تشویق کودکان در قدیم اصلا مورد توجه و حمایت قرار نمی گرفت. مردم اعتقاد داشته اند که تشویق فرزند باعث می شود که او اعتماد به نفس کاذب داشته باشد و دیگر برای بزرگ ترها احترام قائل نشود. درصورتی که اصلا این گونه نیست. تشویق بچه ها نه تنها آنها را افرادی منظم تر، باادب تر و موفق تر می کند. بلکه باعث می شود که کودک شما بتواند کارهای خوب را از کارهای بد تشخیص دهد. شما می توانید از روش های تشویق کودکان متناسب با سن کودک خود استفاده کنید. مهم این است که اصول تشویق کودکان و بایدها و نبایدهای آن را نیز رعایت کنید.

چه راه هایی برای تشویق کودک وجود دارد؟ انواع تشویق کودکان کدام است؟ بسیاری از والدین با بزرگتر شدن نوزاد خود با این گونه سوالات مواجه می شوند. مشاوران مرکز مشاوره آویژه به بررسی روش های تشویق کودکان و طرح تشویقی برای بچه ها پرداخته اند. آنها بعد از مطالعات و تحقیقات در زمینه تشویق کودکان مقاله جامع و تخصصی زیر را نگارش کرده اند. اگر شما نیز به دنبال راه هایی برای تشویق فرزند خود هستید و یا جملات تشویق کودکان را نمی دانید، پس مطالعه این مقاله را از دست ندهید. در این مقاله ما به شما راه های تشویق درست و اصول تشویق کودکان را آموزش می دهیم.

تشویق در روانشناسی

استفاده از کلمات و جملات تشویقی برای کودکان می تواند ابزار قدرتمندی برای توانمندسازی فرزند شما باشد. تشویق در روانشناسی بسیار حائز اهمیت بوده و می تواند تفاوت های زیادی را برای کودک شما به همراه داشته باشد. تشویق کودکانه حتی می تواند به فرزند شما کمک کند تا بر چالش های موجود غلبه کرده و انعطاف پذیرتر شود. هنگامی که کودک شما به دلیل شکست در بازی و یا مسابقه احساس ناامیدی می کند، تشویق های به جا و استفاده از جملات تشویقی می تواند به فرزند شما انگیزه لازم را بدهد. همچنین هنگامی که آنها با موانع و سختی ها مواجه شوند، تشویق کردن شما می تواند به آنها کمک کند تا قدرت درونی خود را بیشتر کرده و پیروز شوند.

راهکارهایی برای تشویق کودکان

هر کودکی منحصر به فرد و خاص است و رفتارها و سلیقه متفاوتی دارد. انواع تشویق کلامی و عملی می تواند به فرزند شما کمک کند تا بهتر رفتار کنند، موفق تر باشند و اعتماد به نفس مناسبی داشته باشند. روش های تشویق مختلفی وجود دارد که با استفاده از آنها می توانید فرزند خود را تشویق کنید. برخی از مهم ترین و کاربردی ترین این راهکارها عبارتند از:

دلیل تشویق کردن کودک را مشخص کنید

اگر می خواهید کودکتان را به خاطر مرتب نوشتن تکالیفش تشویق کنید و یا به خاطر اینکه در مهمانی اذیت نکرده به او پاداش دهید، حتما دلیل تشویق و پاداش خود را برای کودکتان مشخص کنید. مثلا می توانید از جملات و تشویق کلامی استفاده کنید و بگویید: خیلی خوشحالم که تو دختر مرتب و باهوشی هستی و تکالیفت را عالی نوشتی.

هنگامی که کودکان ندانند برای کدام کار مورد تشویق قرار گرفته اند، تشویق کردن آنها دیگر سودی ندارد و نمی تواند باعث شود که کودک به سمت انجام کارهای خوب پیش برود. او احساس می کند که کارها و رفتارهایش برای شما مهم نیست حتی اگر درست انجام داده باشد.

از کلی گویی دوری کنید

هنگامی که می خواهید فرزند خود را تشویق کنید، از کلی گویی دوری کنید. دقیقا اشاره کنید که چه رفتار و عملکرد او را پسندیده اید و مورد تشویق قرار داده اید. مثلا به او نگویید تو پسر خیلی خوبی هستی. این جمله خیلی عامیانه و کلی است و فرزند شما نمی تواند تشخیص دهد که کدام رفتار او باعث شده تشویق شود.

