اکثر کودکان حداقل یک بار تختخواب خود را خیس کرده اند. بسیاری از کودکان در روز به راحتی ادرار خود را کنترل می کنند و استفاده از توالت را سریع یاد می گیرند اما ماه ها و یا حتی سال ها طول می کشد تا یک شب را، بدون خیس کردن بستر، بخوابند. این موضوع باعث نگرانی والدین می شود که آیا کودک به شب ادراری دچار است یا خیر. برای پاسخ دادن به این سوال باید تعداد دفعات خیس شدن رختخواب در شب و همچنین سن کودک در نظر گرفته شود تا بتوان تشخیص داد فرزند شما دچار شب ادراری است یا نه.

مشاوران مرکز مشاوره خانواده آویژه در این مقاله به بررسی دلایل شب ادراری در کودکان و راه های درمان شب ادراری در کودکان پرداختند. شاید برای شما نیز این سوال پیش آمده باشد که علت شب ادراری کودکان چیست؟ یا شب ادراری کودک تا چه سنی طبیعی است؟ پس با ما همراه شوید تا برای سوالاتتان در مورد شب ادراری کودک پاسخ مناسبی پیدا کنید.

شب ادراری در کودکان نشانه چیست؟

شب ادراری زمانی اتفاق می افتد که کودک هنگام خواب بدون اینکه متوجه شود، ادرار می کند. بی اختیاری ادرار(شب ادراری) به دلیل از دست دادن کنترل مثانه است. در کودکان کمتر از 3 سال، عدم کنترل مثانه طبیعی است. پس شب ادراری در کودکان 3 سال و کمتر امری طبیعی است. با بزرگتر شدن کودکان، توانایی کنترل مثانه افزایش می یابد. هنگامی که خیس شدن تختخواب در کودکی که به اندازه کافی بزرگ است که می تواند مثانه خود را کنترل کند اتفاق بیفتد، شب ادراری نامیده می شود. در اغلب موارد، شب ادراری در کودکان 5 تا 6 ساله متوقف می شود. شب ادراری در پسرها و در کودکانی که خواب عمیق دارند بیشتر است.

بعضی از والدین شب ادراری کودکان را یک موضوع غیر قابل حل و ناامید کننده می دانند در صورتیکه این گونه نیست. راه های زیادی برای درمان شب ادراری در کودکان و کمک به فرزندتان وجود دارد. پس باید صبور باشید و به یاد داشته باشید که شب ادراری تقصیر فرزند شما نیست. کودکان کنترلی بر شب ادراری ندارند.

چند نوع شب ادراری در کودک داریم؟

دو نوع شب ادراری در کودکان وجود دارد. کودک ممکن است یک یا هر دو نوع را تجربه کرده باشد

شب ادراری اولیه

این نوع از شب ادراری در زمان از پوشک گرفتن کودک اتفاق می افتد. هنگامیکه کودک هنوز به طور کامل نمی تواند از توالت استفاده کند و تسلط کامل به آن ندارد.

شب ادراری ثانویه

شب ادراری ثانویه زمانی است که کودک در طول روز به راحتی دستشویی خود را می گوید و تسلط کافی برای کنترل مثانه خود در طول روز دارد اما در شب تختخواب خود را خیس می کند. یا زمانیکه کودک یک دوره زمانی ادرارش را کنترل می کرده و شب ها بدون خیس کردن بستر خود، می خوابیده اما بعد از مدتی دچار شب ادراری شده است.

دلایل شب ادراری در کودکان چیست؟

شب ادراری در کودکان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به طور کلی دلایل احتمالی شب ادراری ممکن است شامل یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:

در بسیاری از موارد، شب ادراری یک الگوی ژنتیکی است که از والدین، عمه یا عمو و … به ارث رسیده است.

اضطراب و استرس بیش از اندازه می تواند باعث شب ادراری شود.

ایجاد تغییراتی در محیط خانواده، حتی تغییرات مثبت، مثل تولد گرفتن، به دنیا آمدن فرزند جدید و … یا تغییرات منفی مثل دعوا و کشمکش و .. می تواند شب ادراری را تشدید کند.

پیش فعالی و اختلال نقص توجه در کودکان.

بی اختیاری مدفوع در کودکان یا یبوست که باعث می شود به مثانه فشار وارد شود.

