازه ندهید کودک شما رفتارهای اشتباهی را که در خانه و در برخورد با بقیه بچه ها مرتکب می شود، تکرار کنند. لازم است گاهی کاملا جدی به فرزندتان یادآوری کنید که رفتارهای درستی در برخورد با هم سن و سال های خودش ندارد و حتی در صورت تکرار این رفتارها او را جریمه کنید.

این اقدام شما موجب می شود فرزندتان در بدو ورود به پیش دبستانی، تعامل سالم تر و صمیمانه تری با دوستان و هم سن و سال هایش داشته باشد.

🔘 اینکه به هیچ یک از خواسته های فرزندانتان نه نمی گویید. اصلا کار درستی نیست. سعی کنید در زمان های مناسب مقابل برخی از زیاده خواهی های فرزندتان بایستید و به او یاد دهید همیشه نظرات اطرافیان موافق نظر وی نخواهد بود.

این موضوع موجب می شود فرزند شما رفتار بهتری در محیط های اجتماعی از خود نشان داده و قدرت تاب آوری اش در برابر شرایطی که بر وفق مرادش نیست بالا رود.

🔘 بهتر است از پیش از ورود به پیش دبستانی کودکتان، برای او یک سری مقررات خاص را تعیین کنید.

🔘 به او یاد دهید که باید در انجام کارهایش نظم داشته باشد و ارزش زمان را به وی بفهمانید.

🔘 اینکه هر شب کودکتان ساعت های مختلفی به خواب رفته و صبح ها اغلب دیر از رختخواب بیرون می آید، موجب می شود در زمان آغاز پیش دبستانی و سپس مدرسه، علاقه ای به حضور در این محیط ها نداشته و به نوعی نسبت به آنها احساسات منفی پیدا کند.

برای آشنایی با بهترین بازی های فکری برای کودکان در رده سنی های مختلف مقاله رو به رو را بخوانید: بازی های فکری کودکان

سخنی از مشاوران آویژه

به اعتقاد مشاوران مرکز مشاوره تلفنی خانواده آویژه حضور یک مشاور در زندگی فرزند شما در سنین حساسی که قصد ورود به پیش دبستانی و یا مدرسه را دارد، بسیار لازم است.

اینکه میزان کمیت و مدت مراجعه شما به مشاوران تا چه اندازه باشد، بستگی به نوع رفتارهایی است که کودک دلبند شما از خود نشان می دهد و اینکه سبک تربیتی شما به چه صورت بوده است.

✅ توصیه ما به شما این است که در موارد زیر حتما از نظرات یک مشاور آگاه به روانشناسی کودکان استفاده کنید:

1⃣ اگر متوجه حساسیت بالای فرزندتان شده اید.

2⃣ اگر احساس می کنید فرزندتان مسئولیت پذیر نیست.

3⃣ اگر نوع روابط فرزند شما با دوستان و هم سن و سال هایش کیفیت خوبی ندارد.

4⃣ اگر متوجه این موضوع شده اید که فرزند شما نمی تواند از نظر گفتاری در مدرسه و پیش دبستانی به خوبی رفتار کند و اغلب فردی خجالتی و کم حرف است.

5⃣ اگر احساستان بر این است که میزان یادگیری کودک شما بسیار پایین بوده و اغلب اوقات به سختی نکات مطرح شده در مدرسه و یا پیش دبستانی را متوجه می شود.