می توانید به او بگویید تو پسر خیلی خوبی هستی زیرا در مدرسه با همکلاسی هایت ارتباط خوبی برقرار کرده ای یا با خواهرت با مهربانی رفتار کرده ای. جزئی گویی باعث می شود که فرزند شما متوجه شود کدام رفتارش مورد پسند بوده و مجدد آن را تکرار کند.

تلاش و کوشش را تشویق کنید

همیشه تشویق را برای بهترین عملکرد و کامل ترین رفتار فرزند خود در نظر نگیرید. بهترین کاری که می توانید انجام دهید این است که سعی و تلاش آنها را نیز مورد تشویق و قدردانی قرار دهید حتی اگر موفق نبوده اند. پس فرقی نمی کند توانایی های آنها درجه یک باشد یا نه، مهم این است که او تمام سعی و تلاش خود را کرده است.

پس ناامیدشان نکنید و برای داشتن انگیزه بیشتر، آنها را تشویق کنید.

صادقانه تشویق کنید

کودکان متوجه می شوند که چه هنگام شما با آنها صادقانه رفتار می کنید. تشویق کودکان باید صادقانه و به دور از اغراق باشد. اگر ستایش و تشویق شما اغراق آمیز باشد، مسلما آنها اصلا احساس شادی و مورد تشویق قرار گرفتن نمی کنند. حتی ممکن است باعث شود که فرزندتان خودش را ضعیف ببیند و این گونه تصور کند که اصلا خوب نیستند و شما برای دلگرمی او چنین رفتاری دارید. پس هرگز کارهای کوچک فرزندتان را اغراق آمیز تشویق نکنید. به همان اندازه و متناسب با رفتار و عملکرد کودکتان پیش بروید.

از تشویق به عنوان ابزاری برای کنترل فرزند استفاده نکنید

این درست است که تشویق کردن بچه ها می تواند آنها را به سمت انجام دادن کارهای خوب ببرد. اما به گونه ای رفتار نکنید که اینگونه برداشت شود که آنها را صرفا بخاطر کارهای خوبشان دوست دارید. هنگامی که از تشویق برای کنترل فرزندان خود استفاده می کنید، آنها فکر می کنند که تایید و خوشحالی شما تنها به عملکرد و نتایج عالی آنها بستگی دارد نه خودشان. در نتیجه احساساتی مانند هیچ وقت خوب نیستم و تلاش برای کمال گرایی مفرط در او به وجود می آید.

برای تشویق کردن از مقایسه بپرهیزید

هنگام تحسین و تشویق کردن فرزند خود، از مقایسه کردن خودداری کنید. زیرا این کار به جای انگیزه دادن به آنها برای تلاش بیشتر، می تواند نتیجه معکوس داشته باشد. هنگامی که فرزند خود را با دیگران مقایسه می کنید و آنها را به دلیل برتر بودن نسبت به دیگران می ستایید، در برابر شکست هایی که ممکن است در آینده تجربه کنند، آسیب پذیرتر می شوند. همچنین یاد میگیرند که خودشان را دائم با دیگران مقایسه کنند. آنها هنگامی که شکست می خورند، به جای اینکه به نقاط قوت خود نگاه کنند، به این فکر می کنند که تا چه حد از دیگران بدتر بوده اند.

مقایسه هنگام تشویق کودک باعث می شود که کودک انگیزه خود را از دست داده و دائم ناامید و ناامیدتر شود.

پس هرگز نگویید: تو در بین همکلاسی هایت از همه باهوش تری، به جای آن بگویید: من می دانم که تو با هوش هستی و تمرکز تو برای حل کردن این تکالیف عالی بود. یا نگویید تو هم مثل خواهرت در نقاشی کشیدن عالی هستی، به جای آن بگویید: تو در نقاشی کشیدن عملکرد بهتری نسبت به قبل داشتی.

تهیه برچسب های تشویقی برای کودکان

شما می توانید از راه های مختلفی برای تشویق فرزندتان استفاده کنید. یکی از این راهکارها تهیه برچسب های تشویقی برای کودکان است. می توانید برای او برچسب هایی تهیه کنید و هنگامی که رفتار و عملکرد خوبی داشت یک برچسب به آنها اضافه کنید. سپس برنامه تشویقی کودکان را برای او توضیح دهید. به او بگویید که هنگامی که تعداد برچسب هایش به ده عدد رسید، برای او هدیه می خرید. البته اصول تشویق کودکان را رعایت کنید و به گونه ای رفتار کنید که کودک شما شرطی نشود. برچسب های تشویقی می تواند انگیزه کودک را برای انجام کارهای خوب بالا ببرد.