تاخیر در رشد مثانه نسبت به بقیه همسالان

دیابت

مثانه بیش ‌فعال

رشد فیزیکی کندتر نسبت به همسالان

مثانه کوچک

مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری

عفونت مجاری ادراری

خواب بسیار عمیق

کودک به اندازه کافی به دستشویی نرود.

کودکانی که یبوست دارند، عادت به دستشویی رفتن به طور منظم ندارند، مشکلات رشد جسمانی دارند، استرس و اضطراب بیش از حد دارند و یا ارث شب ادراری در خانواده دارند بیشتر در معرض شب ادراری قرار می گیرند.

نشانه های شب ادراری در کودکان

علائم شب ادراری برای هر کودک کمی متفاوت است. یکی از علامت های اصلی شب ادراری، این است که یک کودک 5 ساله یا بزرگتر رختخواب یا لباس خود را حداقل دو بار در هفته خیس کند و این روند حداقل سه ماه ادامه پیدا کند. مطالعات نشان داده است که از هر 10 کودک 7 ساله یک نفر و از هر 20 کودک 10 ساله یک نفر و از هر صد کودک 15 ساله یک نفر هنوز شب ادراری دارند. شما می توانید برای تشخیص شب ادراری در کودکان از یک مشاوره کودک راهنمایی بگیرید.

راه های جلوگیری از شب ادراری و درمان آن

از نظر روانشناسان آویژه نکته کلیدی برای درمان شب ادراری کودک این است که فرزندتان را سرزنش یا شرمنده نکنید. در عوض، روی تشویق مثبت و گام‌های عملی که می‌توانید با هم بردارید تمرکز کنید. برخی از اقدامات عملی برای توقف شب ادراری عبارتند از:

دستشویی رفتن در طول روز را مدیریت کنید

روی رفتارهای فرزندتان در طول روز تمرکز کنید. زمان مصرف مایعات و دفع ادرار در طول روز بر آنچه در شب اتفاق می افتد تأثیر می گذارد. با کودک خود تمرین کنید تا هر دو یا سه ساعت یک بار در طول روز به دستشویی برود. شما می توانید هر دو ساعت یکبار از آنها بپرسید که دستشویی دارند یا نه. گاهی اوقات فرزندانمان سرگرم بازی و یا تماشای تلوزیون خواهند شد و دستشویی رفتن را فراموش می کنند و یا برای اینکه وقفه ای در بازی آنها ایجاد نشود، دستشویی خود را به مدت طولانی نگه میدارند.

حواستان باشد که کودک شما قبل از خواب مایعات زیادی ننوشد

فرزندتان را تشویق کنید که در روز مایعات زیادی بنوشد، تا در هنگام شب استفاده از مایعات به حداقل برسد. کودکانی که عادت دارند در اواخر روز ورزش کنند باید قبل از تمرین یا بازی کردن خود آب بدنشان را تامین کنند، سپس سعی کنند مصرف مایعات را در طول شب محدود کنند.

فرزندتان را تشویق کنید قبل از خواب به دستشویی برود

یک ساعت قبل از خوابیدن از کودکتان بخواهید به دستشویی برود و مجدد هنگامی که می خواهید کودکتان را به رختخواب ببرید از او سوال کنید که آیا دستشویی دارد یا نه.

اطمینان حاصل کنید که کودک شما می تواند به راحتی در شب به دستشویی برود

برخی مواقع کودکان در شب به دلیل ترس از تاریکی یا دور بودن سرویس بهداشتی از دستشویی رفتن امتناع می کنند. شما می توانید از چراغ خواب در سالن یا اتاق و همچنین روشن بودن چراغ در سرویس بهداشتی استفاده کنید.

از نوشیدنی های حاوی کافئین (مانند پاپ یا نوشابه) خودداری کنید.

به طور کلی نوشیدنی های حاوی کافئین برای کودکان ضرر دارد. از آنجایی که کافئین مثانه را تحریک می کند، به خصوص در عصر از مصرف آن جلوگیری شود.

هنگامی که کودکتان رختخوابش را خیس می کند، به او کمک کنید و صبح به خوبی آن را بشویید تا بویی نداشته باشد.

به جای پوشک از شلوارهای آموزشی استفاده کنید.

استرس و ناراحتی در شب را به حداقل برسانید.اگر شما کودک پرخاشگری دارید. حواستان باشد که خشم و عصبانیت و استرس او را کنترل کنید. استرس و ناراحتی می تواند باعث شب ادراری در کودکان شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با راه های کنترل خشم می توانید به کنترل خشم در کودکان مراجعه کنید.