لحن کلام بسیار مهم است

این مهم است که پیام های تشویقی کودکان با چه لحنی بیان شود. هنگامی که می خواهید از تشویق کلامی برای فرزند خود استفاد کنید، به لحن کلام خود دقت کنید. خوشحالی و ذوق را کودک باید از لحن تشویق کردن شما دریافت کند. انواع تشویق کلامی وجود دارد اما هنگامی که با لحن مناسب بیان نشود اصلا کارآمد نیست.

از تشویق کلامی استفاده کنید

همیشه نیاز نیست که برای تشویق کردن کودک خود هدیه بخرید و یا حتما کاری برای او انجام دهید. تشویق کودکان را به هدیه خریدن برای آنها بست ندهید و آنها را به این روش عادت ندهید. روش های مختلفی برای تشویق کودک وجود دارد. حتی در آغوش گرفتن کودک نیز می تواند یکی از روش های تشویق کردن کودک باشد. همچنین گاهی بهتر است از تشویق کلامی و جملات انگیزشی و تشویقی استفاده کنید. برخی از مهم ترین و کاربردی ترین جملات تشویقی برای کودکان عبارتند از:

این بهترین رفتاری است که تا به حال داشته ای

ممنونم که به حرف های من گوش دادی، تو دختر عالی هستی

تو قوی هستی و حتما موفق می شوی

تو بهترین رفتار را هنگام مواجه با این مشکل داشتی

من به داشتن دختر یا پسری مانند تو افتخار می کنم، حتی اگر شکست بخوری

اصلا مهم نیست که در مسابقه پیروز نشدی، تو همیشه بهترین هستی.

تشویق کردن کودک را به یک عادت تبدیل نکنید

هرگز به گونه ای رفتار نکنید که کودک تمام کارهای خوب را به خاطر تشویق کردن شما انجام دهد. به یاد داشته باشید که اگر اصول تشویق کودکان را رعایت نکنید، تشویق کردن کودک همان اندازه که می تواند مفید باشد، می تواند مضر باشد. پس در تشویق کودک خود زیاده روی نکنید. دائم او را مورد تشویق قرار ندهید و یا از جملات شرطی مانند اگر این کار را انجام بدهی برایت جایزه می خرم! استفاده نکنید. همیشه به طور غیر منتظرانه و واقع بینانه به دور از اغراق، فرزند خود را تشویق کنید. این کار باعث می شود که تشویق کردن به یک عادت برای کودک تبدیل نشود.

اگر احساس می کنید که اصول تشویق کردن کودکان را نمی دانید و تشویق کودک به یک عادت برای او تبدیل شده است. می توانید از مشاوره کودک در این زمنیه راهنمایی بگیرید. مشاور می تواند به شما کمک کند تا این عادت را از کودک خود دور کنید.

بین رفتار خوب و تشویق کردن فاصله نیندازید

اگر فرزندتان رفتار و عملکرد خوبی داشت، همان موقع او را تشویق کنید. مثلا ممکن است کودک شما اسباب بازی هایش را مرتب کرده باشد، هرگز نگویید وای چه عالی کار کردی، بابات که اومد میگم تشویقت کنه! نکته مهم و اصول تشویق کودکان این است که تشویق کردن بچه ها بلافاصله بعد از انجام کار خوب صورت پذیرد و وقفه ای بین آنها نباشد.

به وعده های خود عمل کنید

هرگز میان گفتار و عملکرد خود فاصله نیاندازید. اگر کودکتان را تشویق کرده اید کاری انجام دهد و برای او هدیه بخرید. پس از انجام دادن کار به وعده خود عمل کنید. بدقولی و یا دروغ گویی را به فرزندان خود آموزش ندهید. اگر به وعده های خود عمل نکنید، فرزندتان دیگر به حرف ها و یا قول هایی که به او می دهید، اعتمادی ندارد. اگر نمی توانید برای کودک خود هدیه بخرید، نیاز نیست برای تشویق کردن کودک به او قول بدهید. می توانید از روش های دیگر برای تشویق فرزند استفاده کنید.

تشویق کودکانه داشته باشید

به یاد داشته باشید که مخاطب شما بچه هایی با سن های کم هستند. تشویق کودک باید متناسب با سن او باشد. تشویق کودکانه داشته باشید. یعنی اینکه جملات و رفتارهایی را در تشویق های خود به کار ببرید که مورد پسند کودکان است نه بزرگسالان. شاید برای تشویق بچه ها، بردن آنها به شهربازی بهتر باشد تا اینکه به آنها وعده شام در رستوران بدهید. پس متناسب با آنچه که کودک دوست دارد عمل کنید. تشویق کودکانه و متناسب با سن کودک می تواند نتیجه بهتری داشته باشد.

از تشویق دانش آموزان در مدرسه غافل نشوید

تشویق کردن را تنها به محیط خانه محدود نکنید. از انواع تشویق دانش آموزان کمک بگیرید و فرزند خود را در مدرسه تشویق کنید. البته بدون آنکه او بداند کار شما بوده است. اگر در جلسات اولیا و مربیان، معلم فرزندتان گفت که او عملکرد عالی داشته و توانسته نمرات خود را بهبود بخشد. پس بهتر است برای انگیزه دادن به او در درس خواندن از تشویق کردن استفاده کنید. شما می توانید هدیه ای برای فرزند خود تهیه کنید و آن را به معلم بدهید. معلم نیز به خاطر انجام تکالیف و بهبود عملکرد او را مورد تشویق قرار دهد. این کار باعث می شود که فرزند شما انگیزه بیشتری پیدا کرده و متوجه شود که تلاش او برای معلم ارزشمند است.

برای تشویق کردن کودک، رفتار خوب او را توصیف کنید

یکی از روش های تشویق کودکان این است که رفتار خوب آنها را توصیف کنید. هنگامی که فرزند شما بفهمد که این رفتار او شما را خوشحال کرده و باعث شده است در برابر دیگران از او تعریف و تمجید کنید، به احتمال زیاد همان رفتار را مجدد تکرار می کند.

تغییرات کوچک را نیز تشویق کنید

همیشه به دنبال این نباشید که فرزندتان یک کار برزگ و عالی انجام دهد و بعد او را تشویق کنید. به دنبال تغییرات و موفقیت های کوچک باشید. کودک خود را در طول فرایندهایی که دارد تشویق کنید. هنگامی که او در تلاش است تا پازل بچیند و یا در حال مطالعه کتاب است، او را به خاطر فعالیت مثبت خود تشویق کنید. مهم نیست که پازل درست چیده شود یا نه. مهم این است که او تلاش کرده است. اگر به موفقیت ها و تغییرات کوچک و مثبت فرزند خود توجه نکنید، باعث می شود که او بیش از اندازه کمال گرا شده و دائم به دنبال انجام دادن کارهای بزرگ و خارج از توان خود باشد.

سخنی از مشاوران آویژه

تشویق کودکان و اهمیت دادن به آنها در تربیتشان بسیار تاثیر گذار خواهد بود. تشویق فرزند باعث می شود که او اعتماد به نفس خود را حفظ کند و عزت نفسش افزایش یابد. اگر شما نسبت به کارهای مثبت و رفتارهای درست کودک خود بی تفاوت باشید. کودکتان برای انجام کارهای خوب و دوری از کارهای بد تمایلی ندارد. زیرا می داند که تلاش ها و رفتارهای خوب آن هرگز مورد توجه قرار نمی گیرد. برای تشویق بچه ها راه های زیادی وجود دارد. از جمله تشویق کلامی، تشویق با هدیه، تشویق با در آغوش گرفتن، تشویق با اجازه دادن برای تفریح و … . مهم این است که شما بتوانید تشخیص دهید که فرزندتان تحت تاثیر کدام یک از این روش ها قرار می گیرد.

اگر نمی دانید که چگونه باید کودک خود را تشویق کنید. یا کودکتان نسبت به رفتارها و راهکارهای تشویقی شما واکنش مناسبی نشان نمی دهد. می توانید از مشاوره خانواده در این زمینه کمک بگیرید. مشاور یا روانشناس می تواند ویژگی ها و خصوصیات رفتاری فرزندتان را بررسی کند و به شما بگوید که کدام روش تشویق کودکان برای فرزند شما مناسب است.