از زنگ هشدار که رطوبت را تشخیص می دهد و به صدا در می آید و باعث می شود کودک شما برای استفاده از دستشویی از خواب بیدار شود، استفاده کنید.

به مشاوره خانواده یا یک درمانگر که می تواند به کودک شما کمک کند تا با تغییرات زندگی یا استرس های دیگر کنار بیاید، مراجعه کنید.

عوارض شب ادراری در کودکان چیست؟

یکی از سوالاتی که برای والدین پیش می آید این است که آیا شب ادراری مشکلی برای فرزندم ایجاد می کند؟ مشکلات احتمالی ناشی از شب ادراری می تواند شامل موارد زیر باشد:

استرس عاطفی و خجالت کشیدن

اگر شب ادراری فرزندتان را ناراحت نمی کند و بر روی خلق و خوی آنها و ارتباطاتشان با دیگران تاثیری نداشته باشد، نگران نباشید. با این حال، در سن 8 تا 10 سالگی، شب ادراری بر عزت نفس و تربیت کودک شما تأثیر می گذارد و به دلیل خجالت کشیدن و ناراحتی آنها از این موضوع، در فعالیت های اجتماعی و برقراری ارتباط آنها مشکل ایجاد می کند.

مشکلات پوستی ناشی از لباس زیر خیس

سعی کنید لباس زیر و تشک خیس را سریع از زیر کودکتان جمع کنید. اگر کودک تمام شب را با لباس زیر خیس بخوابد احتمال بوجود آمدن مشکلات پوستی برای فرزند شما بالا می رود.

چگونه به کودکان کمک کنیم؟

چگونه می توانم به فرزندم کمک کنم تا از مشکل خود ناراحت نباشد و شب ادراری برای او مشکلی ایجاد نکند؟

مسلما فرزند شما نمی تواند مشکل شب ادراری را بدون کمک شما کنترل کند. به یاد داشته باشید که شب ادراری از کنترل فرزند شما خارج است و او تقصیری ندارد پس آنها را دعوا یا سرزنش نکنید. حواستان باشد که خانواده یا دوستان، فرزندتان را مسخره نکنند و با حرف هایشان باعث نشوند که فرزند شما خجالت بکشد و فردی گوشه گیر و افسرده شود. اگر فرزند شما، خجالتی و کم رو است پس به شما توصیه می کنم حتما مقاله درمان خجالتی بودن کودکان را مطالعه بفرمایید. همچنین تخت و یا تشک کودک خود را با یک ملحفه پلاستیکی بپوشانید و مدام آنها را عوض کنید تا فرزندتان دچار عفونت و مشکلات پوستی نشود.

چه زمانی نیاز است به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فرزندتان:

از شب ادراری نگران یا ناراحت است.

به دلیل ناراحتی و استرس شب ادراری، در طول روز بد خلقی می کند.

چندین ماه بود که دیگر رختخوابش را خیس نمی کرد و ناگهان شروع به شب ادراری می کند.

علائم دیگری مانند نیاز مکرر به ادرار کردن یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن دارد.

شب ادراری کودکان 6 ساله یا بالاتر را دارید.

در این حالت به پزشک برای درمان مراجعه کنید.

سخنی از مشاوران آویژه

مهمترین دلیل برای درمان شب ادراری به حداقل رساندن خجالت و اضطراب کودک و ناامیدی اوست. اکثر کودکان مبتلا به شب ادراری احساس تنهایی می کنند و اغلب دچار عزت نفس پایین می شوند. با کودک خود در مورد احساساتش و ناراحتی هایش از شب ادراری صحبت کنید. به او کمک کنید تا بتواند دستشویی خود را حتی در شب کنترل کند و کم کم شب ادراری او رفع شود. شب ادراری در کودک چهار ساله امری طبیعی است و جای نگرانی ندارد اما باید برای کاهش و از بین رفتن آن تلاش کنید تا کودکتان به آن عادت نکند. راه های درمان شب ادراری در بالا گفته شده است، شما با استفاده از این راه ها می توانید به فرزند خود کمک کنید. اگر تلاش خود را کردید و نتیجه ای نداشت می توانید از یک مشاوره خانواده کمک بگیرید.